Στον Άγιο Αχίλλειο Πενταλόφου Κοζάνης

Το παλαιότερο κτίσμα του χωριού είναι ο Άγιος Αχίλλειος, ο οποίος σηματοδοτεί και την ακμή του χωριού. Χτίστηκε το 1742, από Ζουπανιώτες μαστόρους και φιλοτεχνήθηκε το 1774 από ζωγράφους των Χιονιάδων της Ηπείρου. Το ιερό είχε ιστορηθεί νωρίτερα, το έτος 1744. Πρόκειται για ένα μοναδικό αρχιτεκτονικό κτίσμα και ένα αριστούργημα της αγιογραφικής τέχνης.
Για την ανέγερσή του συνεργάστηκαν οι καλύτεροι μάστορες της Δυτικής Μακεδονίας και της Ηπείρου. Φιλοτεχνήθηκε το 1774 από ζωγράφους των Χιονάδων της Ηπείρου (Κωνσταντίνος και Μιχαήλ από τους Χιονάδες Κόνιτσας), ενώ το ανατολικό του τμήμα είναι έργο των αδελφών Νικολάου και Θεοδώρου από τα Ιωάννινα, διαμορφώνοντας ένα θαυμαστό εσωτερικό διάκοσμο.
Εδώ οι Ζουπανιώτες μαστοροκαλφάδες υπερέβαλαν εαυτών. Τρίκλιτη θολωτή βασιλική και τέμπλο από αρχιτεκτονική άποψη είναι αξιόλογα δημιουργήματα, τα οποία αργότερα μιμήθηκαν και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας(π.χ. Πήλιο, Ν. Ελλάδα). Όλες οι τοιχογραφίες είναι σημαντικές, εκεί όμως που η δημιουργική ματιά των καλλιτεχνών, απογειώθηκε κατά τη γνώμη μου, είναι στο νάρθηκα του ναού, που λειτουργούσε και ως γυναικωνίτης...
Εκεί υπάρχει μία από τις πιο αξιόλογες τοιχογραφίες που απεικονίζει τον Μέγα Αλέξανδρο σε σκηνή της Δευτέρας Παρουσίας! Απεικονίζονται, επίσης, σε σειρά οι βασιλείς Κύρος, Πύρρος και Δαρείος, κρατώντας στα χέρια τους σπαθιά, δείγμα εξουσίας και κυριαρχίας. Ακριβώς δίπλα τους εμφανίζεται η μορφή του Μ. Αλεξάνδρου με στέμμα και σκήπτρο, ο οποίος κληρονόμησε το βασίλειό τους νικώντας τον Δαρείο και τον Πύρρο (;), ενώ ο Κύρος της τοιχογραφίας είναι ασφαλώς ο Κύρος Β΄ ο Μέγας κατακτητής και βασιλιάς της Περσίας από την Δυναστεία των Αχαιμενίδων.

Με εντυπωσίασαν επίσης, χωρίς να έχω χρόνο όμως για περισσότερη προσοχή, τοιχογραφίες χαμηλά στο νάρθηκα, όπου μπορούμε να δούμε τις δαιμονικές μορφές που απειλούν τη φαντασία των ανθρώπων της εποχής!
Μια παλιά παράδοση για τον Άγιο Αχίλλειο αναφέρει πως όσοι περνούσαν έξω από τον ναό έφιπποι έπρεπε να κατέβουν γιατί διαφορετικά τα άλογα τρόμαζαν, αγρίευαν και δεν προχωρούσαν. Η συγκεκριμένη παράδοση φανερώνει και τον σεβασμό των Πενταλοφιτών προς τον Άγιο.

Πεντάλοφος Κοζάνης, 28-10-2019