Ιερά Μονή Γόλας

Η Μονή Γόλας, εξίσου σημαντικό μοναστήρι της περιοχής, κτηριακά ήταν σε άσχημη κατάσταση μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του '80 όπου συστάθηκε επιτροπή αναστήλωσης. Με εράνους και την οικονομική βοήθεια πολλών, απεκατεστάθη. Έκτοτε παρουσιάζει αυτήν την όμορφη εικόνα που σε συνδυασμό με την απαράμιλλου φυσικού κάλλους τοποθεσία είναι άξιον να την συμπεριλάβει ο οιοσδήποτε αναζητά ψυχική ευφροσύνη και οφθαλμική τέρψη στο προσκυνηματικό και ταξιδιωτικό του σχεδιασμό.
Οι φωτογραφίες είναι από το αρχείο μου. Οι μεν χειμερινές από το απόγευμα των Χριστουγέννων του 2012 οι δε ανοιξιάτικες από τον φετινό εσπερινό της Ζωοδόχου Πηγής. Η ερμηνευτική απόδοση του υπέροχου ψαλμού που πλαισιώνει την ταινία είναι από τους Σιμωνοπετρίτες πατέρες.
Ακολουθούν λίγα λόγια για τη Μονή από την ιστοσελίδα της Ι.Μ. Μονεμβασίας & Σπάρτης:
Το Μοναστήρι είναι κτισμένο στη Βορινή πλευρά ενός αντερείσματος που ενώνει τον Ταΰγετο με τα τελευταία προς Ανατολή προ βουνά του. Δυτικά του Μοναστηριού εκτείνεται πυκνό ελατόδασος, βόρειά του η Κουμουστά, ενώ όλη η γύρω περιοχή είναι γεμάτη από καστανιές πεύκα και έλατα. Η Μονή έχει υψόμετρο περίπου χίλια μέτρα. Το κλίμα είναι υγιεινότατο και μάλιστα η περιοχή εθεωρείτο ως ιδεώδης τόπος παραθερισμού. Το 1912 το Μοναστήρι ανήκε στην κοινότητα Γοράνων λόγω του ότι η απόσταση από το Μοναστήρι ήταν τέτοια και μάλιστα ο δρόμος για το Μοναστήρι κατασκευάστηκε με προσωπική εργασία Γορανιτών. Βάσει νόμου όμως το Μοναστήρι ανήκε στο δήμο Φελλίας και παλιότερα, ίσως, στο Δήμο Φάριδος.
Το καθολικό τιμάται επ” ονόματι της Ζωοδόχου Πηγής ή Χρυσοπηγής. Άξιο προσοχής είναι το γεγονός ότι όλα τα Μοναστήρια εκεί γύρω Γόλας, Ζερμπίτσης, Κούμπαρη Φανερωμένης, Καταφυγιώτισσας είναι αφιερωμένα στην Παναγία.
Από τις κτιτορικές επιγραφές συμπεραίνουμε πως ο πάνσεπτος Ναός αυτός (το καθολικό) κτίστηκε ή μάλλον ανακαινίστηκε καλύτερα το 1632. Από επιγραφή σε εντοιχισμένο μάρμαρο αντλούμε την πληροφορία ότι ο νάρθηκας που φαίνεται να μην ταιριάζει με το υπόλοιπο του Ναού κτίσμα, είναι μεταγενέστερος. Από άλλη επιγραφή πιστοποιείται πως η αγιογράφηση του νάρθηκα έγινε λίγο αργότερα το 1673 και από άλλο αγιογράφο.
Το Μοναστήρι πέρασε δύσκολους καιρούς με την εισβολή των Τουρκοαρβανιτών και των Μπαρδουνιωτών ενώ αξίζει να υπογραμμιστεί το πόσο σημαντικός ήταν ο ρόλος του Μοναστηριού κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας στην παιδεία. Η Θρησκεία και η Παιδεία τότε ήταν ένα, και πάντα η εκκλησία φρόντιζε το καλύτερο για την εκπαίδευση. Το Μοναστήρι την περίοδο εκείνη βοήθησε ουσιαστικά την Παιδεία.
Όσον αφορά τις τοιχογραφίες της Ιεράς Μονής το Καθολικό, ο Ναός και ο Νάρθηκας της Μονής είναι κατάγραφα με τοιχογραφίες που καλύπτουν με αρμονική πολυχρωμία όλες τις εσωτερικές επιφάνειές του. Οι περισσότερες από αυτές σώζονται σε πολλή καλή κατάσταση ενώ άλλες, ιδίως του Νάρθηκα, έχουν διαβρωθεί από την υγρασία και έχουν αποβεί σκοτεινές και ασαφείς από τα άλατα και τούς καπνούς των κεριών και του λιβανιού. Σύμφωνα με τις υπάρχουσες μαρτυρίες το εικονογραφικό έργο του Καθολικού δεν ανήκει στον αυτό αγιογράφο, ούτε έγινε την ίδια χρονική περίοδο. Μία επιγραφή που σώζεται πάνω από την είσοδο μαρτυρεί πως οι τοιχογραφίες του Ναού είναι έργα του Δημητρίου Κακαβά, που τελείωσαν τον Οκτώβριο του 1632, ενώ άλλη επιγραφή που σώζεται πάνω από την πύλη του Νάρθηκα αναφέρει ότι ο Νάρθηκας ιστορήθηκε το 1673 και από την ποιοτική διαφορά που κάποιος μπορεί να διακρίνει, γίνεται αντιληπτό ότι οι αγιογράφοι είναι διαφορετικά πρόσωπα.
Άξιο προσοχής στις τοιχογραφίες είναι ο τρούλος του Ναού, όπου εκεί ο Παντοκράτορας δεσπόζει επιβλητικά στο κέντρο και ακολουθούν τέσσερις ζώνες κύκλωθεν αυτού, στις οποίες διαφαίνονται τα εξής: στην πρώτη οι Αγγελικές τάξεις (Ουράνιες δυνάμεις) από δώδεκα Αρχαγγέλους, άλλοι με Ιερατικά και δύο με Ελληνικά φορέματα, στην δεύτερη ζώνη παριστάνονται σκηνές από των κύκλο της ζωής Θεοτόκου, στην τρίτη ζώνη παριστάνονται ολόσωμοι 14 συνολικά προφήτες που κρατούν όλοι τούς ξετυλιγμένα ενεπίγραφα ειλητάρια και ακολουθεί η τέταρτη ζώνη στην οποία ιστορούνται δύο θέματα. Στο δυτικό τμήμα παριστάνεται το θέμα «Άνωθεν οι Προφήται» και στο ανατολικό «Εγώ ειμί η άμπελος και υμείς τα κλήματα».
Γενικότερα οι τοιχογραφίες της Ιεράς Μονής έχουν να δώσουν κάτι το ξεχωριστό και αξιοθαύμαστο που αξίζει τον κόπο κάποιος να επισκεφτεί το Μοναστήρι και να παρατηρήσει από κοντά τόσο την φυσική ομορφιά του τόπου όσο και την πνευματική αγαλλίαση να γευτεί, η οποία είναι διάχυτη σε όλα τα σημεία της Μονής από τον τρόπο που είναι κτισμένη η Μονή και τις τοιχογραφίες, έως και τον τρόπο που όλα αυτά με τόση προσοχή και προσπάθεια μεγάλη διατηρούνται αναλλοίωτα ανά τους αιώνες.