Γιώργος Καραμπελιάς, ιστορικό αφιέρωμα, μέρος 13ο Επανάσταση του ’21 Γ΄: Ένας απολογισμός

Ξεκινήσαμε την Επανάστασή μας με το διάγγελμα του Αλέξανδρου Υψηλάντη, «Μάχου ὑπὲρ πίστεως καὶ πατρίδος», και, μετά δέκα χρόνια «θυσιῶν ἀκαταλογίστων», κλείσαμε την πρώτη οδυνηρή φάση της με την αναγνώριση ενός ελλαδικού κράτους, με το Πρωτόκολλο του Λονδίνου, τον Σεπτέμβριο του 1831. Παρά τις στρεβλώσεις, τις αδυναμίες, τις απογοητεύσεις, θα δημιουργηθεί και πάλι, μετά το 1453, ένα έστω λιλιπούτειο ελληνικό κράτος, με ηγεμόνες και προστάτες, αλλά παρόλα αυτά πραγματικό, κόλαφος για την οθωμανική Αυτοκρατορία από την οποία και αποσπάστηκε με ποταμούς αίματος και θυσιών.

Γιατί όμως δεν μπορέσαμε να ολοκληρώσουμε τους στόχους μας; Συνοψίζει απαράμιλλα ο Κολοκοτρώνης:

«Εἰς τὸν πρῶτο χρόνο τῆς Ἐπαναστάσεως εἴχαμε μεγάλη ὁμόνοια καὶ ὅλοι ἐτρέχαμε σύμφωνοι… καὶ ἐὰν αὐτὴ ἡ ὁμόνοια ἐβαστοῦσε ἀκόμη δυὸ χρόνους, ἠθέλαμε κυριεύσει καὶ τὴν Θεσσαλία καὶ τὴν Μακεδονία, καὶ ἴσως ἐφθάναμε καὶ ἕως τὴν Κωνσταντινούπολη… Ἀλλὰ δὲν ἐβάσταξεν. Ἦλθαν μερικοὶ καὶ ἠθέλησαν νὰ γένουν μπαρμπέρηδες εἰς τοῦ κασίδη τὸ κεφάλι. Μᾶς πονοῦσε τὸ μπαρμπέρισμά τους. Μὰ τί νὰ κάμωμε; Εἴχαμε καὶ αὐτουνῶν τὴν ἀνάγκη. Ἀπὸ τότε ἤρχισεν ἡ διχόνοια … Καὶ τοῦτο ἐγίνετο, ἐπειδὴ δὲν εἴχαμε ἕναν ἀρχηγὸ καὶ μία κεφαλή … κοντέψαμε να χαθοῦμε, καὶ εἰς τοὺς στερνοὺς ἑπτὰ χρόνους δὲν κατορθώσαμε μεγάλα πράγματα».

Οι Έλληνες δεν νικήθηκαν στα πεδία των μαχών, όπου ήταν όντως ανίκητοι. Και δεν έφθασαν «εἰς τὴν Θεσσαλία καὶ τὴν Μακεδονία, καὶ ἴσως ἕως τὴν Κωνσταντινούπολη» διότι δεν είχαν «ἕναν ἀρχηγὸ καὶ μία κεφαλή»… Και παρότι ευθύνονται πρωταρχικά όσοι «ἠθέλησαν νὰ γένουν μπαρμπέρηδες εἰς τοῦ κασίδη τὸ κεφάλι», εν τούτοις, οι Έλληνες «εἴχαν καὶ αὐτουνῶν τὴν ἀνάγκη». Ο Κολοκοτρώνης, σε μία φράση έχει συλλάβει όλο το «μυστικό» της Επανάστασης, αλλά ίσως και του ελληνισμού συνολικότερα. Παρότι οι «μπαρμπέρηδες», Μαυροκορδάτοι, Ζαΐμηδες, Κωλέττηδες, υπήρξαν οι υποκινητές του διχασμού, εν τούτοις, η επανάσταση χρειαζόταν και πολιτικούς. Το πρόβλημα ήταν όμως ποιοι ήταν αυτοί οι πολιτικοί.

Συχνά αποδίδουμε την αδυναμία ολοκλήρωσης της Επανάστασης σχεδόν αποκλειστικά στις μεγάλες δυνάμεις, ιδιαίτερα στη «δολία Αλβιώνα» και την Αυστρία του Μέττερνιχ. Και όντως, η συγκρότηση ενός ισχυρού ελληνικού κράτους στον χώρο του παλαιού Βυζαντίου συναντούσε την εχθρότητα των μεγάλων δυνάμεων – των Βρετανών για τον «κίνδυνο» δημιουργίας ενός ισχυρού ναυτικού κράτους στην ανατολική Μεσόγειο, των Αυστριακών που φοβούνταν την κατάρρευση της Αυτοκρατορίας από τα εθνικά κινήματα. Αλλά και η ομόδοξη Ρωσία δεν επιθυμούσε την αυτονόμηση των Ελλήνων και του πατριαρχείου από την οθωμανική Αυτοκρατορία. Οι τσάροι ήθελαν τους Έλληνες ως προστατευόμενούς τους στο εσωτερικότης τουρκικής επικράτειας, και όχι ως ισχυρό αυτόνομο παράγοντα. Ήθελαν δική τους την Κωνσταντινούπολη και όχι μια ελληνική πρωτεύουσα που θα αναβίωνε κάποια μορφή «Βυζαντίου», πολιτειακά και εκκλησιαστικά. Άλλωστε, μια εθνική και, δημοκρατική επανάσταση θα συνιστούσε θρυαλλίδα εξελίξεων για την πολυεθνική «φυλακή των λαών», τη ρωσική Αυτοκρατορία. Γι’ αυτό και εν τέλει θα παρέμβουν υπέρ της Επανάστασης μόνον όταν αυτή έπνεε κυριολεκτικώς τα λοίσθια, το 1827, καθώς κινδύνευαν να επικρατήσουν οριστικά οι Εγγλέζοι· θα υποστηρίζουν δε επίμονα τη δημιουργία ενός κράτους φόρου υποτελούς στον Σουλτάνο και όχι ανεξάρτητου.

Παρόλα ταύτα, ο Γέρος του Μοριά επιμένει πρωτογενώς στις εσωτερικές αδυναμίες της Επανάστασης, στη διχόνοια και την έλλειψη ενιαίας ηγεσίας. Άλλωστε, η παρέμβαση των ξένων γινόταν τόσο πιο επίμονη όσο η Επανάσταση αποδυναμωνόταν στο εσωτερικό πεδίο, και κατέστη κυρίαρχη μετά τον Ιμπραήμ και τη δολοφονία του Καποδίστρια. Η εσωτερική αποδυνάμωση ενίσχυε την εξωτερική εξάρτηση. Οι κοτζαμπάσηδες και οι Φαναριώτες εισήγαγαν την Αγγλία στο εσωτερικό προκειμένου να επικρατήσουν έναντι των οπλαρχηγών και της Φιλικής. Σε μια αλληλουχία αιτίου-αιτιατού που μας βύθιζε όλο και βαθύτερα στην εξάρτηση.

Και πάντως, η αδυναμία επέκτασης της Επανάστασης πέρα από τη Στερεά Ελλάδα υπήρξε συνέπεια τόσο της τραγικής εκστρατείας του Μαυροκορδάτου στο Πέτα, όσο και της συστηματικής παρεμπόδισης του Κολοκοτρώνη να απελευθερώσει την Πάτρα, που θα επέτρεπαν στην Επανάσταση να αποσπαστεί από την Πελοπόννησο....

Και όμως, παρά τις αδυναμίες αυτές, θα πραγματοποιηθεί το θαύμα της παλιγγενεσίας, διότι όλοι οι Έλληνες, ακόμα και οι πιο μηχανορράφοι, θα χύσουν το αίμα τους και θα υποβληθούν σε τεράστιες θυσίες γι’ αυτήν.

#newshub #newshubgr #ιστορία #καραμπελιάσ #καραμπελιασ #επανάσταση #1821
@newshubgr @Newshub
Μας τιμάτε εαν κάνετε εγγραφή

[ΛευτέρηςΡομβακης]

όλη η σειρά του αφιερώματος είναι εξαιρετική. Ευχαριστούμε!

[ΠαντελήςΧατζάκης]

Εχω ακούσει όλη τη σειρά. Εξαιρετική! Απλά μήπως να μπαίνουν πιο κοντά το ένα μέρος με το άλλο;

[stellapap]

Απενοχοποιουμαστε φορτωνοντας τους εξω.Ομως ειμαστε περίεργος λαος.Ολοι αρχηγοι, κανεις ακολουθος και να σκασει το γαιδουρι του γειτονα.Ετσι προκοπη δεν γίνεται...