Türkiye’nin En Büyük Krizi Neden Çıktı? 2001 Krizi Kimin Suçu?

49W'nun bu haftaki videosunda Ömer 2001 ekonomik krizini anlatıyor. 2001 ekonomik krizi nasıl ortaya çıktı? AKP bu krizin sonunda nasıl iktidar oldu?

00:00 - Giriş
00:38- Kriz Öncesi Ekonomik Durum
03:44 - Enflasyon Sorunu
04:45- Enflasyonu Düşürme Programı
08:37 - Bankacılık Sistemi Sorunu
09:54 - 2000 Yılındaki Ekonomik Durum
12:17 - 2000 Kasım Krizi Nasıl Yavaşlatıldı?
13:22 - Anayasa Kitapçığı Krizi
14:29 - IMF Sistemi Neden İşlemedi?
15:46 - Kapanış

Sorularının ve daha fazlasının cevabı bu videoda.
Keyifli seyirler...

Size kahvenizi/çayınızı içerken de eşlik edebilir miyiz? Özel kupamız artık satışta! Şimdi bize kupamızı alarak da destek olabilirsiniz.

Ayrıcalıklardan yararlanmak için bu kanala katılın:

Ya da aşağıdaki bağlantı üzerinden patronumuz olun.

Sosyal Medya:

[northernlegolas]

Ben 5 Nisan da 90larda prim kazanacam diyen bankacıların yönlendirmesiyle dolarla kredi çekip ev alan memurların nasıl ailesinin dağıldığını, 2001krizi sonrası da iş bulmanın nasıl zor olduğunu hatırlıyorum. 1 vardiyanın sabah işe geldiğinde eline zarf tutuşturulup eve yollandığını hatırlıyorum. 2008 krizinde Hollanda daydım. 650 kişilik mühendislik ofisi 400e düştü. Yan masamdaki 11 yıldır çalışan adamın ağlayarak nasıl işten ayrıldığını da hatırlıyorum. Hiç bi krizi pas geçmedim. Maşallah.

[gulsumiskd.]

16 yaşındayım, tabii izlerken bilmediğim birçok terimle karşılaştım ama güzel oldu faydalı oldu benim için, teşkkürler

[klearxfear]

Anlatan kişiyi tam tanımıyorum fakat inanılmaz bir hitabet ve anlatma yeteneği olduğunu lütfen söyleyin.
Hiç anlamayan birisi bile ekonominin %70 ini sanırım anladı.
Süpersiniz. Lütfen devam edin!

[senaristfatihcandan]

Herkes 2001 krizi ile ilgili olumsuz düşüncelerden, olumsuz olaylardan bahsetmiş. Bende kendi ailemin başından geçen olayları anlatayım. 2001 krizi öncesi ailecek kazandığımız paranın tasarruf ettiğimiz miktarıyla dolar ve Mark alır kenara koyardık. Belki 1 sene belki 2 sene bu şekilde para biriktirdik. Derken birden meşhur Ecevit’in konuşması oldu. Dolar ve Mark fırladı. Bütün emlak fiyatları çakıldı. 12 yıldır kira kira doşalan biz ilk evimizi bu şekilde aldık. Normal şartlar da ev alacak bir zenginliğimiz yoktu ve kriz olmasaydı asla da alamazdık. Yani her kriz herkes için kriz olmuyor bunu bizzat kendim yaşayarak anladım.

[sametkoydengelmez]

O dönemlerde lise öğrencisiydim. Bir gün okul çıkışı herkeste bir panik, bankaların önünde acayip kalabalık haliyle pek bir şeyden anlamıyorduk. Eve gitmek için halk otobüsüne bindim hava çok soğuktu. Eve vardım tv yi açtım karşımda o meşhur açıklama aslında bu manzaraya pek de yabancı değildim zira daha küçük yaşlarda buna benzer manzaraları haber bültenlerinden izlemiştim. Dolar 20.milyon falan olmuş diyordu haberlerde insanlar döviz bürolarının önünde kuyruklar oluşturmuş.Devlet bankalara el koyuyordu, ailemden şunu duyardım özel bankalara güvenilmez paran varsa devlet bankasına yatıracaksın bir şey olursa paranı alabilirsin.Bankalara tek tek el konuluyordu;yaşarbank, toprak bank, ege bank, demir bank, imar bankası bu bankalar da gunumuzun 3 harfli marketleri gibiydi birden bire her yerde böyle küçük bankalar açılır olmuştu. Showtv de reha muhtar sunardı haberleri o günden sonra en sık duyduğumuz kelime kriz oldu. Peki günümüze nasıl geldik neleri doğru neleri yanlış yaptık ve en önemlisi bundan sonrası ne olacak bununla ilgili de bir video bekliyoruz.

[erkutkoksal]

İstiklal Caddesinde yürüyen yüzlerce insanın sessizliğini hatırlatım. Herkes kara kara düşünüyordu. Ve koca toplu konut şantiyesinde el aleti alacak paranın olmadığını. Ana firmanın 4ay taşeronlara ödeme yapmayıp, şantiyede kimsenin (Ana firma çalışanlarının maaşları hariç) ödeme almadan çalışması ve 4ay sonunda ödeme yapılınca taşeronların Ana firma yetkililerine teşekkür yemeği düzenlemesini hatırlıyorum.

[metinozer]

Bu kanalı çok seviyorum kalite kokuyor valla.

[mrsan_msc]

2008 krizi, RahipBrunson krizi ve geçen seneki doların 7den 18e çıkmasını da anlatır mısınız

[Spdtr]

Borsa ile ilgili yazan olmamış, konuyu güzel aciklamissiniz teşekkürler. Türk toplumu neden- sonuç ilişkisini bilime dayalı kurmayı başardığında milli gelir 25k dolar iyi yayınlar.

[tanberkak]

Videoda 2001 Ekonomik Krizi'ne giden süreç çok güzel bir şekilde anlatılmış. Özellikle buraya gelirken halen çözülemeyen 90ların yapısal sorunlarına tek tek değinmeniz çok önemli. IMF paketine ve 2000'deki olumlu gidişata rağmen bir gecede güvensizlik ortamının yaşanıp yabancı yatırımcıların kaçışı ve insanların panikle bankalara koşmasının bu çöküşün sebebi olarak ayrıntılarıyla açıklamanız da çok güzel. Ama bu bence 2008 Global Recession'ı ile de kıyaslanarak anlatılsaydı resmi daha büyük bir şekilde görebilirdik, çünkü orada da benzer şekilde bankalara borç veren bankaların batması meselesi var, birebir aynı şekilde ilerlemese de. Böylece günümüz bankacılık sisteminin oldukça problemli olduğunu görebiliriz bence. Borçlar ve krediler ciddi derecede balonun şişmesine sebep oluyor ve bu kadar birbirine bağlı bir ekonomik düzende bir yerde zincirin halkası koptuğunda ekonomik krizin yavaş yavaş geldiğini görüyoruz. Zaten 2008'deki o küresel krizi Türkiye'nin diğer ülkelere kıyasla biraz daha iyi atlatmasının sebebi zamanında 2001 Ekonomik Krizi'nden ders çıkarılıp bankacılık sektörlerinin regüle edilmesi ve offshore bankacılığa karşı önlem alınmış olmasıydı. Ama offshore meselesinden pek bahsedilmedi videoda, bence onu unutmamak lazım. Çünkü gerçekten 90larda Cem Uzan gibi birçok kişilerin sıkıntılı bankacılık işlemleri yapmasına sebep olan ve sonra birçoğu kişinin paralarını doğru düzgün alamamasına sebep olan olaydı o offshore bankacılık üzerine regülasyonların olmaması. Malum, halen günümüzde bu offshore bankacılık meselesi ciddi bir sorun. Gerek vergi kaçırma meselesi olsun, gerek kara para aklama meselesi olsun, gerek ise insanların dolandırılmasına sebebiyet vermesi (dövizle krediler vermesi ve bu offshore bankaların kolay kolay kontrol edilememesi) ve finansal sistemde güvence eksikliğini oluşturması sebebiyle ekonomik krizleri tetikleyebilme ihtimaline sahip olan sorunlu bankacılık uygulamaları bunlar. Birebir aynı sorunlar şu ara kripto paraların bu yöntemler için kullanılması meselesiyle tekrardan gündeme gelmekte.

İnsan faktörünün krizlerde oldukça etkili bir faktör olarak altını çizmeniz ise bence çok önemli. Ronald Reagan döneminden bu 2007'e kadar FED başkanı olan ve ekonomik kriz kendini göstermeye başlayınca istifa eden Alan Greenspan'in, 2008'den sonra yaptığı önemli bir özeleştiri var. Kendisi çok ideolojik davrandığını ve hatalı olduğunu 2008'deki meclis ifadesinde söyledi. Şu anda ise biraz daha yeni bir keynezyen modele dönüşten yana. Özellikle de ekonominin artık sadece sayılardan ibaret pozitif bir bilim gibi görülmemesi, insan faktörünün ve kültürel etmenlerin de dahil edilmesi gereken bir sosyal bilim olarak görülmesi gerektiğini savunuyor ki ben de bu konuda katılıyorum kendisine. Şu aralar Greenspan'e saldıranlar görüyorum ama kendisi bir bilim insanının yapması gerekeni yapıp hatasını kabullendi ve şimdi o yanlış mite karşı savaş açmış durumda bir entelektüelin sorumluluğu olarak.

Ama bir de Derviş'in programının içeriği neydi? Biraz o kısma da girilebilirse bence güzel olur, çünkü o krizden çıkışın da ne koşullarda, hangi yollar izlenerek ve ne fedakarlıklar yapılarak çıktığını görmek bence önemli. Özellikle şu kriz döneminde bunu tekrar uygulamalı mıyız, yoksa yeni bir şey mi denemeliyiz, insanların bence bu konuyu derince tartışması gerekiyor. Bu videoda belli amacınız, sadece krize giden süreci ve krizin oluşma sebebini açıklamak istemişsiniz ama belki sıradaki videolardan birisi 2001 Ekonomik Krizi'nden nasıl çıkıldığını anlatan bir video olabilir. Eminim birçok izleyici için, özellikle iktisat, iktisat tarihi ve/veya sosyal politikalar ile ilgilenenler için, ufuk açıcı bir içerik olacaktır.

[.minute.teacher]

Dövizi sabitleyen Ekonomik model, Türkiye halkının emeğinin ve varlıklarının finans kapital tarafından kolayca ele geçirilmesini sağlayan bir programdı. Yani Ömerin övdüğü gibi üzerinde düşünülmüş, planlanmış ve bir vizyona sahip programdı. Ancak mezkur vizyon Türkiye lehine değildi. Ulusal ve Uluslararası sermaye türevlerine hizmet eden bir programdı. Yine Ömerin söylediği gibi, Türkiyeye gelen sermaye, Türkiyenin yüksek faizli ortamında büyük karlar elde ediyor. Çıkmak istediği zaman sabit ve düşük döviz kurundan TL sini dolara çevirip gidiyordu.
Sabit döviz kuru modelinin patlayacağını en iyi modeli kuranlar biliyordu. Patlayacağı güne kadar Türkiye onlar için iyi bir kazanç kapısı oldu.

[zekicelik]

Tebrik ederim 2001 de yaşadıklarımızı çök güzel anlattınız daha ne olsun teşekkürler...sevgılı kardeşim.

[MesudeTuzemen]

Şu ekonomik kriz nedir,
Sebepleri, çözümleri, nasıl yayıldığı,
Enflasyon ile bağlantısı....
Banka 🏦 iflas kararı kararı aldı " söylemlerini anlamakta zorlanan bir insandım.
Hesap - kitap işlerinden anlamayan
, Benim gibi birine göre ANLATMA becerinden dolayı kutluyorum ÖMER GEMALMAZ Seni !
16 dakika dolu dolu bir ANLATIM !
YAŞAR ' da sorular ile araya girerek BEN de buradayım ' diyerek Benim gibilerin yerine de geçmiş oldu.
Çok teşekkürler öncelikle.
Sağolun - varolun 49 W kurucuları olarak SİZİ içtenlikle kutlarım, selamlarım, saygılar gönderiyorum bir büyüğünüz olarak !
Çalışkan, üretken ve de paylaşan GENÇLER olarak Umut ışığı oluyorsunuz !
Yolunuz ve bahtınız AÇIK olsun inşallah 🧿🙏🤝👏💞

[ugurkoyuncu]

2001 kriziyle bugünleri karşılaştıran ve olabilecekleri anlatan bir video güzel olur.
Takipçilerine faydası farklı olur.

[Temur_]

2001 krizi sanıldığı gibi büyük bir kriz değildi. Hatta aylık enflasyon farkı aldık. Zaten birkaç ayda kriz aşıldı. Ak Partiyi asıl iktidar yapan 28 Şubat oldu.
2001’de öğretmen maaş+ek dersimle 6 tane cumhuriyet altını alabiliyordum. Şu an aynı maaşı almam için 96.000 TL almam gerekir.
Hem üç cumhuriyet altını buharlaştı hem fiyatlar dolar bazında 2 kat arttı…
Şu anki mevcut durum 2001 krizine rahmet okutur.

[umutciniviz]

Emeğinize ve ağzınıza sağlık. Ekonomi video serinizi beğenerek izledim.
1. Özal döneminde çocukluk yaşadığım için 2, 5 kuruş olarak Türk lirasıyla tanıştım
2. Üniversiteyi kazandığım 93 yılındaki aylık 500.000 tl olan öğrenim kredimle 95 krizine kadar krallar gibi yaşarken, 5 nisan kararlarından bir gün sonra, yurt kantininde 5500 tl olan gözlemenin 11000 tl'ye çıktığını görüp kral günlerimin sona erdiğini anlamıştım.
3. 99'da mezun olduktan sonra 98 asya krizinin hafif hafif etkisini görmeye başlamıştık. Çünkü 98'de mezun olan tüm arkadaşlarım hızlıca iş bulurken, 99'da zorlanma başlamıştı. Ama aynen videonuzda anlattığınız gibi ekonominin 2001'e kadar stabil olması ve teknoloik gelişmelerin iyice hızlanmaya başlaması itibariyle özellikle dijital bankacılığın artışı ile bu iş alanında patlama yaşanmıştı. Çok ciddi maaşlara yapılan transferlerle bankaların dijital bankacılığa geçişini tecrübe ederken, 2001 yılında da herşeyin tepe taklak olduğunu, tüm bu arkadaşlarımızın işten çıkarılmasını, bizlerin maaşının yarıya düşüşünü yaşadık. Sabit kura dayalı ev ve araç kredisi alan insanların bir anda alt üst oluşunu da gözlerimizle gördük.

Sizin tüm bu ekonomi serinizden anladığım Türkiye'nin ne kadar ekonomik olarak dünya ile (bilerek ya da bilmeyerek) entegre olduğu, tüm yaşanan ekonomik rüzgarları direk ya da katlanarak yaşadığımızı görmek oldu. Duru ve anlaşılır anlatımınız için teşekkürler.

2008 dünya krizi videonuzu heyecanla bekliyorum, Türkiye'nin nasıl bu krizi teğet geçtiğini aynı durulukta anlatacağınızı umuyorum. Saygılar

[rizagemiciturkish]

2001 krizinde 12 yaşındaydım.Dolar kuru o kadar hızlı yükseldi ki piyasada kur sojundan dolayı aylarca hiçbir esnaf iş yapamadı.Bir esnaf olan babam da bir yıl dayanabildi.2002 yılında dükkanımızı kapatmak zorunda kaldık.

[SiradanBirKanal]

bu son mu yoksa 2008 krizi 2018 krizi vs vs gelecek mi ? Ya da son 20 yılı tek bir videoda mı anlatacaksınız ?

[croma]

Ben 20 yaşındaydım. Evet herşey berbattı fakat gıda fiyatları bu kadar berbat hale gelmemişti. Çarşıda dürümünüzü rahat yerdiniz. Sigara, akaryakıt bu kadar pahalı değildi. NAS felak krizi kadar berbat değildi.

[nettepki]

İşin hep yapay kısmını konuşuyoruz, ülkede enflasyona sebep olan ana üretim maliyetileri ve taşımacılık maliyetlerini niye hiç kimse hiç düşünmedi ve konuşmadı ve hala düşünmüyor ve konuşmuyorda.. Mesela daha yeni mevzu adam antalya da 50 kuruşa bahçesindeki portakalı satamıyor taşımacılık maliyeti yüzünden ve o portakal maksimum 2-3 tl olmak yerine İstanbul'da pazarda 15-20 tl... Çok mu zor acaba akdenizden marmaraya, doğuya ve güney doğuya 3 tane Yük treni hattı yapmak. Kamyonla gıda taşınan bir ülkede sebze meyve bakliyat nasıl düşer. Marmarada 30 milyondan insan var. Çok basit bir şekilde güneydoğı doğu ve akdenizden yapılacak 3 yük treni hattı ile 1 liralık portakal istanbul da gebze ve halkalı ya tren hattı üzerine kurulacak 2 dev depoya toplanma merkezine 3 liraya satılacak şekilde getirilebilir. Aynı şekilde tarım hayvancılık veya sanayi de teşvikler verilip ithalat düşürülebilir. Örnein sen çinden ithalat yerine iğre fabrikası açana şu teşvik var dersen iş adamı o fabrikayı açar. Asgari ücreti bölgesel olarak farklı yaparsanız iş adamı gidip VAN'da plastik fabrikası veya oyuncak veya ev aletleri aklınıza ne gelen varsa onu üretebilir Çin'den almak yerien.. Asgari ücreti Van için 10 bin İstnabul için 15000 de yapar vergileri de SSK primini de elektiriği de Van'a ayrı yaparsanız o zaman üretim de olur... Böylece Van'da ki adam göçmez istanbul'a 5000 tl daha fazla kira verme riskini de göze almaz... Bizim temel sorunumuz makro çözümlere odaklanmak.. Yani aman akdeniz den amraya yük treni hattı yaparsak 10000 kamyoncu işsiz kalır diye korkar yapmazsanız o kamyocu da ömür boyu %50 eflasyonla ömrünü tüketir. Oysa o kamyoncuya al sat kamyonu da yük treni hattı ayptık sen memleketinde tarım yap artık diyecek duruma getirecek yapısal üretim esasli çözümler düşünmek gerek... Yoksa her 10 senede bir makro düşünen ve oy için devleti emmur sayısını büyütüp daha çok ihale için israf ve yolsuzluk üreten merkez sağ kafa ile eflasyondan kurtulamazsınız ve ülkeniz ithalat rekorları kırar ve döviz için dilenirsiniz. Bu minvald ebir videonuz var mı yapacakmısınız?