Promieniowanie Czerenkowa - co nam powie o Wszechświecie obserwatorium CTA? | prof. M. Nikołajuk

Promieniowanie Czerenkowa produkują cząstki poruszające się szybciej od światła. Zanim zaprotestujecie: tak, maksymalna prędkość to prędkość światła w próżni. Ale światło w ośrodku zwalnia. – Na przykład w atmosferze jego prędkość może być 0,3% mniejsza od maksymalnej. Może być więc tak, że super energetyczna cząstka będzie poruszać się z prędkością większą niż prędkość światła w tymże ośrodku. I wtedy ta cząstka zaczyna produkować niebieskie promieniowanie, promieniowanie Czerenkowa – wyjaśnia prof. Marek Nikołajuk z Wydziału Fizyki Uniwersytetu w Białymstoku, sekretarz Międzynarodowej Unii Astronomicznej.

Promieniowanie Czerenkowa pozwala astronomom na obserwację Wszechświata – pośrednio – w promieniowaniu gamma (wysokoenergetycznym), które jest przez naszą atmosferę jest blokowane. Właśnie powstaje duże obserwatorium – Cherenkov Telescope Array (CTA), które ma być nową jakością w tego typu obserwacjach. Prof. Nikołajuk jest zaangażowany w projekt CTA.

Tylko, co cząstki szybsze od fotonów mają nam dać w kontekście promieniowania gamma (czyli pędzących fotonów)? Tu właśnie pojawia się wspomniana „pośredniość”. – Otóż, kiedy taki bardzo, bardzo energetyczny foton, np. biliard bardziej energetyczny niż foton widzialny… wpada do atmosfery, to w końcu zaczyna grzęznąć. Ale jego energia jest na tyle olbrzymia, że zaczyna wokół siebie tworzyć pary cząstek. Elektron-antyelektron. I te pary poruszają się z większą prędkością niż lokalna prędkość światła produkując promieniowanie Czerenkowa – wyjaśnia naukowiec. Dzięki analizie tego promieniowania można analizować samo promieniowania gamma.

- Ten proces zaczyna się 10-12 km nad Ziemią, czyli w wysokości przelotowej samolotów – dodaje prof. Nikołajuk. Zatem, kto leciał samolotem pasażerskim, leciał wśród promieniowania Czerenkowa. Jednak ze względu na niezwykle krótkie błyski, nie jesteśmy w stanie tego dostrzec gołym okiem (ani z samolotu, ani z Ziemi).

Dlatego potrzebne nam jest CTA – sieć kilkudziesięciu wysoce specjalistycznych teleskopów w trzech wymiarach, umieszczanych na pustyni Atacama w Chile i hiszpańskiej wyspie La Palma. Międzynarodowy projekt CTA nam pomóc lepiej zrozumieć czarne dziury, gwiazdy neutronowe, aktywne jądra galaktyk, czy ciemną materię. W podcaście rozmawiamy dużo o technicznych wyzwaniach takiego nowego obserwatorium (np. trzeba było zbudować drogę), o tym czy nie lepiej wysłać teleskopu ponad atmosferę i czy oglądanie w dzieciństwie Star Treka determinuje karierę. Polecam!

Grafika: CTAO


POLECAMY INNE MATERIAŁY:

🧠 Radio Naukowe - włącz wiedzę! 🧠

#RadioNaukowe #KarolinaGłowacka #MarekNikołajuk

[pejus]

Pani redaktor jest zawsze swietnie przygotowana. super program. pozdrawiam

[mothrise]

Pan profesor ma ładny głos, taki idealny do asmr i tematów astronomicznych.

[thebeautyofpolandanditshis]

Miło posłuchać jak osoba prowadząca czyli Pani Karolina Głowacka wykazuje się wiedzę na temat i zadaje trafne, logiczne i ciekawe pytania. Dzięki czemu cały materiał jest miły i ciekawy w słuchaniu. Dziękuję Pani Redaktor!!!

[jakubprzybyo]

Ponownie świetny odcinek. Zwracam uwagę na przejęzyczenie: o ile się nie mylę, punkt L2 znajduje się nie 150, ale ok 1, 5 miliona kilometrów od naszej planety. Gratuluję wartościowej i ciekawej pracy oraz czekam na kolejne odcinki!

[adambogusawski]

Nareszcie kolejny odcinek :) pozdrawiam

[janost]

Super wywiad, jak zwykle zresztą...👍... Dziękuję Pani Redaktor i Panu Profesorowi.. Po prostu Wieki Szacunek, za wiedzę, za sposób przekazu, za konkrety, za uśmiech podczas rozmowy, tembr głosu i oczywiście konkretne, rzetelne, często nowe informacje. Gratulację też za wybór świetnych Gości programu. Pozdrawiam i proszę Bądźcie częściej.🙂

[janamelja]

Dziękuję za informacje
Przydatne - jak dla laika - bo dużo tu detali opisowych dla różnorodności oddziaływań fotonu w charakterystyce cząsteczki bezmasowej postrzeganej w prędkościach podświetlnych fali uderzeniowej w promieniowaniu wysokoenergetycznym.

[sylwesterzawadzki]

Promieniowanie Czerenkowa jest po prostu mandatem za przekroczenie dozwolonej prędkości! :-)

[kubacski]

Kolejny ciekawy odcinek. To już 87 na tym kanale 👍

[edwardlewandowski]

Dobra robota!! merytorycznie i ciekawie ☘️(L2?) wszystkim zdrowia i good luck 🤚

[jezuschrystus.onlycash]

Zapowiada się arcyciekawie.🤩
Jednak teraz słucham Karoliny. Karoliny Lewickiej.👍😊

[krystian]

Prosze pani, co do Odysei Kosmicznej proszę, niech pani nakręci odcinek o stacjach ze sztuczną grawitacją takich jak te które opisał Arthur Clarke w tym o tych o ogromnych rozmiarach- Pierścieniu O' Neilla i torusie Stanforda. O tym jak by to działało, jak będzie wyglądać życie mieszkańców itd.

[mateuszbylewski]

Mam małą uwagę, zazwyczaj słucham radia na słuchawkach w przestrzeni publicznej i przez to że rozmówca mówił dosyć cicho mogłem go odsłuchać dopiero będąc w domu

[zejon]

Dobrze że profesor wspomniał o tej fali uderzeniowej, bo zastanawiałem się przez chwilę dla czego nie widzimy w ten sposób neutrin, przy ich gęstości i energii to słońce powinno do nas na niebiesko walić etc. Jednak jak się doda siłę oddziaływania to wszystko staje się jasne 😜

[kossmita]

Wspieramy to fajnie wszyscy :D Jesli nam sie az tak w zyciu nudzi

[krystian]

Mam kilka pytań co do grawitacji i misji załogowych.
Jak grawitacja na innych planetach wpłynie na uczestników misji załogowych?
Co by się stało gdyby marsonauta i marsonautka spłodzili dziecko na Marsie? Czy może niższa grawitacja to uniemożliwi?
Jak dziecko by się rozwijało?
Jak pobyt na planecie o wyższej grawitacji wpłynie na ciało człowieka(najbliższa planeta na której można to sprawdzić to proxima centauri b)

[Misjonarz.]

Witam, czy w przyszłości będzie podgląd video na gościa? Fajnie byłoby zobaczyć tych ciekawych ludzi i samą prowadzącą. Pozdrawiam

[kamilras]

Czy takie promieniowanie może być wykorzystane to wytwarzania energii?

[indusand]

Sto pięćdziesiąt milionów kilometrów to nie jest ten punkt tylko słońce od ziemi. Jestem wiernym słuchaczem i proszę nie wprowadzać ludzi w błąd. A profesor, chyba się zakochał i potwierdził... Wcale mu się nie dziwię bo ma pani piękny głos.

[marcinkrzyzynski]

Nieznam kosztów wysłania takiej sondy w kosmos, ale pomysł budowy satelity, i mnóstwo pracy przy obróbce też nie wydaję się tani??