Lozan Antlaşması'nın gizli maddeleri var mı? Lozan Antlaşması 2023 yılında sona erecek mi?

Показать описание

2023 yılında 100. yılını dolduracak olan Lozan Antlaşması'yla ilgili bugüne kadar ortaya birçok iddia atıldı. Bir kesim Lozan'ın 2023 yılında sona ereceğini, gizli maddelerinin olduğunu söylerken, bir kesim de bunu yalanlayarak Lozan'ın süresi olmadığını, içinde gizli maddeler olmadığını savundu. Gelin hep birlikte Lozan Antlaşması’nın gizli maddeleri var mı sorusunun yanıtını inceleyelim.

1.Dünya Savaşı'nda yenilen Osmanlı Devleti 30 Ekim 1918'da Mondros Ateşkes Anlaşması'nı imzalamıştı. Sevr Antlaşması’nı kabul etmeyen Türk milleti Anadolu’da direnişe başladı. Anadolu'da Türk Milli Mücadelesi başarıya ulaşınca Mudanya Müterakesi'nin ardından taraflar Lozan'da bir araya geldi. Türkiye'yi İsmet İnönü başkanlığındaki heyet temsil etti. 1922'deki ilk görüşmelerde anlaşma sağlanamamasının ardından 1923 yılında İsviçre'nin Lozan şehrinde ikinci görüşmeler başladı. Anlaşmanın sağlanmasının ardından Lozan Barış Antlaşması imzalandı. Musul konusu İngiltere’yle ayrı bir görüşmeye bırakıldı.

Peki Lozan imzalanmadan önce neler yaşandı?

Meclis’in 28 Ocak 1923 günlü gizli oturumunda Trabzon Mebusu Ali Şükrü Bey Lozan müzakerelerindeki gidişat hakkında eleştirilerde bulundu. Birçok milletvekili de Musul’u kaybetmenin ileride Türkiye’nin bütünlüğünü tehlikeye atabileceğini belirtti. Kazım Karabekir İzmir’deki Milli Ordu’yu Musul’a gönderirsek Yunanistan’ın yeniden Trakya’yı işgal edebileceği tehlikesini hatırlattı.

Peki Lozan Antlaşması’nın gizli maddeleri var mı?

Lozan Antlaşması, Türkiye gibi tüm imzacı devletlerin parlamentolarında nasıl onaylanmışsa öyledir, gizli maddeleri yoktur. Anlaşmanın bütün tutanakları en başından beri açıktır. Lozan Barış Anlaşmasının Türkçesi Seha Meray tarafından Yapı Kredi Yayınları’ndan 8 cilt olarak yayınladı.

Gelin kısaca Lozan’ın bazı maddelerine göz atalım.

*Türkiye-Suriye sınırı Fransızlarla imzalanan Ankara Anlaşması'nda çizilen sınırlara göre belirlenmiştir.

*Musul üzerinde antlaşma sağlanamadığı için, bu konuda Birleşik Krallık ve Türkiye Hükûmeti kendi aralarında görüşüp anlaşma sağlanacaktı.

*Türk-Yunan sınırı Mudanya Ateşkes Antlaşması'nda belirlenen şekliyle kabul edildi. Meriç Nehri'nin batısındaki Karaağaç istasyonu ve Bosnaköy, Yunanistan'ın Batı Anadolu'da yaptığı tahribata karşılık savaş tazminatı olarak Türkiye'ye verildi.

*Anadolu kıyısına üç milden az mesafede bulunan adaların ve Bozcaada, Gökçeada ile Tavşan Adaları üzerindeki Türk hakimiyeti kabul edilmiştir. Diğer adalar 1913 Londra Antlaşması’na uyularak Yunanistan’a bırakılmıştır.

*Türkiye-İran sınırı Osmanlı İmparatorluğu ile Safevî Devleti arasında 17 Mayıs 1639'da imzalanan Kasr-ı Şirin Antlaşması'na göre belirlenmiştir.

*Kapitülasyonların tamamı kaldırılmıştır.

*Lozan Barış Antlaşması'nda azınlık, Müslüman olmayanlar olarak belirlenmiştir. Tüm azınlıklar Türk uyruklu kabul edilmiştir ve hiçbir şekilde ayrıcalık tanınmayacağı belirtilmiştir.

*Türkiye, Lozan Antlaşması'nın 20. maddesiyle Kıbrıs'taki Birleşik Krallık egemenliğini kabul etti.

*Osmanlı borçları, Osmanlı İmparatorluğu'ndan ayrılan devletler arasında paylaştırıldı.

*Boğazlar, görüşmeler boyunca üzerinde en çok tartışılan konudur. Sonunda geçici bir çözüm getirilmiştir. Bu sorun tam olarak Möntrö Boğazlar Sözleşmesi'nde çözülmüştür.