Özkan Manav – Taksim (Taqsim)

Cihangir Nuvasil, clarinet
Çankaya Municipality Center of Contemporary Arts, Ankara
(30 April 2008)

Taksim, Si bemol klarnet için

Şeddi Araban makamının perde içeriği ve karakteristik ezgi formülleri çevresinde biçimlenen bu solo klarnet parçası, bestecinin belirli makamlardan yola çıkan 2000’li yıllardaki beste üretimi içinde yer alır. Yapıt geleneksel Türk ve Ortadoğu müziklerine özgü taksimlerde olduğu gibi birkaç evreden oluşur. Parçanın ilk yarısı ölçüsüz ve modülerdir. Anlatı ilerledikçe alt ses bölgelerinden üst bölgelere doğru genişleyen müzik, giderek hızlanan tempolardaki ölçülü kesitlere bağlanır. Parçanın birçok yerinde doğaçlama karakterinde bir deyiş kendini hissettirse de aslında her şey ayrıntılı olarak notalanmıştır. Yorumcunun verili olan “metni” (notayı) izleyerek müziğin doğaçlama çağrışımı yapan doğasını açığa çıkarması beklenir. Parçanın iki ayrı noktasında – biri ortalara doğru, öbürü en sonlarda – Tanburi İsak’ın Şeddi Araban Beste’sinden alıntılar yapılmıştır. 18. yy’da yaşayan Tanburi İsak* geleneksel Osmanlı müziğinin en önemli gayrimüslim besteci yorumcularından biriydi. Parça böylece, Tanburi İsak’ın duygusal şarkısına doğaçlamalı bir giriş müziği olarak da, Doğu ile Batı’nın, geçmişle bugünün müziksel deyişlerinin bir araştırması olarak da görülebilir. “Bugün”den “geçmiş”e doğru inşa edilmiştir ve ikisinin arasında bir yerlerde son bulur.
Yunan Besteciler Birliği’nin isteği üzerine 2005 yılının son aylarında bestelenen Taksim’in ilk seslendirilişi Stamatis Dellaportas tarafından 28 Şubat 2006 tarihinde Atina’da yapılmıştır.

* Osmanlı klasik tanbur ekolünün kurucusu olarak kabul edilen Tanburi İsak, Ortaköy (İstanbul) doğumlu, Yahudi cemaatinden bir besteci-yorumcudur. Bu parçada Osmanlı-Rum bestecilerinden biriyle ilişki kurabilmeyi ummuş, ancak peşine düştüğüm yapıtın (Kemençeci Nikolaki’nin Şeddi Araban Peşrev’inin) notasına uzun süre erişememiştim. İTÜ Türk Müziği Devlet Konservatuvarı öğretim elemanlarından aldığım yardımla yaklaşık bir aylık bir araştırmanın ardından bu yapıtın notasına eriştiğimde Taksim’in ortalarına varmış bulunuyordum. O aşamada müziğin yazgısı Tanburi İsak’ın şarkısıyla çoktan birleşmişti.
Özkan Manav (2006)

Taqsim, for B-flat clarinet

This solo clarinet piece belongs to my recent compositional output where I have taken certain makams as a point of departure. It is structured around the pitch content and characteristic melodic formulas of Şeddi Araban Makamı. As in most taqsims found in the traditional Turkish and Middle Eastern music, it consists of various phases. The music is nonmetrical and modular in the first half; gradually connected to metrical sections in faster tempi and moving from the lower register to the upper ones as the “narration” unfolds. Most parts of the piece has an improvisatory character, even though everything is notated in detail. The performer is thus expected to reflect the improvisatory nature of the music following the given “text” (the score). At two different points of the piece – one towards the middle, the other towards the very end – there are quotations from Tanburi Isak’s song in Şeddi Araban Makamı. Tanburi Isak* (or Isak the Tanbur Player) was among the major nonmuslim composer-performers of traditional Ottoman music who lived in the 18th century. Thus the piece can be seen as an improvisatory introduction to Tanburi Isak’s emotional song and also, as an invastigation of the musical idioms of East and West, past and today. It is constructed as if moving from “today” to “past”, and ending somewhere in between.
The piece was composed in late 2005 upon a request from the Greek Composer’s Union and premièred by Stamatis Dellaportas in 28 February 2006 in Athens.

* Tanburi Isak was a Jewish musician who was born in Ortaköy, Istanbul. I was hoping to get in touch with a Greek-Ottoman musician for this specific piece. However the piece I was looking for, Kemençeci Nikolaki’s (Nikolaki the Kemençe Player) peshrev in Şeddi Araban Makamı, came to my hand rather late; I was already moving towards the middle of my piece. With the help of a researcher-professor of Ottoman music, I was able to get his piece from a hundred-years-old edvar, with Arabic-letter handwriting on it. Unfortunately, it took more than a month to find Nikolaki’s score. At that point, the destiny of my piece already coalesced with Tanburi Isak’s song.
Özkan Manav (2006)