Δρ. Αθανάσιος Γραμμένος - Το Μακεδονικό Ζήτημα στη Βόρειο Αμερική [Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου]

Τηλεδιάλεξη για το Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Ελληνικών Σπουδών (16/5/2019)

Την επαύριον του Β' ΠΠ συμπαγείς πληθυσμοί Ορθόδοξων Χριστιανών από την περιφέρεια των Βαλκανίων μετανάστευσαν στη Βόρειο Αμερική, κυρίως για οικονομικούς λόγους. Εκεί οργανώθηκαν σε κοινότητες με πυρήνα την ενορία. Ωστόσο, η εμπειρία των δύσκολων χρόνων που είχαν προηγηθεί, σε συνδυασμό με τις εθνικές φιλοδοξίες των μητροπολιτικών κέντρων δημιούργησαν σε αυτές τις κοινότητες ένα περιβάλλον εθνικιστικού ανταγωνισμού: Βούλγαροι, Έλληνες και Σλαβομακεδόνες βρέθηκαν στο επίκεντρο ανεπίσημης διαμάχης για την κυριαρχία της Μακεδονίας, εμπλέκοντας αυτόματα και τις Εκκλησίες που κοινωνούσαν την κάθε κοινότητα.

Σκοπός της παρούσας εισήγησης είναι να εξηγήσει τον τρόπο με τον οποίο η πολιτική δράση διαπέρασε τις εκκλησιαστικές δομές με σκοπό να εξυπηρετήσει σκοπιμότητες που καλλιεργήθηκαν στα εθνικά κέντρα λήψης αποφάσεων.

Ως υπόθεση εργασίας χρησιμοποιείται ο ισχυρισμός ότι οι άνω κοινότητες λειτούργησαν ως βραχίονες εξωτερικής πολιτικής των χωρών προέλευσης, υπηρετώντας στρατηγικές στοχεύσεις, ενίοτε με αναθεωρητική πρόθεση, επί του εδαφικού καθεστώτος της Μακεδονίας.

Η παρουσίαση εστιάζει στις συντονισμένες προσπάθειες μεταξύ των εθνικών κέντρων και των εκκλησιαστικών Επαρχιών να προωθήσουν την ατζέντα τους στους μετανάστες που προέρχονταν από το σύνολο της γεωγραφικής ενότητας της Μακεδονίας (Βουλγαρία, Γιουγκοσλαβία, Ελλάδα), καθώς και στην αμερικανική και καναδική κοινή γνώμη. Εξετάζεται επίσης ο προσωπικός ρόλος του Αρχιεπισκόπου Βορείου και Νοτίου Αμερικής Ιακώβου. Στο ίδιο πλαίσιο, η μελέτη επιχειρεί μία θεωρητική προσέγγιση για τον ρόλο των διασπορών στην εξωτερική πολιτική μέσα από την ανάλυση της εκκλησιαστικής εμπειρίας.