Κριτική βιβλίου: Τα κρυμμένα μυστικά της οικονομίας

Η οικονομική ανισότητα είναι ένα σημαντικό ζήτημα με το οποίο ασχολούνται οι οικονομολόγοι, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής και, φυσικά, οι απλοί άνθρωποι.

Σε πολλές περιπτώσεις, το χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών είναι τόσο βαθύ, και οι διαφορές πλούτου είναι τόσο έντονες, ώστε η υπάρχουσα κατάσταση να μοιάζει πολύ με "έγκλημα". Το βιβλίο «Τα κρυμμένα μυστικά της οικονομίας» έχει ως σκοπό να ερευνήσει αυτό το «έγκλημα».

Ο απώτερος στόχος του βιβλίου «Τα κρυμμένα μυστικά της οικονομίας»

Ο στόχος του βιβλίου «Τα κρυμμένα μυστικά της οικονομίας» είναι να ερευνήσει φαινομενικά «αθώα» και άσχετα μεταξύ τους οικονομικά φαινόμενα, αποφάσεις, ενέργειες, και συμπεριφορές, προκειμένου να ανακαλύψει τους λόγους για τους οποίους υπάρχουν τέτοιες ακραίες διαφορές πλούτου, τόσο σε τοπικό όσο και σε διεθνές επίπεδο.

Για παράδειγμα, η ανάλυση των βαθύτερων παραγόντων που κρύβονται πίσω από την υψηλή τιμή των ροφημάτων καφέ που πωλούνται από καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος με στρατηγική θέση στην αγορά (πέρασμα), όσον αφορά τον αριθμό των διερχόμενων πελατών, είναι σίγουρα το τελευταίο πράγμα που θα ήθελαν να κάνουν οι λάτρεις του καφέ, αντί να απολαύσουν απλώς τον καφέ τους.

Αναμφισβήτητα, αυτό που πραγματικά χρειάζονται οι πελάτες το πρωί, στον δρόμο για τη δουλειά τους, είναι ένας ωραίος καφές, και όχι οικονομική ανάλυση της αγοράς διάθεσης και πώλησης ροφημάτων καφέ. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο είναι πρόθυμοι να πληρώσουν κάτι παραπάνω, ώστε να έχουν το προνόμιο να απολαύσουν έναν αναζωογονητικό καφέ, και αυτό είναι που επιχειρεί να ερευνήσει το βιβλίο «Τα κρυμμένα μυστικά της οικονομίας», μέσω της ανάλυσης διάφορων οικονομικών παραμέτρων που παίζουν ρόλο στην απόφαση ενός καταναλωτή να αγοράσει έναν καφέ, και η ανάλυση αυτή γίνεται χρησιμοποιώντας απλή γλώσσα και όχι πολύπλοκη οικονομική ορολογία και έννοιες.

Ο Tim Harford, συγγραφέας του βιβλίου «Τα κρυμμένα μυστικά της οικονομίας», ακολουθεί μία προσέγγιση που στηρίζεται στην εκτενή διερεύνηση των οικονομικών παραμέτρων, οι οποίες κρύβονται πίσω από καθημερινές καταστάσεις που είναι κοινές για εκατομμύρια ανθρώπους, με σκοπό να καταστήσει αυτές τις παραμέτρους εύκολα κατανοητές για τους αναγνώστες του. Μπορούμε να υποθέσουμε ότι οι αναγνώστες αυτοί ίσως να μη διαθέτουν ούτε βασικές γνώσεις των σημαντικότερων αρχών και εννοιών που διδάσκονται στα μαθήματα οικονομικών στο πανεπιστήμιο. Είναι απλοί άνθρωποι που μπορεί να είναι σε θέση να κατανοήσουν άμεσα και απλά τους κανόνες που διέπουν την αγορά της διάθεσης και πώλησης ροφημάτων καφέ.

Ο Harford ερμηνεύει πραγματικές περιπτώσεις, καταστάσεις, και πρότυπα συμπεριφοράς των καταναλωτών, υιοθετώντας μία νέα προσέγγιση, και εκφράζοντας μία άλλη άποψη.

Για παράδειγμα, ενώ θεωρούν την υψηλή τιμή πώλησης του καφέ σε περιζήτητα σημεία της αγοράς ως «έγκλημα», και αναζητούν πιθανούς «υπόπτους», οι ιδιοκτήτες εμπορικών ακινήτων είναι τα τελευταία άτομα που θα κινήσουν υποψίες, ως πιθανοί «ύποπτοι για έγκλημα».

Ο Tim Harford, ωστόσο, παρέχει μια σειρά από καλά τεκμηριωμένα επιχειρήματα για την υποστήριξη αυτής της προσέγγισης, και ακολουθεί αυτή τη στρατηγική σε όλο το βιβλίο του.

Παρόλο που κάνει μία στοιχειώδη ανάλυση του κόστους, για να καταλήξει στο συμπέρασμα, ότι οι πωλητές καφέ αποκομίζουν στην πραγματικότητα ένα πολύ ικανοποιητικό κέρδος, ως αποτέλεσμα της εκμετάλλευσης της καλής θέσης του σημείου πώλησής τους, τονίζει το γεγονός, ότι το κόστος δεν είναι τόσο σημαντικό για τους καταναλωτές που λαχταρούν να πιουν έναν καφέ στο δρόμο για τη δουλειά τους. Αυτό που τους κάνει να μην επηρεάζονται από τις τιμές είναι η επιθυμία που αισθάνονται οι καταναλωτές να ικανοποιήσουν την ανάγκη τους για καφεΐνη.

Επομένως, ένα επιπλέον συμπέρασμα από το παράδειγμα των καταστημάτων πώλησης ροφημάτων καφέ είναι ότι, στην πραγματικότητα, η εξάπλωση των παγκόσμιων τάσεων (μόδα) στην κατανάλωση σε όλο τον κόσμο είναι αποτέλεσμα κυρίως των επιλογών και των προτιμήσεων των καταναλωτών, ενώ η αποτελεσματικότητα των στρατηγικών μάρκετινγκ και των τεχνικών μείωσης του κόστους που εφαρμόζονται από τις εταιρείες παίζει δευτερεύοντα ρόλο.

Κανείς δεν αναγκάζει τους καταναλωτές να αγοράσουν τον ίδιο καφέ σε διπλή ή ακόμα και τριπλή τιμή, εκτός ίσως από τις προσωπικές τους επιθυμίες που πρέπει να ικανοποιηθούν επί τόπου και εκείνη τη στιγμή. Οι προσπάθειες μάρκετινγκ για την πώληση ροφημάτων καφέ σε αυτούς είναι ελάχιστες, και περιορίζονται, όπως επισημαίνει ο συγγραφέας, στο υπέροχο χαμόγελο μίας «καλλονής μπαρίστα». Τα καταστήματα πώλησης ροφημάτων καφέ που τους χρεώνουν υψηλότερες τιμές έχουν φυσικά συνειδητοποιήσει πόσο πολύ χρειάζονται οι μετακινούμενοι εργαζόμενοι τον καφέ, καθώς οι τελευταίοι δεν έχουν το χρόνο ή απλά δεν θέλουν να ασχοληθούν και να ψάξουν για φθηνότερη τιμή.