filmov
tv
Жайнаш | Хабаев Исмаил
Показать описание
ЖАЙНАШ
Оцу хьайн къоман вуон х1уманаш ма ч1ог1а гойту ахь оцу хьайн йозанашкахь, и дан х1ун ду аьлла, шега хаьттича, и - суна сайн къам дукхадезар ду-кх, аьллера боху цхьана яздархочо.
Нанас хастийна йо1 нахала а ца яьлла, дас хастийна дин хьалха а ца баьлла, олуш ду. Шен ледарлонаш хьахош хила а деза къам, яханчу хенашкахь шегахь дийлинарш г1алаташ хиллийла а хиина, кхин юха уьш ца дийлийта цунах хьехар а хуьлуш. И хьехар хуьлуш доцчу къоман сатийсам эрна бу. Хьекъал долчу стага уггар хьалха шегахь лоху хиллачунна бехк.
Вайн къоман мостаг1ий дукха хилла даим. Тахана а бан а бу. Х1инца а ден букъахь, ненан кийрахь а боцуш, дуьненчу бахка безаш а бу. Гуш волу мостаг1а-м хала а вац, оцу гуш воцчу мостаг1чо к1елонна боьг1начу гурах ларвала хала хуьлу, синсамо ца хилча. Ткъа и синсамо хьекъална г1ийла хилча, ца дешча хуьлуш яц.
Хьуна а, хьан чкъурах болчу нахана а, аш шен дуьхьа синош д1а а луш, оццул и Испани еза хетар х1ун дара те, аьлла, шега журналиста хаттар дича, де Голльин накъост волуш, фашисташна дуьхьала Мадридехь турпала чекхваьлла волчу французийн яздархочо Андре Мальрос доцца жоп дела цунна: «И дера ду - Дон Кихот кхоьллинарг испанхо хилар», аьлла. Кхидолчу къаьмнашна «яздархо» бохург, "хьекъалча" бохург мел деза ду, мел сийлахь ду гойту оцу масало, и яздархо шайн къоман а воцуш, кхечу къоман велахь а. Цхьанна дагадан тарло, вай цаьрца х1унда дусту, уьш даккхий къаьмнаш ма ду, аьлла. Шаьш муьлш ду а хууш, нах муьлш бу а хууш, ойла а, кхетам а лаккхара болу муьлхха а къам ду доккха, цхьа юрт йиллал бен и дацахь а. И санна долчу къаьмнех хилла а ду и «даккхий къаьмнаш».
Дешарца а, ешарца а долу гергарло ч1ог1а г1ийла ду вайн къоман, къаьсттина кегийрахойн. Таханенан а, кханенан а лазам и бу. Шен мотт а, нехан мотт а, шен къоман бартакхолларалла а, литература а, б1ешерашкахула, кху дийне кхаччалц шен къомо бина некъ а бевзаш, дуьненан истори а евзаш, шен Дела а, дин а девзаш хила веза къонах. Х1уманна хьесап дан хууш, х1уманна сакхуьуш, мостаг1ийн к1елонашна т1екхуьуш хир ву и т1аккха. Т1аккха иза, шех пайда а оьцуш, шен 1алашонаш кхочушъян, цхьаммо а шена хьалхара вала а, вохка а, ц1арга кхосса а вуьгур вац цкъа а, тахана 1еха а беш, нохчийн кегийрахой ма-биггара. Хьекъал долчо 1овдалчуьнан куьйгашца лаьхьа лоцу, баьхна. Эццехь ю и к1ело. Цунах ца кхетар - боьхна болх бу. Хьекъална эшна а хилла, ша нахана атта а, ворах а хетийтина, шех нахе пайда эцийтар - эхь ду къонахчунна. Лазамна дуьйцуш ду кхузахь мел дуьйцург, дийцар декхар а долу дела, хьан къоман кхане хьох йоьзна а йолу дела, хьан лазам - вайн юкъара лазам а болу дела, миччахь хилча а, хьо х1окху къоман юьхь йолу дела, хьоьгара даьлларг массаьрга а кхочу дела, вайн къомах волу хьо цхьана муьлш бу а цахуучу наха левича 1овжаме долу дела. Юха оцу наха, хьо яхье воккхуш, карзах воккхуш, хьуо майра лом ду аьлча, хьан са а къералуш, хьо хьуо хьайх воккха а вуьйш.
Майра делахь а, лоьмехь синсамо хуьлу. Я цкъа а цхьогало 1еха а ца до лом. Цундела ду и лом. Цхьогалшна т1аьхьа а х1уьттуш, церан х1иллано ледеш лелаш делхьара - и лом а хир дацара, наха дустарна а далош. Цундела лоруш хилла нохчаша барамал т1ех йолу майралла - 1овдалалла. Хьо-м сох нийса ца кхета а мега!
Бусалба пачхьалкх уггар хьалха шен дег1аца, шен ц1ийнан беа пена юккъехь, шен доьзалехь д1ах1отта хьажа веза къонах. Шена худар дан а цахууш, нахана хьовла дан воьдуш ца хуьлу. Ша цамогуш волчо нахана дан цхьа а дарба дац.
Зеламха, цкъа а т1амехь эша ма ца оьшу хьо аьлча, суо тоьлур воцу х1ума долош вац со аьлла боху Харачойн Зеламхас. Латарой, майраллой, т1ом барой веш вац къонахчух къонах. Лата-м ж1аьла а, экха а лета. Кхоьруш а волуш, девнна кайолуш воцуш хила йиш юй къонах, аьлча, хила йиш ю. "Хьо кхоьруш х1ума дуй, Бийболт?" аьлла шега хаьттича, ду Делан возаллора, аьлла боху Таймин Бийболта, цхьа дала ца дезарг а даьлла, сий дарах кхоьруш ву-кх ша даим...даим кхоьруш ву-кх ша, аьлла.
Хьоьца майралла къовса веана ша аьлла, иштта цхьа къонах шена т1евеъча, хьо тоьлла хьуна, аьлла боху цуьнга Харачойн Зеламхас, ша нахаца майралла къийса араваьлла вац, аьлла.
Иштта хилла нохчийн къонахийн х1уманаш. Оцу масалша а гойту юха а, т1аккха а, къонахчух къонах вешдерг - хьекъал хилар. Вайн къомана тахана а, кхана а, кхана1ийча а коьрта дерг 1илма дара, майралла яцара. Майралла даим ца оьшу дахарехь. Даим хьаштдерг - хьекъал ду. Майралла оьшуш цхьа мур бог1у, оцу муьрехь хьоьгахь и хилчхьана.
Далийначу нускална совг1атна барх1 б1е шо хьалха ваьхна волчу шайн поэтан Шота Руставелин «Ц1оькъалоьман ц1окалахь турпал» бохуш йолчу поэмин жайна луш ламаст ду гуьржийн. «Къам» бохуш долчу дешан шуьйрачу маь1нехь кхиина къам хилар ду и, шен дерг дуйла а хууш, цуьнан мах а хууш.
«Жайнаш дагорал даккхий а хуьлу зуламаш. Царех цхьаъ: уьш цадешар ду», - аьлла поэта Иосиф Бродскийс.
Оцу зуламах хьалхадовллалц, вайн къоман мостаг1аша к1елонаш еш, къам а хилла, д1адаха дуьтур дац вай цкъа а. Цунна ойла ян еза. Ойла еш хила боху вайга Дала.
Оцу хьайн къоман вуон х1уманаш ма ч1ог1а гойту ахь оцу хьайн йозанашкахь, и дан х1ун ду аьлла, шега хаьттича, и - суна сайн къам дукхадезар ду-кх, аьллера боху цхьана яздархочо.
Нанас хастийна йо1 нахала а ца яьлла, дас хастийна дин хьалха а ца баьлла, олуш ду. Шен ледарлонаш хьахош хила а деза къам, яханчу хенашкахь шегахь дийлинарш г1алаташ хиллийла а хиина, кхин юха уьш ца дийлийта цунах хьехар а хуьлуш. И хьехар хуьлуш доцчу къоман сатийсам эрна бу. Хьекъал долчу стага уггар хьалха шегахь лоху хиллачунна бехк.
Вайн къоман мостаг1ий дукха хилла даим. Тахана а бан а бу. Х1инца а ден букъахь, ненан кийрахь а боцуш, дуьненчу бахка безаш а бу. Гуш волу мостаг1а-м хала а вац, оцу гуш воцчу мостаг1чо к1елонна боьг1начу гурах ларвала хала хуьлу, синсамо ца хилча. Ткъа и синсамо хьекъална г1ийла хилча, ца дешча хуьлуш яц.
Хьуна а, хьан чкъурах болчу нахана а, аш шен дуьхьа синош д1а а луш, оццул и Испани еза хетар х1ун дара те, аьлла, шега журналиста хаттар дича, де Голльин накъост волуш, фашисташна дуьхьала Мадридехь турпала чекхваьлла волчу французийн яздархочо Андре Мальрос доцца жоп дела цунна: «И дера ду - Дон Кихот кхоьллинарг испанхо хилар», аьлла. Кхидолчу къаьмнашна «яздархо» бохург, "хьекъалча" бохург мел деза ду, мел сийлахь ду гойту оцу масало, и яздархо шайн къоман а воцуш, кхечу къоман велахь а. Цхьанна дагадан тарло, вай цаьрца х1унда дусту, уьш даккхий къаьмнаш ма ду, аьлла. Шаьш муьлш ду а хууш, нах муьлш бу а хууш, ойла а, кхетам а лаккхара болу муьлхха а къам ду доккха, цхьа юрт йиллал бен и дацахь а. И санна долчу къаьмнех хилла а ду и «даккхий къаьмнаш».
Дешарца а, ешарца а долу гергарло ч1ог1а г1ийла ду вайн къоман, къаьсттина кегийрахойн. Таханенан а, кханенан а лазам и бу. Шен мотт а, нехан мотт а, шен къоман бартакхолларалла а, литература а, б1ешерашкахула, кху дийне кхаччалц шен къомо бина некъ а бевзаш, дуьненан истори а евзаш, шен Дела а, дин а девзаш хила веза къонах. Х1уманна хьесап дан хууш, х1уманна сакхуьуш, мостаг1ийн к1елонашна т1екхуьуш хир ву и т1аккха. Т1аккха иза, шех пайда а оьцуш, шен 1алашонаш кхочушъян, цхьаммо а шена хьалхара вала а, вохка а, ц1арга кхосса а вуьгур вац цкъа а, тахана 1еха а беш, нохчийн кегийрахой ма-биггара. Хьекъал долчо 1овдалчуьнан куьйгашца лаьхьа лоцу, баьхна. Эццехь ю и к1ело. Цунах ца кхетар - боьхна болх бу. Хьекъална эшна а хилла, ша нахана атта а, ворах а хетийтина, шех нахе пайда эцийтар - эхь ду къонахчунна. Лазамна дуьйцуш ду кхузахь мел дуьйцург, дийцар декхар а долу дела, хьан къоман кхане хьох йоьзна а йолу дела, хьан лазам - вайн юкъара лазам а болу дела, миччахь хилча а, хьо х1окху къоман юьхь йолу дела, хьоьгара даьлларг массаьрга а кхочу дела, вайн къомах волу хьо цхьана муьлш бу а цахуучу наха левича 1овжаме долу дела. Юха оцу наха, хьо яхье воккхуш, карзах воккхуш, хьуо майра лом ду аьлча, хьан са а къералуш, хьо хьуо хьайх воккха а вуьйш.
Майра делахь а, лоьмехь синсамо хуьлу. Я цкъа а цхьогало 1еха а ца до лом. Цундела ду и лом. Цхьогалшна т1аьхьа а х1уьттуш, церан х1иллано ледеш лелаш делхьара - и лом а хир дацара, наха дустарна а далош. Цундела лоруш хилла нохчаша барамал т1ех йолу майралла - 1овдалалла. Хьо-м сох нийса ца кхета а мега!
Бусалба пачхьалкх уггар хьалха шен дег1аца, шен ц1ийнан беа пена юккъехь, шен доьзалехь д1ах1отта хьажа веза къонах. Шена худар дан а цахууш, нахана хьовла дан воьдуш ца хуьлу. Ша цамогуш волчо нахана дан цхьа а дарба дац.
Зеламха, цкъа а т1амехь эша ма ца оьшу хьо аьлча, суо тоьлур воцу х1ума долош вац со аьлла боху Харачойн Зеламхас. Латарой, майраллой, т1ом барой веш вац къонахчух къонах. Лата-м ж1аьла а, экха а лета. Кхоьруш а волуш, девнна кайолуш воцуш хила йиш юй къонах, аьлча, хила йиш ю. "Хьо кхоьруш х1ума дуй, Бийболт?" аьлла шега хаьттича, ду Делан возаллора, аьлла боху Таймин Бийболта, цхьа дала ца дезарг а даьлла, сий дарах кхоьруш ву-кх ша даим...даим кхоьруш ву-кх ша, аьлла.
Хьоьца майралла къовса веана ша аьлла, иштта цхьа къонах шена т1евеъча, хьо тоьлла хьуна, аьлла боху цуьнга Харачойн Зеламхас, ша нахаца майралла къийса араваьлла вац, аьлла.
Иштта хилла нохчийн къонахийн х1уманаш. Оцу масалша а гойту юха а, т1аккха а, къонахчух къонах вешдерг - хьекъал хилар. Вайн къомана тахана а, кхана а, кхана1ийча а коьрта дерг 1илма дара, майралла яцара. Майралла даим ца оьшу дахарехь. Даим хьаштдерг - хьекъал ду. Майралла оьшуш цхьа мур бог1у, оцу муьрехь хьоьгахь и хилчхьана.
Далийначу нускална совг1атна барх1 б1е шо хьалха ваьхна волчу шайн поэтан Шота Руставелин «Ц1оькъалоьман ц1окалахь турпал» бохуш йолчу поэмин жайна луш ламаст ду гуьржийн. «Къам» бохуш долчу дешан шуьйрачу маь1нехь кхиина къам хилар ду и, шен дерг дуйла а хууш, цуьнан мах а хууш.
«Жайнаш дагорал даккхий а хуьлу зуламаш. Царех цхьаъ: уьш цадешар ду», - аьлла поэта Иосиф Бродскийс.
Оцу зуламах хьалхадовллалц, вайн къоман мостаг1аша к1елонаш еш, къам а хилла, д1адаха дуьтур дац вай цкъа а. Цунна ойла ян еза. Ойла еш хила боху вайга Дала.
0:06:45
Жайнаш | Хабаев Исмаил
0:03:24
Хабаев Исмаил | Тавхьид | Дела вовзар
0:01:47
Хабаев Исмаил | НОХЧИЙЧОЬ
0:03:22
Хабаев Исмаил-ойланаш
0:02:14
Хабаев Исмаил | «Дог тIулгах къаьстачохь»
0:04:51
Нохчийн КЪОНАХ! (Исмаил Хабаев )
0:02:18
Хабаев Исмаил | Эпитафия Байсангуру Беноевскому
0:05:37
Цена чеченского языка Хабаев Исмаил
0:02:43
Хабаев Исмаил | Ца хаьа...
0:05:46
Хабаев Исмаил ...'Воккха Дада'
0:03:32
Хабаев Исмаил - Нохчийн меттан мостагIчуьнга
0:03:25
Хабаев Исмаил | КУРАЧУ СТАГЕ ДАХЬИЙТИНА КЕХАТ
0:04:16
Хабаев Исмаил | Выселение чеченцев - 1944 год - Хайбах
0:10:50
АЛЛАХIА шайна тIаьхь наьIалт аьлларш ША диссийна ШЕН жайнаш чохь ШЕ пайхамарши меттанашца...
0:00:26
Дарб дент
0:05:09
Жуьгтех, керста нахех тера ма хила!
0:00:14
Хватит воевать Пора жить и развиваться. Рамзан Кадыров....
0:02:22
Испытание!
0:00:21
Чеченский древний чистокровный коренной тайп «ЦIОНТАРОЙ» - выходцы из НАШХА...
0:05:43
'Канал Воинов' - новый канал. Подписывайтесь, если интересно....
0:01:21
Хьехар
0:24:31
Нохчийн синкхетам выпуск №2 часть первая гость Леча Ильясов (2020)...
0:05:51
Жеребцовас диллина кехат яздина Ходорковскийга
0:08:21
Бисултанов Малхох Лаьцна Дика Керланаш, Омскера Колони Чуьра...
Комментарии