Χανδράς Λασιθίου. Το Χωριό με το Αραβικό Όνομα... Με ιστορία πάνω από 500 χρόνων...

Χανδράς Λασιθίου. Το Χωριό με το Αραβικό Όνομα... Με ιστορία 500 χρόνων...

#nature #travel #naturevideo #4k #drone #gopro #travelvlog #kriti

Στην ενετική απογραφή του 1583 ο Χανδράς αναφέρεται με την ονομασία Candra και Chandra και 399 κατοίκους. Κατά παράξενη σύμπτωση τον ίδιο περίπου πληθυσμό διατηρεί και σήμερα.
Στη "Στατιστική του Πληθυσμού της Νήσου Κρήτης" κατά το έτος 1881του Νικολάου Σταυρακάκη αναφέρεται ο "Χαντράς" ως έδρα του ομώνυμου δήμου με 487 κατοίκους (και συνολικά ο Δήμος με 4020 κατοίκους
Μια πολύ ενδιαφέρουσα και συγκινητική εξιστόρηση των λαογραφικών και ιστορικών στοιχείων του Χανδρά περιέχεται στο χειρόγραφο "Ιστορικά και Λαογραφικά στοιχεία του ΧΑΝΔΡΑ" του Σταύρου Ι. Δαμουλάκη (1072) που δακτυλογραφήθηκε αργότερα με επιμέλεια του εγγονού του Παντελή Κτενιάδη

Μεσαιωνικός οικισμός "Βόιλα"

Η ονομασία Βόϊλα προέρχεται ίσως από το Βυζαντινό όνομα "Βόιλας", όπως ονομαζόταν από τους βυζαντινούς ο Βογιάρος, δηλαδή ο γαιοκτήμονας. Ίσως πάλι να προέρχεται από τις λέξεις Βούς+ελαύνω και να υποδηλώνει, τον τόπο βοσκής. Στην απογραφή του 1583 η Βόϊλα είχε 301 κατοίκους. Δεν ξέρουμε ποιος ήταν ο φεουδάρχης της Βόιλας, υποθέτουμε όμως πως ανήκε στην οικογένεια των Ενετών Ζένων. Μετά την τουρκοκρατία η οικογένεια αυτή εξιλαμίσθηκε και μετονομάσθηκε, απ' αυτήν δε προέρχεται ο Τσιν-Αλής ή Τζεναλής, από τους πιο φανατικούς γενίτσαρους. Η παράδοση τον θέλει ιδιοκτήτη του πύργου της Βόιλας που εξωτερικά έχει τουρκικό επίγραμμα με χρονολογία Εγίρας 1153 πού ισοδυναμεί με το έτος 1742 του Χριστιανικού ημερολογίου. Δίπλα από την επιγραφή υπάρχουν χαραγμένα τουρκικά σύμβολα, πελέκεις, κυπαρίσσια και πεντάλφες. Από την εποχή της τουρκοκρατίας επίσης προέρχονται οι δυο βρύσες με τις ανάγλυφες τουρκικές επιγραφές, αληθινά στολίδια του χωριού με άφθονο και κρύο νερό. Στην νότια πλευρά του πύργου υπάρχει ερειπωμένη εκκλησία γνωστή σαν εκκλησία του Τζιναλή. Ένα επίσης σημαντικό μνημείο της Βόϊλας είναι η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, του 15ου αιώνα.

Ιερός Ναός Αγ. Γεωργίου στη Βόιλα

Ο Ναός αυτός αποτελεί συγκρότημα των συνενωμένων ναών του Αγίου Γεωργίου και του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου. Ο Άγιος Γεώργιος, ο νότιος ναός του συγκροτήματος, προηγείται χρονικά του Αγίου Ιωάννου, ωστόσο, το κάτω τμήμα μιας κόγχης που προεξέχει από τα ανατολικά μαρτυρεί ότι και αυτός κτίσθηκε πάνω σε παλαιότερο ναό. Οι δύο ναοί που επικοινωνούν με μεγάλα τοξωτά ανοίγματα ανήκουν στον τύπο των μονόχωρων καμαροσκέπαστων ναών με δύο εγκάρσια ενισχυτικά τόξα. Το δυτικό τμήμα του ναού του Αγίου Γεωργίου είναι ελαφρά υπερυψωμένο σε σχέση με τον υπόλοιπο ναό. Φαίνεται ότι μετασκευάστηκε ακριβώς για να φιλοξενήσει τον τάφο των κτητόρων, ο οποίος είναι και το πλέον ενδιαφέρον στοιχείο του όλου συγκροτήματος. Πρόκειται για ψευδοσαρκοφάγο που βρίσκεται στην νοτιοδυτική γωνία, πάνω από την οποία, στο νότιο τοίχο διαμορφώνεται τοξωτό πλαίσιο με επιτύμβια τοιχογραφία που συνοδεύεται από επίγραμμα λαϊκού ύφους. Στην παράσταση απεικονίζονται ένθρονη βρεφοκρατούσα Θεοτόκος και εκατέρωθέν της δύο ανδρόγυνα αρχόντων, το ένα με το παιδί τους και ενδιαφέρουσες ενδυμασίες και το δεύτερο ηλικιωμένο. Κατά τον Gerola που χρονολογεί την παράσταση στα 1516, ο γηραιότερος από τους απεικονιζόμενους είναι ο Γεώργιος Σαλαμόν, Βενετός Πατρίκιος (Gerola 1993, σ. 339 και πίν. 17). Σύμφωνα με τις μελέτες των ειδικών πιθανότατα πρόκειται για την οικογένεια από την οποία προέρχεται ο Εθνικός μας ποιητής Διονύσιος Σολωμός και η οποία μετοίκησε στο Ηράκλειο και από εκεί στη Ζάκυνθο. Το όνομα αυτό απαντάται και σήμερα σε χωριά της Σητείας. Πολλοί Σολωμοί κατά τον GeroIa κατοικούσαν στο Χανδρά. Στον κατάλογο των φεουδαρχών της Σητείας του 1582 αναφέρονται με το επίθετο Σαλαμόν οι Τζουάνε, Πιέρο και Μάρκο, ονόματα που εναλλάσσονται στο οικογενειακό δένδρο των Σολωμών της Ζακύνθου.
Στον δυτικό τοίχο, πάνω από τον ίδιο τάφο υπάρχει μία δεύτερη μικρή μεμονωμένη τοιχογραφία σε ορθογώνιο πλαίσιο η οποία αναπαριστά σκηνή επικήδειου θρήνου και φέρει επιγραφή με χρονολογία αφξ΄ = 1560 μ. Χ.

Ναός Αφέντη Χριστού - Παντέλι

Πιθανότατα υπήρξε καθολικό μονής για την οποία δεν έχουμε ιστορικές μαρτυρίες καθώς δεν συνδέεται άμεσα με κάποιον οικισμό αλλά με μικρές εγκαταστάσεις των οποίων σήμερα διατηρούνται ερείπια (Ψιλάκης 573-574). Πρόκειται για μεγάλο σε σχέση με τα συνήθη δεδομένα της ανατολικής Κρήτης μονόχωρο καμαροσκέπαστο ναό διαστάσεων 5,75 Χ 8,50 μ. Το εσωτερικό του είναι κατάγραφο με τοιχογραφίες που σώζονται σε μέτρια κατάσταση διατήρησης και οργανώνονται με βάση την τριμερή διαίρεση της καμάρας από τα δύο εγκάρσια ενισχυτικά τόξα. Το εικονογραφικό πρόγραμμα βασίζεται σε δύο ενότητες: η πρώτη περιλαμβάνει τον χριστολογικό κύκλο ο οποίος εκτείνεται σε ένα σύνολο τριάντα παραστάσεων και είναι ένας από τους πλέον διευρυμένους στην μνημειακή ζωγραφική της Κρήτης.