Συναυλία: «Τρεις γενιές, μια παράδοση. Ζαγορίσια μουσική, από τα τέλη του 19ου αιώνα μέχρι σήμερα»

3 Νοεμβρίου 2018
Launch Event της Πολιτιστικής Διαδρομής των Αρχαίων θεάτρων της Ηπείρου.

Η μουσική του Ζαγορίου αποτελεί κατά κάποιον τόπο μια κιβωτό του Νώε για τις μουσικές που ακούστηκαν τους δυο τελευταίους αιώνες στην Ήπειρο, αφού στους κόλπους της συνυπάρχουν πολλές συνιστώσες:
- Η κουλτούρα του κλαρίνου, που εισήχθη με τις οθωμανικές στρατιωτικές μπάντες και προσαρμόστηκε στο μουσικό ήθος του τόπου, με τρόπο τόσο πρωτότυπο, που το ηπειρώτικο κλαρίνο να μην θυμίζει σε τίποτε το δυτικοευρωπαϊκό κλαρινέτο
- Οι προγενέστερες μουσικές, φωνητικές ή οργανικές, όπου κυριαρχούσε η τζαμάρα και ο ζουρνάς
- Οι ορχήστρες των «λεπτών οργάνων» της οθωμανικής αυλής και η γιαννιώτική εκδοχή τους, στο περιβάλλον του Αλή Πασά
- Η ευρεία σχέση των Ζαγορίσιων με τα μεγάλα εμπορικά κέντρα του 19ου αιώνα, Σμύρνη, Κάιρο, Βενετία κλπ. και προπαντός με την σημερινή Ρουμανία, από την οποία εισέρρευσαν πολλαπλά μουσικά δάνεια
- Τα λαϊκά αστικά τραγούδια που είναι γνωστά ως «γιαννιώτικα», και που σχετίζονται υφολογικά με εκείνα των άλλων μεγάλων αστικών κέντρων του 19ου αιώνα, όπως τα σμυρναίικα
- Τα «στιχοπλάκια», τα ομοιοκατάληκτα δίστιχα των «καραμπέρηδων» και των «μπαντίδων»
- Η παράδοση του ελαφρού ευρωπαϊκού τραγουδιού και της καντάδας, που κυριάρχησε μετά την απελευθέρωση
- Οι δυναμικές εξελίξεις μετά την εισβολή της δισκογραφίας, του ραδιοφώνου κλπ.

Οι φοιτητές του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων διδάσκονται από τους ενεργούς μουσικούς που κληρονόμησαν τη μουσική αυτή από τους παλιότερους και σήμερα την παραδίδουν στην νέα γενιά, και ερμηνεύουν τα κομμάτια:
1. Ταξίμι στο σαντούρι
2. Δόντια πυκνά
3. Στράβωσες το φέσι βρε Μπαντίδη
4. Καραμπεριά
5. Φεγγαροπρόσωπη
Στο τέλος του κομματιού, όπου αρχίζουν τα «γυρίσματα» (ή «μακάμικα»), τον τόνο της φωνητικής ερμηνείας θα δώσει ο έμπειρος λαϊκός μουσικός Φώτης Παπαζήκος (τραγούδι, λαούτο), που θα ερμηνεύσει εναλλάξ μια σειρά από παραδοσιακά δίστιχα, με τον Κυριάκο Μιχαήλ να μιμείται τους φωνητικούς καλλωπισμούς του. Μαζί συνεχίζουν με τα:
6. Κουρμανιώτισσα
7. Πρεβεζιάνικο
Το «Πρεβεζιάνικο» έχει προκύψει από την μελωδική μήτρα της «Κουρμανιώτισσας», πράγμα που αποδεικνύει την στενή μουσική σχέση που είχαν τα αστικά κέντρα των Ιωαννίνων και της Πρέβεζας. Το κομμάτι αυτό λειτουργεί ως γέφυρα, για την είσοδο στη σκηνή του Βασίλη Παπαγεωργίου, ενός από τους πιο σεμνούς και άρτιους συνεχιστές της ηπειρώτικης αισθητικής του κλαρίνου, που διανύει την 4η δεκαετία της ζωής του. Η «συνομιλία» του με τους φοιτητές καταλήγει με τα οργανικά κομμάτια:
8. Θειακός ή Γιαννιώτικο συρτό
9. Σέλφω
Τέλος ανεβαίνει στην σκηνή ένας από τους απογόνους των μεγάλων μουσικών οικογενειών της Ηπείρου, ο κλαριντζής Σταύρος Καψάλης, που διανύει την 7η δεκαετία της ζωής του, για να παίξει ένα από τα δύσκολα δεξιοτεχνικά κομμάτια, που έχει στιγματίσει με την ερμηνεία του:
10. Κλάματα
Η παράσταση κλείνει με την σύμπραξη όλων σε κυκλικό αυτοσχεδιασμό.

Οργάνωση, έρευνα:
Μαρία Ζουμπούλη, Γιώργος Κοκκώνης, με την εποπτεία του Γιώργου Κουρουπού
Συμμετέχουν οι φοιτητές:
Δημοσθένης Στεργιάνης (κλαρίνο), Κυριάκος Μιχαήλ (τραγούδι), Στέφανος Βέρδης (βιολί), Χρήστος Κούτσιας (λαούτο), Γιώργος Καρελιώτης (ντέφι) και Στέλλα Κριτσίνη (σαντούρι)