Στατιστική Επαρχίας Σουρμένων περί εθνισμού και γλώσσης των Σουρμενιτών (Γ' Μέρος) - Polatidis

Ποντιακή Λαογραφία και Παραδόσεις - Ιστορική πορεία των Ελλήνων στον Πόντο. Χοροί και δημώδη άσματα.

Πολλοί εκδίδουσι στατιστικάς περί διαφόρων χωρών και επαρχιών, ουδείς όμως εσκέφθη ποτέ να αναφέρει καν την απόκεντρον ταύτην χώραν των Σουρμένων, ουδέ να περιλάβη εν τη στατιστική των κατά την παραλίαν του Εύξεινου κατοικούντων Ελλήνων και τους Έλληνας κατοίκους των Σουρμένων. Ίσως διότι αμφισβητούσε τον Ελληνισμόν αυτών; Αλλ’ έχουσι περί του εναντίου πολλά τεκμήρια. Την προσγινομένην ταύτην τοις Έλλησι κατοίκοις των Σουρμένων αδικίαν, Σουρμενίτης ών και εγώ, ανέλαβον δια του μικρού τούτου πονήματος μου να επανορθώσω, αν και ασθενώς, εύελπις ότι οι επιεικείς αναγνώσται θέλουσι με δικαιώσει.
Εν Τραπεζούντι την 1η Μαίου του 1881 - Αβραάμ Παπαδόπουλος
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Γ΄ Περί του εθνισμού και της γλώσσης των κατοίκων των Σουρμένων (Α΄Εθνισμός)