Case study I: Δήμος Χαλανδρίου & Βασικό Εισόδημα - παρουσίαση ερευνητικών ευρημάτων

Η Contentativa και το Τμήμα Κοινωνικής Πολιτικής του Παντείου Πανεπιστημίου, με την υποστήριξη του Γραφείου Θεσσαλονίκης του Ιδρύματος Heinrich Böll, παρουσίασαν στις 27 Σεπτεμβρίου 2023 τα ευρήματα της έρευνας που διεξήγαγαν για τις κοινωνικές πολιτικές του Δήμου Χαλανδρίου και την πιθανότητα πιλοτικής εφαρμογής Βασικού Εισοδήματος.

Στα δυνατά σημεία ο Δήμος Χαλανδρίου παρουσιάζει θετική προδιάθεση και προθυμία των τοπικών αρχών να υιοθετήσουν κοινωνικές καινοτομίες, διαπιστώνεται συνεργατικό κλίμα μεταξύ τοπικών υπηρεσιών και φορέων και αναδύεται ένα ισχυρό αίσθημα κοινωνικής δικαιοσύνης και κοινωνικής αλληλεγγύης. Όλοι οι φορείς και οι συλλογικότητες που ερωτήθηκαν κατέθεσαν κοινή άποψη ότι η υπάρχουσα επιδοματική πολιτική δεν είναι επαρκής και αποτελεσματική, κάνοντας ειδικές αναφορές στο πώς οι προϋποθέσεις για την παροχή του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος δεν επιτρέπουν σε πολλούς ανθρώπους που βρίσκονται κάτω από το κατώφλι της φτώχειας να το λαμβάνουν. Υπό αυτό το πρίσμα η παροχή βασικού εισοδήματος θα ήταν καλοδεχούμενη. Στα θετικά είναι και το γεγονός ότι πρόκειται για έναν οικονομικά εύρωστο Δήμο, που του επιτρέπεται σταθμισμένα να σχεδιάζει κοινωνικές πολιτικές.
Στον αντίποδα διαπιστώνεται σύγχυση μεταξύ του Ελάχιστου Εγγυημένου και του Βασικού Εισοδήματος, έλλειψη ανθρώπινου δυναμικού που οδηγεί σε εργασιακή εξουθένωση. Οι τοπικοί φορείς κατέθεσαν πως αισθάνονται απλοί διεκπεραιωτές κεντρικών πολιτικών και προγραμμάτων. Αναδείχθηκαν στερεότυπα και ιδεολογικές θέσεις υπέρ της εργασίας έναντι των επιδομάτων, συγχέοντας το Βασικό Εισόδημα με επιδοματική πολιτική και ορισμένοι εξέφρασαν το φόβο ότι μικρής διάρκειας και αποσπασματική πιλοτική εφαρμογή, θα δημιουργήσει προσδοκίες που μετά χάνονται. Διαπιστώθηκαν επίσης επιφυλάξεις για το ανεπαρκές του ποσού και την ανάγκη προσαρμογής του σε νέα δεδομένα ακρίβειας, την ανισότητα που μπορεί να προκύψει ανάμεσα σε δήμους που το εφαρμόζουν και άλλους που δεν το εφαρμόζουν ακόμα και μεταξύ των δικαιούχων και των μη δικαιούχων.
Από την μελλοντική πιλοτική εφαρμογή παρουσιάζονται ορισμένες ευκαιρίες, όπως το ότι θα ενημερωθούν και θα επιμορφωθούν γύρω από το θέμα τα τοπικά στελέχη και τα τοπικά ΜΜΕ, θα αναδειχθούν ακόμα περισσότερο οι ανεπάρκειες των υφιστάμενων πολιτικών για την αντιμετώπιση των κοινωνικών προβλημάτων - όπως τα χρέη, η φτώχεια, η ενδοοικογενειακή βία, ο κοινωνικός αποκλεισμός, θα αναζητηθούν πηγές χρηματοδότησης – στην απορρόφηση των οποίων ο Δήμος φαίνεται να έχει καλή απόδοση και τέλος ότι θα συμβάλλει στην αλλαγή νοοτροπίας σε σχέση με τα στερεότυπα που ηθελημένα ή όχι δημιουργούνται γύρω από το ποιο άτομο είναι φτωχό και γιατί.

Στους κινδύνους αναφέρθηκαν οι νέες προκλήσεις, όπως αυτές διαμορφώνονται σε παγκόσμιο επίπεδο – ασθένειες, κλιματική και οικονομική κρίση, η άνοδος της ακροδεξιάς με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τον αυξανόμενο συντηρητισμό, η τυχόν απόσυρση τοπικών προοδευτικών στελεχών από τη δημόσια δράση εξαιτίας της κούρασης και η αποδυνάμωση των εθελοντικών οργανώσεων κοινωνικής αλληλεγγύης.
Στη συζήτηση που ακολούθησε μεταξύ των παρευρισκομένων ήταν ο Κώστας Ευθυμίου, Αντιδήμαρχος περιβάλλοντος και κοινωνικής πολιτικής του Δήμου Χαλανδρίου, ο Δημήτρης Καρέλλας, πρώην Γ.Γ. Κοινωνικής Αλληλεγγύης, μέλη του σημερινού δημοτικού συμβουλίου, ακαδημαϊκοί και εργαζόμενοι/ες σε κοινωνικές υπηρεσίες του Δήμου. Τέθηκαν επιπλέον θέματα όπως η ανάγκη προσδιορισμού του ποσού για την πιλοτική εφαρμογή, η τιμαριθμική προσαρμογή ως αντίσταση στον πληθωρισμό, η καθολικότητα του βασικού εισοδήματος που πρέπει να το προσδιορίζει ως ανθρώπινο δικαίωμα, όπως συμβαίνει με το καθολικό δικαίωμα στην εκπαίδευση και στην υγεία, αλλά και για να μπορεί κατά συνέπεια να προκύπτει από αναλογική και προοδευτική φορολογική επιβάρυνση. Διασαφηνίστηκε πως είναι άλλο το καθολικό μέτρο που θα εφαρμοστεί σε εθνικό, ηπειρωτικό ή διεθνές επίπεδο και άλλο οι πιλοτικές εφαρμογές, οι οποίες θα πρέπει να γίνουν σε κάποιο πληθυσμιακό κομμάτι, όπως συμβαίνει σε άλλες πόλεις του εξωτερικού και να συνοδευθούν με μελέτη που θα παρακολουθήσει τις θετικές ή αρνητικές επιπτώσεις τους.

Τέλος υπογραμμίστηκε η μεγάλη ανάγκη να συνεχιστεί αυτή η συζήτηση συμπεριλαμβάνοντας κυρίως τις απόψεις και την εμπειρία των εξυπηρετούμενων του Δήμου, ως ενδιάμεσο βήμα προς τον σχεδιασμό μιας πιλοτικής εφαρμογής.
Μέσα στον Νοέμβριο αναμένεται να διοργανωθεί στα Τρίκαλα η δεύτερη εκδήλωση με στόχο την γνωστοποίηση των ευρημάτων της αντίστοιχης έρευνας που ολοκληρώθηκε στον Δήμο Τρικκαίων από τους ίδιους φορείς.

Διάρκεια: 52':47"