Έχουν οι διάλεκτοι γραμματικούς κανόνες; Η αποκάλυψη των κανονικοτήτων της γλώσσας

«Έχουν οι διάλεκτοι γραμματικούς κανόνες; Η αποκάλυψη των κανονικοτήτων της γλώσσας μέσα από την ποικιλότητα» με τον Δρ Δημήτρη Μιχελιουδάκη, Επίκουρο Καθηγητή γενικής γλωσσολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Πρόκειται για την τρίτη τηλεδιάλεξη του 5ου Κύκλου της Σειράς Τηλεδιαλέξεων «Γλώσσα, Λογοτεχνία, Γραμματισμοί», την οποία διοργανώνει το Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα «Ελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία» του Ανοικτού Πανεπιστημίου Κύπρου (ΑΠΚΥ). Στόχος της τηλεδιάλεξης, που πραγματοποιήθηκε στις 29 Μαρτίου 2024, είναι να εξεταστούν τα γραμματικά φαινόμενα σε (κυρίως βόρειες) ποικιλίες της ελληνικής, τα οποία ξαφνιάζουν, αφενός λόγω της απόκλισής τους από την πρότυπη ποικιλία, αφετέρου λόγω της φαινομενικής δυσκολίας να οριοθετηθούν και να προβλεφθεί με ακρίβεια η επιλογή αυτών των δομών από μέρους των ομιλητ(ρι)ών.

Στο αρχικό μέρος της τηλεδιάλεξης, εξετάζεται η γενικευμένη χρήση του σχήματος «από+αιτιατική» αντί γενικής («τα ρούχα από τα παιδιά», «το βράσιμο από το ψάρι», «η κοπή από το κρέας»), με έμφαση σε βορειοελλαδικές ποικιλίες όπως αυτή των Γρεβενών και της Κοζάνης. Κατόπιν συζητιέται και η εμφάνιση μιας αδύνατης αντωνυμίας πριν από το συνδετικό ρήμα είμαι, με κάποια μόνο, όμως, κατηγορούμενα (την είναι άρρωστη, αλλά όχι *την είναι ψηλή), κυρίως σε περιοχές της Ηπείρου. Με μια θεωρητικά ενημερωμένη ματιά στα δεδομένα, αποκαλύπτεται ότι οι δομές αυτές χαρακτηρίζονται από πλήρη κανονικότητα και προβλεψιμότητα, καθώς επίσης και ότι είναι ιδιαίτερα διδακτικές ακόμα και για διαγλωσσική έρευνα και διαγλωσσικές γενικεύσεις, καθώς είναι αποτέλεσμα φυσικών τάσεων που δεν είχαν (μέχρι τώρα;) εκφραστεί ελεύθερα στην πρότυπη ποικιλία, είτε λόγω κανονιστικών πιέσεων είτε λόγω απουσίας άλλων, επίσης γραμματικών, παραγόντων μέσα στο γλωσσικό σύστημα.

#ΑΠΚΥ #OpenUniversityCyprus #Dialects #languages #OUCEvents