Ταμπουράς - Πανελλήνια Κάλαντα Πρωτοχρονιάς

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΚΑΛΑΝΤΑ ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑΣ, Ήχος Α' (Ουσάκ), ρυθμός 4/4

ΣΤΙΧΟΙ: Αρχιμηνιά κι αρχιχρονιά,
(ψηλή μου δεντρολιβανιά)
κι αρχή καλός μας χρόνος,
(εκκλησιά με τ’ άγιο θρόνος).

Αρχή που βγήκε ο Χριστός
άγιος και πνευματικός,
στη γη, στη γη να περπατήσει
και να μας καλοκαρδίσει.

Άγιος Βασίλης έρχεται,
κι όλους μας καταδέχεται
από την Καισαρεία,
(συ ’σαι αρχόντισσα κυρία).

Βαστά εικόνα και χαρτί,
(ζαχαροκάντιο ζυμωτή)
χαρτί και καλαμάρι
(δες και με το παλληκάρι).

Το καλαμάρι έγραφε,
την μοίρα του την έλεγε
και το χαρτί ωμίλει,
άγιε μου, άγιε μου καλέ Βασίλη.

-Τα Κάλαντα της Πρωτοχρονιάς είναι αγυρμικό τραγούδι Πανελλήνιας εμβέλειας με καταβολές στην ρωμαϊκή/πρωτοβυζαντινή εποχή (βλ. "Calendae") και είναι ιδιαιτέρως αγαπητά στον λαό μας λόγω της ευχάριστης μελωδίας και των όμορφων ευχών τους.
Σήμερα τα ακούμε απ' τους μικρότερους, ενώ στο παρελθόν, ως παιδιά, τα είχαμε τραγουδήσει πολλάκις, χωρίς να έχουμε καταλάβει πλήρως το νόημά τους, εξαιτίας κάποιων φράσεων που παρεμβαίνουν στους στίχους τους -των λεγόμενων "τσακισμάτων"- που όπως φαίνεται, δεν έχουν συνάφεια με τους υπόλοιπους στίχους, αλλά δικό τους ξεχωριστό νόημα.
Αυτές οι φράσεις παρατίθενται παραπάνω εντός παρενθέσεων, για να είναι πιο διακριτές και βλέποντάς τες απομονωμένες να καταλαβαίνουμε, ότι μέσα στα κάλαντα εμπεριέχεται ακόμη ένα νόημα!
Αυτό το νόημα είναι η εκδήλωση της αγάπης ενός νέου προς κάποια κοπέλα του σπιτιού, που δεν μπορούσε λόγω των αυστηρών ηθών του παρελθόντος να κολακεύσει φανερά και ελεύθερα.
Γι' αυτό λοιπόν ο λαϊκός ποιητής ενέταξε τις ευχές του αυτές μέσα στα κάλαντα, για να περάσουν έτσι απαρατήρητες.
Ονομάζει την αγαπημένη του "ψηλή σαν δεντρολιβανιά", "εκκλησιά με άγιο θρόνο", "αρχόντισσα και κυρία", ενώ ακόμη της εύχεται να ζήσει• την λέει γλυκιά σαν φτιαγμένη από "ζαχαροκάντιο" -δηλαδή κάτι σαν γλυκό βανίλια- και τής ζητά με παράπονο να τον προσέξει ("Δες κι εμέ το παλληκάρι").
Και σε άλλα παραδοσιακά μας τραγούδια φανερώνεται κρυφά η αγάπη του ποιητή.
Σε αυτήν όμως την περίπτωση, συμβαίνει να γίνεται μέσα στα κάλαντα της Πρωτοχρονιάς και να εμπλέκεται η έκφραση της αγάπη του με τα "εγκωμιαστικά" του λόγια προς τον Θεάνθρωπο Χριστό μας και τον Μεγα Βασίλειο!
Άλλη μια απόδειξη της καλλιτεχνικής ευστροφίας και της όμορφης ψυχής του λαού μας.

Χρόνια πολλά σε όλους και καλή χρονιά να έχουμε!