Nikos Giavropoulos + art appel gallery + art athina

Ακολουθεί απόσπασμα απο τον Ιστορικό Τέχνης Κωνσταντίνο Μπάσιο.

Η καταγγελία της βίας
και η υποχρέωση της μνημικής υπενθύμισης

3- Ο πέντε φόνοι εν καιρώ ειρήνης
Στον συμβολικό κόσμο των ομηρικών ποιημάτων, ο Κράτος και η Βία ήταν αδέλφια, όπως ο Θάνατος και ο Ύπνος. Ανά τους μεσολαβήσαντες αιώνες και παρά τις ιδέες και τις θεωρίες που προέκυψαν, οι απόπειρες εκλογίκευσης και τιθάσευσης αυτών των αρχαϊκών συσχετίσεων φαίνεται ότι διατηρούν μια αλλόκοτη εγκυρότητα.
Το όλο σκοτεινό περιβάλλον της έκθεσης, διακόπτεται από τον ήχο του μετρονόμου, υποδηλώνοντας τις πικρές στιγμές ενός άδικου, παράλογου και ανήθικου τέλους, ενώ δεν παύει να λειτουργεί ως ένα ενδιαφέρον σχόλιο-επέκταση της σχετικής σκηνής του Federico Fellini από την ταινία ‘‘Πρόβα Ορχήστρας’’, όπου ήταν ο μετρονόμος το τελευταίο έσχατο μέσο κυριαρχίας και επιβολής κατά τη διαδρομή προς την κοινωνική απελευθέρωση, μέχρι που κατέληξε -ως ένας άλλος σατανικός διαβήτης του ‘‘Urizen’’ από τον πίνακα του William Blake- αποκρουστικός, αν όχι απάνθρωπος, αφού πλέον στρεβλώθηκε το πρόταγμα του Διαφωτισμού, τελικά…
Τα τριμερή πορτραίτα των θυμάτων, έχουν υποστεί την δέουσα αφαίρεση, ώστε να τα υποδηλώνουν, χωρίς να τα αγιοποιούν. Ταυτόχρονα, όμως ο Γιαβρόπουλος μετερχόμενος, κατά τρόπο ιδιοφυή, την τεχνική της μετωνυμίας, δημιουργεί ένα νέο εικονολογικό κώδικα, ενώ εξακολουθεί και σε αυτήν την έκθεση να χρησιμοποιεί το βίντεο, σύμφωνα με τη μέθοδο της υπερ-επιβολής:
• με το κενό, στο κεντρικό τμήμα, ως η μεταιχμιακή στιγμή προς το οριστικό και αμετάκλητο τέλος, πλαισιωμένο από την όμοια (ως προς τα άλλα τμήματα) κορνίζα του, το οποίο ενεργοποιείται μόνο κατά τη διάρκεια της βίντεο – προβολής / εγκατάστασης, και
• με το αριστερό τμήμα, όπου ενθέτει κλασικότροπα θραυσματικά ανάγλυφα υπολείμματα, που μπορούν με ένα πάντως τραγικό, εν τέλει, τρόπο να θυμίσουν την πολλαπλή διάσταση του νεκρού: πρόσωπο-φυσιογνωμία / σώμα-χαρακτήρα, αφού συν-εμφανίζεται ως ταυτοποίηση η φυσική εικόνα του προσώπου που έχει δολοφονηθεί, που είναι διαφορετική σε κάθε τρίπτυχο, και
• με το δεξιό τμήμα, όπου συμβολοποιεί τον επελθόντα θάνατο, δια του υλικού/φυσικού μέσου του, το οποίο ταυτόχρονα αποτυπώνει με το ανάγλυφο αντικείμενο (πιστόλι, μαχαίρι, σχοινί, πέτρα, πέος), ωσάν ένα ταξινομητικό δείκτη της βίας που ασκήθηκε:
 κρατική / κατασταλτική,
 ναζιστική / παρακρατική,
 ομοφοβική / εκφοβιστική,
 ρατσιστική / κανονιστική,
 έμφυλη / γυναικοκτονία,
ενώ, ταυτόχρονα βίντεο-προβάλλεται το εθνικό σύμβολο, με σαφείς τις κριτικές, αν όχι ειρωνικές, αποστάσεις από αυτό.

4- Η μνημική υπενθύμιση
Η προφανώς προσωρινή αυτή καλλιτεχνική εγκατάσταση, στο Φούρνο και με τη θεματολογία που έχει, δεν θα μπορούσε να καλύψει άλλης τάξεως διαχειριστικές ανάγκες, όπως αυτές που πρωτοβουλιακά και κινηματικά θα μπορούσαν να συμβούν.
Και φυσικά, η προσωπική και κοινωνική ευθύνη, όπως και η ανάγκη του Νίκου Γιαβρόπουλου, είναι εκείνη στην οποία οφείλουμε την αναψηλάφηση της μνήμης μας, την απομόνωση της λήθης και της όποιας φθοράς που ο πανδαμάτωρ χρόνος, κατά τεκμήριο, επιφέρει.
Λόγω της εποχής μας και των μέσων ηχητικής και κυρίως οπτικής αναπαραγωγής που διαθέτει, μια απλή και πρόχειρη διαδικτυακή αναζήτηση θα μπορούσε να εισφέρει πολλά και διάφορα τεκμήρια. Μάλιστα κάποια από αυτά είναι εντελώς τρομακτικά για να τα ξαναδούμε.
Αυτές οι πέντε περιπτώσεις, που επέλεξε ο καλλιτέχνης, πράγματι συγκροτούν μια σημαντική, πρωτότυπη υπόθεση εργασίας, με εντονότατη την πολιτική νοηματοδότηση. Του οφείλουμε, ωστόσο, κάτι ακόμα ιδιαιτέρως: ότι προσπάθησε να κινητοποιήσει με έναν ιδιότυπο τρόπο ευαισθησίες και να ανακαλέσει –ίσως πιο αναλυτικά από ό,τι συνηθίζεται– τα πιο κρίσιμα μνημικά ίχνη που μας έχουν καταλείψει αυτές οι πέντε περιπτώσεις, διασυνδέοντάς τα με τα κοινωνικά, ιδεολογικά και πολιτικά συγκείμενά τους.
Και είναι γεγονός ότι ενώ όλα αυτά που βλέπετε είναι το αποτέλεσμα μιας προσεκτικής ζυγοστάθμισης δεν αφήνει ούτε για μια στιγμή την αίσθηση ή την αμφιβολία ότι εδώ πειραματιζόμαστε ή αναζητούμε. Κάθε άλλο. Πρόκειται για μια κρίσιμη δήλωση, που επέχει τη θέση μιας σοβαρής και μετρημένης υπενθύμισης, στο όνομα του Γρηγορόπουλου, του Φύσσα, του Γιακουμάκη, του Ζακ/της Jackie και της Τοπαλίδου.

Κωνσταντίνος Μπάσιος
Ιστορικός Τέχνης