Faruk Nafiz Çamlıbel - Han Duvarları ( Seslendirme: İsmet Özel )

*Denis Stelmakh, Nevermore
**Yuliy Yulevich (Julius) Klever, Before the sunrise (1903)

[dusselkomedya]

I


yağız atlar kişnedi, meşin kırbaç şakladı,
bir dakika araba yerinde durakladı.
neden sonra sarsıldı altımda demir yaylar,
gözlerimin önünden geçti kervansaraylar...
gidiyordum, gurbeti gönlümle duya duya,
glukışla yolundan orta anadolu'ya.
ilk sevgiye benzeyen ilk acı, ilk ayrılık!
yüreğimin yaktığı ateşle hava ılık,
gök sarı, toprak sarı, çıplak ağaçlar sarı...
arkada zincirlenen yüksek toros dağları,
önde uzun bir kışın soldurduğu etekler,
sonra dönen, dönerken inleyen tekerlekler...

ellerim takılırken rüzgârların saçına
asıldı arabamız bir dağın yamacına.
her tarafta yükseklik, her tarafta ıssızlık,
yalnız arabacının dudağında bir ıslık!
bu ıslıkla uzayan, dönen kıvrılan yollar,
uykuya varmış gibi görünen yılan yollar
başını kaldırarak boşluğu dinliyordu.
gökler bulutlanıyor, rüzgâr serinliyordu.
serpilmeye başladı bir yağmur ince ince.
son yokuş noktasından düzlüğe çevrilince
nihayetsiz bir ova ağarttı benzimizi.
yollar bir şerit gibi ufka bağladı bizi.
gurbet beni muttasıl çekiyordu kendine.
yol, hep yol, daima yol... bitmiyor düzlük yine.
ne civarda bir köy var, ne bir evin hayali,
sonunda ademdir diyor insana yolun hali,
ara sıra geçiyor bir atlı, iki yayan.
bozuk düzen taşların üstünde tıkırdayan
tekerlekler yollara bir şeyler anlatıyor,
uzun yollar bu sesten silkinerek yatıyor...
kendimi kaptırarak tekerleğin sesine
uzanmış kalmışım yaylının şiltesine.

bir sarsıntı... uyandım uzun süren uykudan;
geçiyordu araba yola benzer bir sudan.
karşıda hisar gibi niğde yükseliyordu,
sağ taraftan çıngırak sesleri geliyordu:
ağır ağır önümden geçti deve kervanı,
bir kenarda göründü beldenin viran hanı.
alaca bir karanlık sarmadayken her yeri
atlarımız çözüldü, girdik handan içeri.
bir deva bulmak için bağrındaki yaraya
toplanmıştı garipler şimdi kervansaraya.
bir noktada birleşmiş vatanın dört bucağı,
gurbet çeken gönüller kuşatmıştı ocağı.
bir pırıltı gördü mü gözler hemen dalıyor,
göğüsler çekilerek nefesler daralıyor.
şişesi is bağlamış bir lambanın ışığı
her yüzü çiziyordu bir hüzün kırışığı.
gitgide birer ayet gibi derinleştiler
yüzlerdeki çizgiler, gözlerdeki çizgiler...
yatağımın yanında esmer bir duvar vardı,
üstünde yazılarla hatlar karışmışlardı;
fani bir iz bırakmış burada yatmışsa kimler,
aygın baygın maniler, açık saçık resimler...
uykuya varmak için bu hazin günde, erken,
kapanmayan gözlerim duvarlarda gezerken
birdenbire kıpkızıl birkaç satırla yandı;
bu dört mısra değil, sanki dört damla kandı.
ben garip çizgilere uğraşırken baş başa
rastlamıştım duvarda bir şair arkadaşa;
"on yıl var ayrıyım kına dağından
baba ocağından yar kucağından
bir çiçek dermeden sevgi bağından
huduttan hududa atılmışım ben"
altında da bir tarih: sekiz mart otuz yedi...
gözüm imza yerinde başka ad görmedi.
artık bahtın açıktır, uzun etme, arkadaş!
ne hudut kaldı bugün, ne askerlik, ne savaş;
araya gitti diye içlenme baharına,
huduttan götürdüğün şan yetişir yarına!...

ertesi gün başladı gün doğmadan yolculuk,
soğuk bir mart sabahı... buz tutuyor her soluk.
ufku tutuşturmadan fecrin ilk alevleri
arkamızda kalıyor şehrin kenar evleri.
bulutların ardında gün yanmadan sönüyor,
höyükler bir dağ gibi uzaktan görünüyor...
yanımızdan geçiyor ağır ağır kervanlar,
bir derebeyi gibi kurulmuş eski hanlar.
biz bu sonsuz yollarda varıyoruz, gitgide,
iki dağ ortasında boğulan bir geçide.
sıkı bir poyraz beni titretirken içimden
geçidi atlayınca şaşırdım sevincimden:
ardımda kalan yerler anlaşırken baharla,
önümüzdeki arazi örtülü şimdi karla.
bu geçit sanki yazdan kışı ayırıyordu,
burada son fırtına son dalı kırıyordu...
yaylımız tüketirken yolları aynı hızla,
savrulmaya başladı karlar etrafımızda.
karlar etrafı beyaz bir karanlığa gömdü;
kar değil, gökyüzünden yağan beyaz ölümdü...
gönlümde can verirken köye varmak emeli
arabacı haykırdı "işte araplı beli!"
tanrı yardımcı olsun gayrı yolda kalana
biz menzile vararak atları çektik hana.

bizden evvel buraya inen üç dört arkadaş
kurmuştular tutuşan ocağa karşı bağdaş.
çıtırdayan çalılar dört cana can katıyor,
kimi haydut, kimi kurt masalı anlatıyor...
gözlerime çökerken ağır uyku sisleri,
çiçekliyor duvarı ocağın akisleri.
bu akisle duvarda çizgiler beliriyor,
kalbime ateş gibi şu satırlar giriyor;
"gönlümü çekse de yârin hayali
aşmaya kudretim yetmez cibali
yolcuyum bir kuru yaprak misali
rüzgârın önüne katılmışım ben"
sabahleyin gökyüzü parlak, ufuk açıktı,
güneşli bir havada yaylımız yola çıktı...
bu gurbetten gurbete giden yolun üstünde
ben üç mevsim değişmiş görüyordum üç günde.
uzun bir yolculuktan sonra İncesu'daydık,
bir handa, yorgun argın, tatlı bir uykudaydık.
gün doğarken bir ölüm rüyasıyla uyandım,
başucumda gördüğüm şu satırlarla yandım!
"garibim namıma kerem diyorlar
aslı'mı el almış haram diyorlar
hastayım derdime verem diyorlar
maraşlı şeyhoğlu satılmış'ım ben"
bir kitabe kokusu duyuluyor yazında,
korkarım, yaya kaldın bu gurbet çıkmazında.
ey maraşlı şeyhoğlu, evliyalar adağı!
bahtına lanet olsun aşmadınsa bu dağı!
az değildir, varmadan senin gibi yurduna,
post verenler yabanın hayduduna kurduna!..
arabamız tutarken erciyes'in yolunu:
"hancı dedim, bildin mi maraşlı şeyhoğlu'nu?"
gözleri uzun uzun burkuldu kaldı bende,
dedi:
"hana sağ indi, ölü çıktı geçende!"
yaşaran gözlerimde her şey artık değişti,
bizim garip şeyhoğlu buradan geçmemişti...
gönlümü maraşlı'nın yaktı kara haberi.

aradan yıllar geçti işte o günden beri
ne zaman yolda bir han rastlasam irkilirim,
çünkü sizde gizlenen dertleri ben bilirim.
ey köyleri hududa bağlayan yaşlı yollar,
dönmeyen yolculara ağlayan yaslı yollar!
ey garip çizgilerle dolu han duvarları,
ey hanların gönlümü sızlatan duvarları!..


-1925

[İlsounteux]

Bu şiir o kadar kaliteli ki onu İsmet Özel gibi güçlü bir ses ve kalemden dinlemeye başlayınca başka birinden dinleyemez oluyor insan. Ne zaman dinlesem bu şiiri hayatın herkes için farklı şeyler çizdiğini umutlar, sevinçler ve hüzünlerle her insanın güzel bir sona ulaşmak isterken farklı farklı hikayelerle yolu tamamladığını bir kez daha öğrenmiş oluyorum ve bunu çok iyi şekilde anlatmış şair Faruk Nafiz
“Gidiyordum, gurbeti gönlümle duya duya…”
Kalbiniz kırık olduğunda, dünya size çekilmez geldiğinde bir şiirde kendinizi bulursunuz bu şiir gibi.🌟

[esatsahin]

Takılıp kaldım burda, geçemiyorum ne şiirden ne İsmet Özelden.

[rdvanseyidoglu]

Bu kadar güzel bir şiiri İsmet Özel'den dinlemek fevkalade. İnşallah bu zevki, bu şiiri bilen insan sayısı böyle az ve ayrıcalıklı olur. 🙂 Herkes hayatın hengamesine dalıp giderken bir köşeye çekilip bu şiiri dinlemek inanılmaz.

[prep_p]

Ya yok abi, şunun bana verdiği duyguyu ben başka bir yerde hissedemiyorum... Ey hanların gönlümü sızlatan duvarları

[insancapekinsancaa]

Böyle bir şeyin yazıldığını bilmeden 33 sene yaşadım en son aynı adam şiirini ve manastırlı hilmi beye mektubu okuduğumda böyle hissetmiştim .

[mehmetalperenurtekin]

Bu şiir bittiğinde ölmem gerekirdi,
ne geldiyse başıma yaşadığımdandır

[farukyilmaz_]

İsmet Özel üstattan böylesi bir şaheseri dinlemek zevki selimi öğretir. Of Not Being A Jew ve bu şiir tekrar tekrar davet eder her dinleyeni. Kim bilir kaç yıl sonra kaçıncı kez dinletiyor olacak kendini bu şaheserler...

[mahmutkalkan]

Han Duvarları çok güzel bir şiirdir. Faruk Nafiz döktürmüş.. Fakat ne okumuşsun be üstad! Helal olsun.. Kaçıncı dinleyişim bilmiyorum. Her dinleyişimde ayrı bir duygu, ayrı bir düşünce yoğunluğu oluşuyor. Üstadın kişiliğinden ve temsil ettiği mefkureden olsa gerek biraz da.. Ve tabi müziğin uyumu.. Hepsi birbirini tamamlamış.

[sabrifakeatanogullar]

10 Yıl vardan sonraki kısımda tüylerim diken diken oldu.

[geçerken-lx]

Muhteşem. Fevkalade hisler uyandırdı bende. İsmet Özel sen bi başkasın ya

[tunçkara]

Ne kadar güzel yorum...
Arkada gelen fon bu kadar uyar mı bir şiire..
Ne güzel uyum ne güzel ses..
Ne güzel duygu ne güzel okuyuş,
Ne güzel sözler...

[abdulmuttalipsalman]

Tüm yollar yolculuğumuzu anlatmak için vardılar. Tüm yollar bir menzile varmak içindi oysa. Bakıp geçecek kadar bir miktar biçilmişti ömrümüze. Yolun ahengine, hanlara, yaylıların çıkardıkları sese ve yolcu olduğunu unutmayanlara selamlar.

[nihatkrnz]

Gönlümü çekse de yârin hayâli
Aşmaya kudretim yetmez cibâli
Yolcuyum bir kuru yaprak misâli
Rüzgârın önüne katılmışım ben…

[isa_kbr]

Incitmemek için incinmekten yorulmayan, hüzne acıya aşina olmuş duygusuz insan sürüsü içinde kalabalık yalnızlıklardan gelip burada ruhunda dinginlik bulanlara selam olsun 🍀🍃🍂

[eminturkoglu]

21.03.2023

Han Duvarları, Faruk Nafiz Çamlıbel'in 1925 yılı Ocak ayında Türk yurdu dergisinde yayımlanmış şiiridir.
Cumhuriyet dönemi Türk şiirinin en önde gelen klasiği olarak değerlendirilir. Bu şiir, Türk edebiyatında “Memleket Edebiyatı” denen bir akım başlattığı gibi, Faruk Nafiz’in sanatının da dönüm noktasını oluşturmuş; şair bu şiirden sonra “Han Duvarları” şairi olarak anıla gelmiştir.

Osmanzâde Hamdi Bey’e ithaf edilen şiir, 140 dizeden oluşur. Mesnevi biçiminde 7+7=14'lük hece vezniyle yazılmıştır. Zengin teşbih ve kafiyelerle örülmüş.düzyazı tadında bir eserdir. Şairin memleket edebiyatı tarzında şiirlerini bir araya getirdiği, 1969 yılında Milli Eğitim Bakanlığı tarafından yayımlanan kitabının ilk şiiri olan eser, kitaba adını vermiştir.

Han Duvarları, 1922 yılında soğuk bir Mart sabahında başlayan ve Ulukışla’dan Kayseri’ye ‘yaylı’ denilen at arabasıyla yapılan üç günlük bir yolculuğu hikâye eder.Öğretmen olarak Kayseri Lisesi’ne atatan şair gerçekten de 1922 yılında Ulukışla’dan Kayseri’ye yolculuk yapmıştır. Kimi kaynaklara göre şiir, şairin bu yolculukta gördüklerinden esinlenerek yazılmıştır. Kimi kaynaklara göre ise 1925 yılında Güney Doğu illerine yaptığı geziyle alâkalı izlenimlerini aksettirmektedir.

Şiirin içinde dörtlükler halinde serpiştirilmiş ‘Maraşlı Şeyhoğlu Satılmış’ adlı meçhul bir halk ozanının dörtlükleri önemli bir yer tutar. Şair, yolculuk sırasında kaldığı hanların duvarlarındaki dörtlükler yoluyla, kendinden bir süre önce savaştan dönerken aynı yolculuğu yapmış Şeyhoğlu’nun izini sürer. Maraşlı Şeyhoğlu Satılmış diye bir halk şairinin gerçekten var olup olmadığı, ona atfedilen dizelerin Faruk Nafiz tarafından mı yazıldığı veya monte edildiği tartışma konusudur. İç içe geçen iki şiir de “yol” temalıdır. Her iki şairin yolu aynı yerde kesişmiştir veya Faruk Nafiz duygularını böyle bir teknikle okuyucuya aktarmıştır.

[VesseLamable]

Harika bir şiir ve harika bir ismet özel okuyuşu. Bravo

[MehmetDEMIRmd]

Türk Dili'm. Ses bayrağım. Böyle büyük şairlerle hep dalgalansın.

[şiirsel_düşler]

Şu kısım beni bitiriyor sanki koca bir hayatı özetlemiş üstat
"Gözlerimin önünden geçti kervansaraylar..." bu dize tam şiirin sonunda söylenmelik bir dize ama şair böyle vurucu bir dizeyi ilk mısrada söylemek istemiş anlaşılan

[resulaslan]

28 Kasım 2021 saat 22:49 sobada yanan ateşin tavana yansımasını izliyorum rüzgarın uğultusu bir yana bu şiir bir yana bu hayat içinden çıkılmaz bir hal aldı hayattan hiçbir beklentim kalmadı artık çok yoruldum...