01.Θ.Ε. Η Επιστημονική ορολογία στη Φυσική: Κύλιση και ολίσθηση.

Η Επιστημονική ορολογία στη Φυσική: Κύλιση και ολίσθηση.

Πλώτα Δέσποινα, Εκπαιδευτικός ΠΕ03, Μsc, M.S.Ed

Θεοδωροπούλου Μαρία , ΕΔΙΠ, Dr, MSc, ΤΕΠΕΚΕ, Πανεπιστήμιο Πατρών

Περίληψη

Μια από τις σημαντικότερες παραμέτρους στη διδακτική της Φυσικής είναι η χρησιμοποιούμενη επιστημονική γλώσσα. Ωστόσο, φαίνεται ότι η γλώσσα αυτή έχει καταστεί τα τελευταία χρόνια αρκετά «ξύλινη» και μάλλον ξενίζει τους μαθητές της ανώτερης Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης (Λύκειο). Μια από τις αιτίες είναι ότι η ορολογία καθορίστηκε πριν από αρκετές δεκαετίες και από τότε η ελληνική γλώσσα έχει εξελιχθεί, ενώ η επιστημονική ορολογία παρέμεινε αμετάβλητη, καθώς φαίνεται να περιβάλλεται από μια αφύσικη «ιερότητα». Η μελέτη μας επικεντρώθηκε σε δυο συγκεκριμένες λέξεις που δε συνηθίζονται στην καθημερινή ομιλούμενη γλώσσα αλλά είναι σημαντικές για τη Φυσική. Οι λέξεις είναι «ολίσθηση» και «κύλιση». Οι λέξεις αυτές σχετίζονται με την Τριβή, η οποία εμφανίζεται τριβή ολίσθησης, αλλά όταν ένα σώμα κυλίεται δεν ολισθαίνει, ωστόσο δέχεται δύναμη Τριβής, την οποία αποκαλούμε Στατική Τριβή. Τα ερωτήματα που εγείρονται είναι πολλά, καθώς είναι αδιευκρίνιστο αν οι μαθητές αντιλαμβάνονται ότι ένα σώμα που ολισθαίνει στην πραγματικότητα γλιστράει, οπότε δεν μπορεί να κυλίεται (αλλά μπορεί και να κυλίεται εν μέρει), όπως επίσης ότι ένα σώμα που κυλίεται δεν θα πρέπει να ολισθαίνει. Πριν φτάσουμε στην επίλυση προβλημάτων κύλισης χωρίς ολίσθηση, πρέπει να είμαστε σίγουροι ότι οι μαθητές συνδυάζουν την ολίσθηση με το απλό γλίστρημα της καθημερινής τους ομιλίας, όπως και ότι η κύλιση είναι μια διαδικασία που αποκλείει έστω και ελάχιστο γλίστρημα, τουλάχιστον στις, προς επίλυση, ασκήσεις της Γ’ Γενικού Λυκείου. Ένα επιπλέον σημείο που εξετάσαμε είναι το παράδοξο, να απαιτείται Στατική Τριβή ώστε ένα σώμα να κυλίεται. Επίσης, εδώ έχουμε μια αντιφατικότητα Στατικής κατάστασης με κίνηση (κύλιση). Διερευνήσαμε κατά πόσο οι μαθητές αντιλαμβάνονται ότι μια στατική δύναμη (ουσιαστικά μια ψευδοδύναμη) μπορεί να είναι το αίτιο μιας κίνησης. Από τα ευρήματά μας φαίνεται ότι οι μαθητές δε συνδυάζουν την «επιστημονική» ορολογία με λέξεις και έννοιες προσφιλείς σε αυτούς από την καθημερινή ομιλούμενη γλώσσα, αλλά λύνουν μηχανικά ασκήσεις μέσα από συστηματική μεθοδολογία. Επίσης, δε γίνεται άμεση σύνδεση των φυσικών όρων με φυσικά μεγέθη, αποκαλύπτοντας ουσιαστικά την αποκοπή των λέξεων (όρων) από τους λειτουργικούς τους ορισμούς που επέβαλαν τον καθορισμό τους. Φαίνεται, πως οι μαθητές αντιμετωπίζουν την επιστημονική ορολογία ως μια νέα «ξένη» γλώσσα που δεν αντιλαμβάνονται πλήρως.