Λιθίαση του Ουροποιητικού - Παναγιώτης Ρουμπέσης, Χειρουργός Ουρολόγος - Ανδρολόγος

Λιθίαση του Ουροποιητικού - Παναγιώτης Ρουμπέσης, Χειρουργός Ουρολόγος - Ανδρολόγος, Διευθυντής Δ' Ουρολογικής Κλινικής του Νοσοκομείου Μητέρα.

Λιθίαση

Λιθίαση είναι η δημιουργία λίθων - πετρών- στο ουροποιητικό σύστημα, δλδ στους κάλυκες και στην πύελο του νεφρού, στον ουρητήρα -το σωληνάκι που μεταφέρει τα ούρα από τον νεφρό στην κύστη-, στην ουροδόχο κύστη και στην ουρήθρα και είναι μια από τις πιο συχνές παθήσεις του, καθώς αφορά το 10% του γενικού πληθυσμού. Οι λίθοι μπορεί να είναι μικροί ή μεγάλοι -από λίγα χιλιοστά εώς μερικά εκατοστά -, μονήρεις ή πολλαπλοί, σκληρής ή μαλακής σύστασης, με ομαλό ή ακανόνιστο σχήμα, πρωτογενούς ή δευτερογενούς αιτιολογίας, ανάλογα με το αν δημιουργούνται στους νεφρούς ή σε άλλα σημεία π.χ. στην κύστη λόγω απόφραξης από τον προστάτη και στάσης των ούρων.

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

• Κολικός, δλδ οξύς κι αιφνίδιος πόνος στην οσφύ -στα πλάγια της σπονδυλικής στήλης- και στην ανατομική θέση του νεφρού, αντανακλώμενος μπροστά και προς τα γεννητικά όργανα, ο οποίος δεν μεταβάλλεται με την αλλαγή στάσης του σώματος κι ο ασθενής δεν μπορεί να βρει κάποια θέση που να τον ανακουφίζει από τον πόνο.
• Ναυτία κι εμετός.
• Μικροσκοπική στη γενική ούρων, ή μακροσκοπική επώδυνη αιματουρία.
• Σημεία ουρολοίμωξης όπως συχνουρία, δυσουρία, πυρετός.

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ

Η αντιμετώπιση της λιθίασης έχει δυο άξονες, που συνίστανται στην αναλγησία για την ανακούφιση των συμπτωμάτων του κολικού, δλδ του οξέος πόνου και των δυσουρικών ενοχλημάτων, και στην άρση της απόφραξης του νεφρού και την αφαίρεση του λίθου.
Αρχικά, κατά την εμφάνιση του κολικού του νεφρού χορηγούνται στον ασθενή αναλγητικά κι αντιφλεγμονώδη φάρμακα, συνήθως ενέσιμα. Αν ο πόνος δεν υποχωρήσει, τότε χορηγούνται ισχυρότερα αναλγητικά, όπως είναι τα οπιοειδή . Στη συνέχεια, κι εφόσον δεν εμμένει ο πόνος και δεν υπάρχει υψηλός πυρετός, o ασθενής λαμβάνει συστηματικά για 5-7 ημέρες αντιφλεγμονώδη, αναστολείς α- αδρενεργικών υποδοχέων, αντιβίωση,άφθονη ενυδάτωση και κίνηση, και συστήνεται η διενέργεια υπερηχογραφήματος και αιματολογικών εξετάσεων μετά από λίγες ημέρες για τον έλεγχο της κατάστασης του νεφρού και της νεφρικής λειτουργίας. Υπάρχει ένα ποσοστό ασθενών που με την παραπάνω αγωγή αποβάλλουν αυτόματα με την ούρηση τους λίθους.

Εφόσον ο πόνος επιμένει παρά τη χορήγηση αναλγητικών, υπάρχει μεγάλη διάταση του πυελοκαλυκικού συστήματος του νεφρού -υδρονέφρωση-, κι απόφραξη του νεφρού με πυρετό και λευκοκυττάρωση, είναι απαραίτητη η άρση της απόφραξης και η αποκατάσταση της ανεμπόδιστης παροχέτευσης του νεφρού με επεμβατικό τρόπο το συντομότερο δυνατό.

Αυτό σημαίνει ότι ενδοσκοπικά, μέσω της ουρήθρας, καθετηριάζουμε τον αποφραγμένο ουρητήρα και τοποθετούμε έναν ουρητηρικό καθετήρα -pig-tail-, ώστε να αρθεί η απόφραξη, να αποκατασταθεί η φυσιολογική ροή των ούρων και να διαφυλαχθεί η ομαλή νεφρική λειτουργία. Εάν είναι εφικτό, το ιδανικό είναι στον ίδιο χρόνο να αφαιρεθεί κι ο λίθος, αλλά προτεραιότητα σε αυτή τη φάση αποτελεί η αποκατάσταση της φυσιολογικής νεφρικής λειτουργίας. Σε περίπτωση όπου δεν είναι δυνατή η τοποθέτηση pig tail, π.χ. λόγω οιδήματος ή τραυματισμού του ουρητήρα, τοποθετείται ειδικός καθετήρας μέσω του δέρματος με υπερηχογραφική καθοδήγηση υπό τοπική αναισθησία -διαδερμική νεφροστομία-.

Στις περιπτώσεις, που η συντηρητική αντιμετώπιση δεν οδηγεί στην αυτόματη αποβολή του λίθου και παραμένει ενσφηνωμένος, προκαλώντας απόφραξη στο νεφρό και προβλήματα στον ασθενή, η λύση δίνεται με επεμβατικό τρόπο, με στόχο την απομάκρυνση του λίθου και την ανακούφιση του νεφρού. Οι επεμβατικές μέθοδοι είναι οι εξής:
• Εξωσωματική λιθοτριψία με κύματα κρούσης -ESWL-: Είναι η πιο συντηρητική μέθοδος. Έχει χαμηλό ποσοστό επιπλοκών και συνήθως δεν δημιουργεί προβλήματα στους ασθενείς, οι οποίοι μπορούν την ίδια μέρα να επιστρέψουν στις δραστηριότητες τους. Είναι αποτελεσματική σε λίθους κυρίως του νεφρού και του άνω τριτημορίου του ουρητήρα.
• Ουρητηροσκόπηση και Laser Λιθοτριψία: Στην ουρητηροσκόπηση εισέρχεται το ουρητηροσκόπιο, μέσω της ουρήθρας, στον ουρητήρα και μέσω ενός ειδικού καναλιού εργασίας, προωθείται η ίνα του laser κι εφαπτόμενη στην πέτρα, τη θρυμματίζει. Στη συνέχεια, τα συγκρίμματα αφαιρούνται με το basket. Eάν ο ουρητήρας είναι τραυματισμένος και οιδηματώδης, τοποθετείται ουρητηρικός καθετήρας -pig tail-, που βοηθάει στην επούλωση και διασφαλίζει τη βατότητα του ουρητήρα, προς αποφυγή κολικού, λόγω οιδήματος ή των λιθιασικών συγκριμμάτων.
• Διαδερμική νεφρολιθοτριψία -PCNL-
• Ανοικτή χειρουργική επέμβαση
• Da Vinci ρομποτική μέθοδος: Αποτελεί συνήθως την τελευταία επιλογή κι εφαρμόζεται σε περιπτώσεις που ο λίθος είναι πολύ σκληρός για να σπάσει ή που βρίσκεται σε σημείο δύσκολα προσβάσιμο με τις υπόλοιπες μεθόδους. Η χρήση του ρομπότ προσφέρουν συγκριτικά πλεονεκτήματα έναντι της κλασσικής χειρουργικής τόσο για τον χειρουργό όσο και για τον ασθενή.