Ўзбекистон, инсон ҳуқуқлари: Мамлакатда диний эркинлик яхшилангангани ростми? - BBC Uzbek

АҚШнинг Халқаро диний эркинликлар бўйича комиссиясининг янги ҳисоботида 2019 йил давомида Ўзбекистонда диний эркинлик билан боғлиқ вазият анчайин яхшилангани эътироф этилган ва мамлакат илк бор диний эркинликлар поймол этилаётган давлатлар рўйхатидан чиқарилган.
Комиссия ҳукуматнинг ҳуқуқни муҳофаза этиш органларига диндорларни таҳқирлашни тақиқлагани, ўтган йилнинг август ойида машҳур Жаслиқ қамоқхонасининг ёпилгани ҳамда президент Мирзиёев даврида рўйхатдан ўтмай фаолият юритаётган диний жамоаларга нисбатан рейдлар уюштиришга чек қўйилганини ижобий ўзгаришлар ўлароқ баҳолаган.
Вазият яхшиланган, аммо…
Бироқ комиссия Ўзбекистонда диний эркинликни таъминлаш йўлида ҳали муаммолар мавжудлигини ҳам таъкидлаган.
Ўтган йили Тошкентдаги Малика бозорида 100 дан ортиқ эркакнинг соқоли мажбуран қиртишлаб ташлангани, расмийлар томонидан қиз-аёлларнинг ҳижобда юришига рўйхушлик берилмаслиги ҳолатлари, шунингдек, Фарғона вилояти ҳокими Шуҳрат Ғаниевнинг ўтган йили рўмол юзасидан айтган гаплари комиссия томонидан салбий ўзгаришлар сифатида кўрилган.
Бундан ташқари комиссия диний экстремизм кенг авж олиб кетишидан қўрқув остида ҳукумат мусулмонларга кенг диний эркинликлар беришдан тийилаётганини ҳам билдирган.
Ҳисоботда ўтган йили ҳижобини ечиш талабини рад этгани ортидан Халқаро Ислом Академиясидан ҳайдалган Лузиа Мўминжонова можароси ҳамда ҳукумат томонидан ҳаж ва умра зиёратларини амалга ошириш ниятидаги инсонлар сонига чекловлар қўйилаётгани ҳам тилга олинган.
АҚШнинг Халқаро диний эркинликлар бўйича комиссияси 2005 йилдан буён Ўзбекистонни диний эркинликлар поймол этилаётган мамлакатлар қаторига қўшиб келар эди.
Эндиликда, комиссия АҚШнинг халқаро муносабатларини олиб боришга масъул бўлган Давлат Департаментига Ўзбекистонни “қора рўйхат”дан чиқариб, “алоҳида кузатув остидаги давлатлар” қаторига қўшишни тавсия қилмоқда.
Ушбу комиссия дунёдаги диний эркинликлар билан боғлиқ вазиятни кузатиб борувчи маслаҳат агентлиги бўлиб, у АҚШ президенти ва Конгрессига бу борада ўз тавсияларини киритиб боради.
Комиссия ҳисоботида мусулмонлардан ташқари бошқа динларга эътиқод қилувчи инсонлар дуч келаётган муаммолар ҳам эслатиб ўтилади.
Ҳисоботдаги рақамларга назар ташланса, Ўзбекистон аҳолисининг 93-94 фоизи Ислом динига эътиқод қилиб, уларнинг бир фоизга яқини ўзини шиа мусулмонлари ҳисоблайди.
Ҳисобот муаллифлари аҳолининг 3.5 фоизга яқини проваслав насронийлари бўлса, қолган 3 фоиз қатлам атеистлар, баҳайлар, буддавийлар, католиклар, Яҳова шоҳидлари, яҳудийлар ва протестантлар эканини айтади.
Ҳисоботда католиклар, Яҳова шоҳидлари ва протестантлар каби диний озчилик вакиллари ўз жамоаларини расман рўйхатдан ўтказишда қийинчиликларга дуч келаётгани таъкидланади.
Карантинда инсон ҳуқуқлари топталмоқдами?
Сўнгги кунларда хорижда Ўзбекистондаги инсон ҳуқуқлари билан боғлиқ вазиятга доир бир неча хабарлар чиққан.
Инсон ҳуқуқларини ҳимоя қилиш билан шуғулланувчи Amnesty International ташкилоти Марказий Осиёда жорий этилган карантин чораларини шундай баҳолаган:
“Коронавирус пандемияси давом этар экан, минтақадаги кўплаб давлатлар аҳоли саломатлигини ҳимоя қилишдан кўра, норозилик кайфиятини бостиришга кўпроқ қизиқаётган кўринади”.
Бу хабарда Шарқий Европа ва Марказий Осиё давлатлари қаторида Ўзбекистонда ҳам одамларнинг ахборот олиш ва тарқатиш ҳуқуқи поймол этилаётгани айтилади.
Хусусан, Ўзбекистон “ёлғон хабар тарқатиш” важи билан ўз фуқароларини катта миқдорда жарималарга тортаётгани ва бунинг ортидан ахборот тарқатишга интилаётган журналистлар ҳам босим остида қолаётгани алоҳида таъкидланади.
Инсон ҳуқуқлари муҳофазаси билан шуғулланувчи бошқа бир ташкилот – Human Rights Watch ҳам 23 апрель куни ўхшаш хавотирларни билдирган эди.
Ташкилот Қозоғистон ва Қирғизистон билан бир қаторда Ўзбекистонни ҳам “ёлғон хабар тарқатди” айби остида маъмурий ва жиноий ишлар очганликда, жумладан, касалхоналарда ҳимоя воситалари етарли эмаслиги ҳақида хабар тарқатган шифокорларни босим остига олишда айблаб чиққан.
17 март куни Ички ишлар вазирлиги “ижтимоий тармоқларда мамлакатдаги вазият ҳақида сохта хабарлар тарқатган” 13 фуқаро аниқлангани, уларнинг 4 нафарига нисбатан қонуний чора кўрилишини хабар қилган эди.
Human Rights Watch хабарида, шунингдек, коронавирусга чалиниб, даволанаётган ва 14 кунлик карантинда ўтирган фуқароларнинг мобил телефон ва ноутбуклари олиб қўйилаётгани, бу эса ахборотдан эркин фойдаланиш ҳуқуқи бузилишининг яна бир кўриниши экани айтилади.
BBC News O'zbek - BBC News O'zbek tilida, onlayn, TV va ijtimoiy tarmoqlarda

[ХонХон-дл]

Яхши хабархам эшитар эканмизу худога шукур газини бос ўзбекистон

[muhammadabdulloh]

АЛЛОХ ДАВОМЛИ БУЛИШНИ НАСИБ КИЛСИН.БАРЧА ХИЖОБГА ДИНИЙ ЭРКИНЛИКГА КАРШИЛАРГА АЛЛОХ УЗИ КИФОЯ КИЛСИН АМИН.

[nohaqlikdancharchadim]

Bo‘magan gaplar avhol o‘sha o‘sha haliyam

[pnzdoio]

Фаргона хокими даюс бунака ифлосларни йук килиш кк

[МакМаксим-эж]

Диний эркинлик узбда йок соз эркинлиги тоже демократия 30%70

[salmazafarova]

Zolim Karimovni 5 ta generali mansabda utirar ekan, Uzbda hali diniy erkinliklar bulmaydi.
Yuqolsin qarigan 5 ta Kgb generallari...

[imon]

Бисмиллохурахмонрахим. Оллох. Бизниг . Юрагемезда....оллога .шукур

[ИбрагимовСайдулло]

Эээ узбда бари маддох хич ким ишонмейди

[ivanvasilev]

Дунё кофирлари рози булган дин, суфийчиликка йул хамма вакт очик .

[shoxsanamusmonaliyeva]

Хижопга кириш йоки киритиш анча мунча давлатгамас чидаганга ва еплаганга чикарган хижопни...
лекин христианлар оз дининиривожлантирябди ха деса мусулмонларни терарис деб дунйога жар солябди шу кетиш болса мусулмонлар учун озини ози терарис дейиш модага айланадими деб коркаман

[sabinamurtazada]

Alhamdullilah man Quqonda Maktabgacha ta'lim tashkilotida ishliman bemalol hijopda ishga borib kelyapmiz yaqinlarim ichida ham hijopda ishlab yurganlar kup inson tug'ri yulda bulsa Alloh uzi himoya qilarkan endi blogerlarga kelsak bu hech qanaqa inson huquqlariga zid emas davlat karantin qilib qancha insonlarni oilasiga moddiy yordam kursatdi qancha shifoxonalar qurildi davlat byudjetidan qancha mablag' sarflandi bu ahmoq tarbiyasiz blogerlarni gapirgan suzlari esa odamni faqat asabini buzdi holos yarim yalong'och kiyinib yigitlar bilan yarim kechasi kuchada yurgan qizni nima deb atash mumkin aslida bundan battar jazolash kerak edi usha uyatsizlarni

[muhammadaziz]

Шухрат ганиев даюсан! ОЛЛОХНИ ланати булсин санга!

[salmazafarova]

Yolğon, hech qanday erkinlik yuq.Qamolarda minglab diniy mahbuslar yotibti.Hijobga ruhsat yuq, soqolga ruhsat yuq.

[aziznabiyev]

УЗИМИЗДА БУЛЯПДИ КУПРОК, МАКСАД МУСУЛМОНЛРАНИ ЙУК КИЛИШ ШЕКИЛЛИ БУЛАРНИ МАКСАДИ

[jasurmaxmirzayevmax]

Inson xuquqlar enasinikiga kirib ketiku xaliyam majburiy mexnat bor xaliyam noqonuniy buzdilar bolyabdi

[simasayyim]

Хеч канака диний эркинлик йук Узбекистан демакратия йукку канакасига эркинлик болади

[СашЮри-йп]

266 чи бу каерда колади иккинчи хотинга никох окиган муллани агар у валломат болса хам конуний чора корилади деган созлар каерда колади

[ozodbekdgyshydhg]

uzbekiston dinni erkenlik dunyoda 159 urinda

[МатлюбаТалипова]

Ислом дини ривожлангани яхши Гайри диндаги инсонлар хатоки товба килишяпти Оллохимдан куркиб бандасидан уйалиб яшаса Инсонлар амииин Аммо охирги замонда Мумулмон дини куч олади ва дунеда Иншолло Мусулмонлар купайишади ☝

[БахтийоржонАхмедов-рц]

Биз учун ким у Америка уни камиссияси билан бизни нима ишимиз бор. Ким айтяпти У́збекистонда диний эркинлик йу́к
деб, ким сизни намоз у́киманг, ру́за тутманг, жума намозига борманг деб ту́скинлик киляпти.
Хамма у́з касби билан шугулланиб, тоат-ибодатини килсин тамом. Келиб чикаётган гап-су́злар хаммаси У́збекистон тинчлигини ку́ролмайдигон фитначиларнинг иши. Шундай улуг кунларда факат тоат-ибодатимизни килайлик шукрона келтириб. Чукуланманг чу́пак билан бировнинг кетини!