Martijn Scheltema | Maakt onoverdraagbaar ook onverpandbaar?

Welkom op het Youtube kanaal van de AvdR. De grootste juridische videobibliotheek van Nederland.

Hoge Raad 1 juli 2022 (COÖPERATIEVE RABOBANK U.A. / de vof)
ECLI:NL:HR:2022:984

In deze vlog bespreekt Martijn Scheltema of het goederenrechtelijk onoverdraagbaar maken van een vordering ook meebrengt dat die niet kan worden verpand.

Uitspraak Hoge Raad:

Artikel 35 lid 2 Faillissementswet:

Hoge Raad 21 maart 2014 (Coface/Intergamma), ECLI:NL:HR:2014:682:

-----------------------------

Een vof wordt in staat van faillissement verklaard. Deze vof was lid van een coöperatie die een bloemenveiling exploiteerde. Die coöperatie werd mede door de leden gefinancierd door middel van een ledenlening en een participatiereserve.

Ten aanzien van het lidmaatschap en de participatierekening was in de statuten van de coöperatie bepaald dat die niet voor overdracht of overgang vatbaar waren.

De vof werd gefinancierd door een bank. Zij had ter zekerheid van terugbetaling haar huidige en toekomstige vordering verpand. De bank had mededeling gedaan van dit pandrecht aan de coöperatie. De bank heeft vervolgens aanspraak gemaakt op betaling van de ledenlening en participatiereserve. Het ging om iets meer dan € 100.000.

De curator van de vof is vervolgens een procedure begonnen tegen de bank en heeft een verklaring voor recht gevorderd dat de ledenlening en participatiereserve niet zijn verpand. Het onoverdraagbaarheidsbeding staat daar volgens de curator aan in de weg.

De rechtbank heeft deze verklaring alleen ten aanzien van de participatiereserve toegewezen.

Het hof oordeelde anders dan de rechtbank dat een vordering separaat onverpandbaar kan worden gemaakt en dat een vordering dus onoverdraagbaar, maar niet onverpandbaar kan zijn.

Dat leidde echter niet tot vernietiging omdat de vordering tot betaling van participatiereserve ten tijde van de faillietverklaring een toekomstige vordering betrof. Die reserve was pas na 21 jaar betaalbaar en dat vereiste bovendien een besluit van de coöperatie dat nog niet was genomen. Daarom kon de verpanding volgens het hof niet aan de boedel worden tegengeworpen.

Ten aanzien van de ledenlening overwoog het hof dat onoverdraagbaarheid, tenzij duidelijk anders blijkt uit de partijbedoelingen, niet ook onverpandbaarheid meebrengt. Het feit dat het lidmaatschap onoverdraagbaar is, brengt volgens het hof daarom niet mee dat dit ook geldt voor de verpandbaarheid van de ledenlening.

Het principale beroep van de bank tegen de beslissing dat de participatiereserve een toekomstige vordering is faalt.

Het incidentele beroep van de curator klaagt dat een vordering die onoverdraagbaar is gemaakt niet kan worden verpand. Volgens de Hoge Raad moet een onoverdraagbaarheidsbeding worden uitgelegd om vast te stellen of goederenrechtelijke werking is beoogd.

Volgens de Hoge Raad kan degene die een overdraagbaar recht toekomt daarop een pandrecht vestigen. Dat kan dus alleen op voor overdracht vatbare goederen. Een beding dat overdraagbaarheid uitsluit, leidt dus ook tot onverpandbaarheid. Het arrest van het hof wordt dan ook vernietigd.

Volg ons ook op: