VID 047 Καπέσοβο (Ηπειρος) - Πολιτιστικός Σύλλογος Καλυβίων Λαμίας (2010)

Το Ζαγορίσιο δημοτικό τραγούδι διακρίνεται για την καθαρότητα της έκφρασης, τη μελωδικότητα και την υψηλή εκφραστική δύναμη εκφράζοντας αγάπη για την ζωή, τον έρωτα, την καλοπέραση αλλά και νοσταλγία και τον πόνο της ξενητιάς
Η κοινωνική ζωή στο Ζαγόρι οργανώνεται γύρω από την κεντρική πλατεία, το «μεσοχώρι», όπου κατά κανόνα βρίσκεται η εκκλησία, το σχολείο, τα διάφορα μαγαζιά. Το μεσοχώρι αποτελεί τη ζωή του χωριού, όπου πραγματοποιούνται όλες οι κοινωνικές εκδηλώσεις και τα ιδιαίτερα ονομαστά παραδοσιακά Ζαγορίσια πανηγύρια τα οποία πραγματοποιούνται συνήθως στην κεντρική πλατεία του χωριού με τη συμμετοχή όλων των ηλικιακών ομάδων. Τα παιδιά πιασμένα στο τέλος του κυκλικού χορού «διδάσκονται» την παράδοση από τους μεγαλύτερους.

Ήπειρος
ΚΑΠΕΣΟΒΟ - ΖΑΓΟΡΙΣΙΟΣ ΧΟΡΟΣ

Στο Κάϊρο αρρώστησα, στα Γιάννενα θα γειάνω
στην άκρη στο Καπέσοβο θα πέσω να πεθάνω.
Πέρασα θάλασσα πλατειά, κάμπους βουνά και όρη
Για νάβρω την αγάπη μου απάνω στο Ζαγόρι.
Πήρα τα ζαγαράκια μου να πάω να κυνηγήσω
Βρίσκω την κόρη από μπροστά και την καλημερίζω.
-Καλήμέρα σου κόρη μου – Καλώς το παλληκάρι
εμένα μ’ αραβώνιασαν χωρίς το θέλημά μου,
μούδωκαν άντρα χωριανό χωρίς το θέλημά μου,
με δείραν και με μάλωσαν και μ’ έκαναν τιμπίκι
από τη ρούγα μη διαβώ όσο να γένω νύφη.
Καπέσοβο, Καπέσοβο πώχεις το κρυονέρι
έχεις κορίτσια όμορφα, πούναι γλυκά σα μέλι.
Μανουσάκια μανουσάκια, μόσχους και γαρυφαλάκια
Μανουσάκια στην αυλή σου, πως κοιμάσαι μοναχή σου;
(Δημοσίευση: Κ. Βαρζώκας)

…………………………………………………………………………

Το τραγούδι στο Καπέσοβο σήμερα τραγουδιέται και αναφέρεται στον ανεκπλήρωτο έρωτα του Μιχαλάκη για την Όλγα, την οποία οι γονείς της την πάντρεψαν με άλλον άντρα.

Ξέρουμε ότι η Όλγα παντρεύτηκε το 1893, άρα μπορούμε να συμπεράνουμε ότι τότε περίπου γράφτηκε το τραγούδι ή διασκευάστηκε.

Λέμε διασκευάστηκε, γιατί στη συλλογή του Κώστα Βαρζώκα, αφενός αναφέρεται σαν χορός συρτός, ενώ σήμερα χορεύεται ζαγορίσιος και αφετέρου δεν αναγράφονται συγκεκριμένα ονόματα, ενώ γνωρίζουμε ότι η Όλγα και ο Μιχαλάκης ήταν υπαρκτά πρόσωπα.

Σύμφωνα με τη μαρτυρία της Καπεσοβίτισας Ελένης Τσολάκη (η οποία μας υπαγόρευσε και το σύνολο των στίχων), το τραγούδι γράφτηκε από την αδελφή του Μιχαλάκη, Φρείδω, σε συνεργασία με έναν οργανοπαίκτη από τη Μπάγια (Κήποι) τον «Κωτσιογύφτο», ένα βράδυ μέσα στο μαγειριό της Φρείδως.

Υπάρχει βέβαια το ενδεχόμενο, ο Βαρζώκας να θέλησε επίτηδες ν’ αποφύγει την αναγραφή συγκεκριμένων ονομάτων, γιατί η ερωτική ιστορία που αφηγείται το τραγούδι ήταν σχετικά πρόσφατη, όταν εκείνος έγραφε τη συλλογή του.

Σ’ αυτήν την άποψη συνηγορούν και μαρτυρίες πολλών Καπεσοβιτών, ότι το γύρισμα του τραγουδιού «Όλγα ζάχαρη, Όλγα μέλι…» δεν ακουγόταν στο Καπέσοβο μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1970, όσο δηλαδή ζούσαν εκεί τα παιδιά του Μιχαλάκη και η μοναχοκόρη της Όλγας.

Σχετικά με τη ζωή των προσώπων του τραγουδιού:

Ο Μιχαλάκης ξενητεμένος στο Κάϊρο, αρρώστησε και επέστρεψε στο Καπέσοβο για ανάρρωση. Εκεί ερωτεύτηκε την Όλγα, αλλά η οικογένειά της δεν τον δέχτηκε για γαμπρό. Αργότερα έφτιαξε τη δική του οικογένεια και έζησε στο Καπέσοβο μέχρι τα γεράματά του.

Η Όλγα πέθανε το 1916, νεότατη στα 39 της χρόνια, αφού πρώτα έχασε πέντε παιδιά και τον άντρα της το 1906.

Πρόλαβε να δει την πρωτότοκη και μοναχοκόρη της παντρεμένη και ν’ αγκαλιάσει το πρώτο της εγγόνι που γεννήθηκε το 1915.