ΑΚΡΑΣΙ Λέσβου

Το Ακράσι βρίσκεται στο Ν. µέρος της Λέσβου. Απέχει από την παραλία-συνοικισµό της ∆ρώτας 6 χιλ., µαζί µε την οποία αποτελούν την ∆ηµοτικό διαµέρισµα Ακρασίου . Συνδέεται µε τη Μυτιλήνη µε δυο οδικές αρτηρίες. Η µία, παλαιότερη, µέσον Πλωµαρίου και η άλλη, νεότερη, µέσον Αµπελικού – Μεγάλης Λίµνης.
Είναι χτισµένο πάνω σ’ έναν µικρό λόφο. Η οικοδόµηση αρχίζει από τους πρόποδες και φθάνει µέχρι την κορυφή, όπου βρίσκεται µια αρκετά ευρύχωρη πλατεία µε την εκκλησία-το αρχαιότερο και ωραιότερο οικοδόµηµα του χωριού-, τα καφενεία ολόγυρα και το Κοινοτικό Γραφείο. Στο Ν.∆ άκρο του χωριού βρίσκονται το σχολείο (σήµερα Πολιτιστικό κέντρο και Μουσείο-και το µεγαλύτερο κτίριο του χωριού το Εργοστάσιο – Ελαιοτριβείο.
Έχει υψόµετρο 340 µ. (Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος-Λαρούς). Το χειµώνα αρκετές φορές έχει χιόνια και η θερµοκρασία πέφτει κάτω από το Ο°, γι” αυτό έχουµε συχνά πάγους. Το καλοκαίρι η θερµοκρασία ανεβαίνει σπάνια στους 36°-38°. Σχεδόν πάντοτε φυσά δροσερός αέρας επειδή είναι σε ύψωµα και οι ζέστες δεν γίνονται ανυπόφορες. Τα µελτέµια αρχίζουν νωρίς και διαρκούν κατά διαστήµατα όλο το καλοκαίρι. Το κλίµα είναι εύκρατο και υγιεινό. Η ηλιοφάνεια, όπως και σ’ όλη τη Λέσβο, είναι σχεδόν διαρκής όλο το χρόνο. Υγρασία έχει µηδέν.
Το καλοκαίρι προσελκύει πολλούς κυρίως ξενιτεµένους Ακρασιώτες, οι οποίοι συνδυάζουν το εξαίρετο κλίµα του Ακρασίου µε την µαγευτική παραλία της ∆ρώτας, που βρίσκεται σε κοντινή απόσταση. Σχεδόν όλα τα σπίτια έχουν νερό και τηλέφωνο.
.
Επειδή είναι ύψωµα, πηγές δεν έχει. Η µεγαλύτερη πηγή είναι η Κάτω-Βρύση, η οποία υπήρξε και αφορµή να ιδρυθεί το χωριό εκεί. Στις αγροτικές περιοχές υπάρχουν τρεις βρύσες. Στη Χλιάβρυση, στο Ασκάµηνα και στον Ταξιάρχη στη Κάτω-Τζίγκλου. Υπήρχαν ακόµα βρύσες στους Αγίους Αποστόλους της Τζίγκλου και στα Πηγάδια, που πριν αρκετά χρόνια έχουν ξεραθεί και οι δυο. Οι ωραιότερες τοποθεσίες είναι η Τζίγκλου και τα Πηγάδια. Πετρώµατα έχει αξιόλογα. Το 1988 ανακαλύφθηκαν σπάνια απολιθωµένα δέντρα (φοίνικες) και 2 λίθινοι προϊστορικοί χειροπέλεκυς (Πρώιμη Εποχή χαλκού 3000 – 2000 πχ), καθώς επίσης και για το λατοµείο στο Χώµα, που είναι από τα ωραιότερα της Λέσβου. Επίσης υπάρχουν «νταµάρια» από γκρίζα πέτρα και από ασβεστόλιθο (Πρινοβούνι).
Όλη η περιοχή του Ακρασίου στη πρώτη της µορφή ήταν καλυµµένη από πυκνά δάση, τα οποία οι φιλόπονοι κάτοικοι τα ξερρίζωσαν και στη θέση τους φύτεψαν ελιές. Σήµερα όλη η περιοχή είναι κατάφυτη από απέραντους έλιωνες.
Η εκτεταµένη περιοχή Πέρα-Πλάτη (Πέρα – Πλάκ) ήταν ένα πυκνό δάσος. Πριν 60 - 70 χρόνια την αποψίλωσαν οι κάτοικοι και επειδή είναι πεδινό µέρος το έσπερναν αρκετά χρόνια σιτάρι ή κριθάρι. Τώρα και τριάντα χρόνια επειδή έχει εγκαταλειφθεί επανήλθε στη πρώτη φυσική της µορφή. Έτσι σήµερα είναι ένα αδιαπέραστο πυκνό δάσος.
Οι κάτοικοι ασχολούνται αποκλειστικά µε τη µονοκαλλιέργεια της ελιάς. Είναι το µοναδικό εισόδηµα των κατοίκων. Όλα εξαρτώνται από το «µαξούλι». Παράγει επίσης λίγα απίδια, σύκα, σταφύλια, όσπρια, κηπουρικά, που δεν φτάνουν ούτε για τις ανάγκες της οικογένειας.
Ελαιόµυλοι αναφέρονται στον Πριώνα (το 1803) στο Ακράσι (το 1816), στο Μπορό (Νεοχώρι το 1785).

Ο Πριώνας ήταν οικισµός, του οποίου τα λείψανα είναι ευδιάκριτα σήµερα, στη γνωστή για τους ντόπιους τοποθεσία «τ’ Βραχνού η Παχτσές». Βρίσκεται στη πλαγιά του πολύ δύσβατου οµώνυµου βουνού, απέναντι από το Ακράσι. Εκεί υπάρχει µέχρι τώρα η πηγή, απαραίτητο στοιχείο για τον οικισµό και τη λειτουργία του ελαιόµυλου, που αναφέρεται από το Γιάννη Μουτζούρη. Οι µυλόπετρες που άλεθαν τις ελιές βρίσκονται ακόµα εκεί. Ήταν οικισµός παλαιότερος από το Ακράσι και ο πιο απρόσιτος της περιοχής γι΄αυτό και ερηµώθηκε νωρίς τον 19ο αιώνα. Οι κάτοικοι του σκορπίσθηκαν προς το Παλαιοχώρι, ∆ρώτα και Ακράσι––Κάπου διαβάζουµε για «σχολείον αρρένων». Φυσικά πρόκειται για δηµοτικό σχολείο που ήδη λειτουργούσε πριν από το 1870 τουλάχιστον και κατά την τότε συνήθεια φοιτούσαν µόνο αγόρια. Η πρώτη γυναίκα που γνώριζε ανάγνωση και γραφή στο Ακράσι ήταν η Αµύρισα Παναγ. Χατζέλλη σύζυγος Στεφάνου Εµµ. Καλδή, κι αυτό συνέβη γιατί ο πατέρας της ήταν δάσκαλος και τα έµαθε στο σπίτι τους.

2. ΟΝΟΜΑΣΙΑ
Κατα τον φιλόλογο Παναγιώτης Καλδής, τ. Γενικός Επιθεωρητής δίνει τις κατωτέρω πιθανές προελεύσεις.
1. Ότι η λέξη Ακράσιον προήλθε από το «ακροάσιον» δηλ. σηµείο που οι κάτοικοι άκουγαν τα κουδούνια των ποιµνίων των. Η ετυµολογία αυτή προέρχεται απ’ό τα «ακροώµαι», «ακρόαµα»,κ.λ.π.
2. Ότι «το Ακράσι πήρε αυτή την ονοµασία γιατί ήταν τόπος χωρίς αµπέλια (χωρίς κρασί) και και σε αντίθεση προς την περιφέρεια Αµπελικού, που είχε αµπέλια…».
3.’ Οτι «υπάρχει και η ετυµολογία πως πήρε την ονοµασία από τη λέξη « ‘ Ακρα» όνοµα που δόθηκε σε πολλές πόλεις και ακροπόλεις που βρίσκονται σε ψηλές θέσει και σε ακρωτήρια…

Από το βιβλίο του τ. Λυκειάρχη Γιάννη Κοντέλλη, «ΤΟ ΑΚΡΑΣΙ ΛΕΣΒΟΥ», Μυτιλήνη,1991.