Μουσικό Πολύτροπο: Χριστούγεννα Πρωτούγεννα (Τρίλοφος Θεσσαλονίκης)

Χριστού-(νου)γεννα [να] πρωτού-[πρωτού-]γεννα
πρώτη γιορτή του χρόνου.
Πρώτα (ναι) γεννιέ- [γεννιέ-]ται ο (μα) Χριστός
και καταπόδι ο κόσμος.
Γεννιέ-(ναι)ται και (ναι) βαπτί-[βαπτί-]ζεται
στους ουρανούς επάνω,
με μό-(νο)σχο και (ναι) με λί- [με λί-]βανο
με τρία σπυριά θυμιάμα.
Τούρκοι (ναι) Ρωμιοί (ναι) τον χαί- [τον χαί-]ρονται
Ρωμιοί τον προσκυνούνε
και τα (να) σκυλιά (να) μα οι [μα οι] Εβραίοι
μεγάλη πίκρα το ’χουν.
Στο Φα-(να)ραώ (ναι) παρή-[παρή-]γγελαν
να φτιάξ’ τρία πιρόνια
κι εκεί-(νει)νος ο (ναι) παρά-[παρά-]νομος
βάζει και φτιάνει πέντε.
- «Συ Φα-(να)ραέ (ναι) που τα [που τα] ’φτιασες
να ’ρθεις να μας διατάξεις».
- «Τα δυο βάλτε τα (ναι) στα χέ- [στα χέ-]ρια του
τ’ άλλα τα δυο στα πόδια,
το πέ-(ναι)μπτο το (ναι) φαρμα-[φαρμα-]κερό
βάλτε το στην καρδιά του,
να τρέ-(ναι)ξει αί-(ναι)μα κι [αίμα και] νερό
να λιγωθεί η ψυχή του».
Χαμπάρ’ πήγαι-(ναι)νε στην Πα- [στην Πα-]ναγιά
χαμπάρ’ στην Θεοτόκου:
- «Εσύ Παναγιά (να) μου λού- [μου λού-]ζεσαι
και τον Υγιό σ’ σκιτζεύουν
σκιτζέ-(ναι)ουν και (ναι) τον τυ- [τον τυ-]ραννούν
Εβραίοι καταραμένοι».
Σαν τ’ ά-(να)κουσε (ναι) η Πα- [η Πα-]ναγιά
πέφτει, λιγοθυμάει.
- «Φέρτε (ναι) μαχαί- (ναι)ρι να (μα) [να] σφαγώ
και γκρέμνιο για να πέσω.
Φέρτε (ναι) τ’ αργυ-(νυ)ρό ψά-(να) [ψά-]λιδο
να κόψω τα μαλλιά μου».
- «Συ Πανα-(να)γιά μ’ αν το κανς [το κανς] αυτό
θα το ’χουν όλες μάνες».
- «Βάλε (ναι) κρασί (ναι) μες το [μες το] γυαλί
κι αφράτο παξιμάδι
και στή-(νη)σε την (ναι) παρη- [παρη-]γοριά
να το ’χουν όλες μάνες».

Το Μουσικό Πολύτροπο ιδρύθηκε το 1995 από τον αναπληρωτή καθηγητή εθνομουσικολογίας του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Γιάννη Καϊμάκη, με στόχο την διάδοση της ελληνικής δημοτικής παράδοσης στους νέους, μέσα από την ενασχόληση με τα δημοτικά τραγούδια. Το Μουσικό Πολύτροπο έχει παρουσιάσει τις εξής μουσικοθεατρικές παραγωγές από το 1995 μέχρι σήμερα σε Ελλάδα και το εξωτερικό (Γερμανία, Γαλλία, Βέλγιο, Ισπανία, Ιταλία, Τουρκία κ.α.): "Ο Κύκλος της Ζωής", "Το Τραγούδι του Νεκρού Αδερφού", "Τα Εαρινά - Έθιμα και Τραγούδια της Άνοιξης", "Τα Χριστουγεννιάτικα - Έθιμα και Τραγούδια του Δωδεκαήμερου", "Το Γεφύρι της Άρτας", "Μια Κόρη Ρόδα Μάζευε", "Γάμοι σα' 'δω, Γάμοι σα' 'κει, Γάμοι σα' παραπέρα - Τρεις Γάμοι σι μια Μέρα" και η πιο πρόσφατη παράσταση "Κόρη μ' κι αν περπατείς λιανά".
Μουσική Διδασκαλία - Σκηνοθετική Επιμέλεια: Γιάννης Καϊμάκη
Διδασκαλία κρουστών: Κώστας Παπάς
Στην παράσταση αυτή επιλέξαμε κάλαντα που τραγουδιούνται σε διάφορες περιοχές της Μακεδονίας, της Ηπείρου και της Θράκης. Αναζητήσαμε και τα αντίστοιχα έθιμα και δρώμενα που συνδυάζονται με αυτά. Το Δωδεκαήμερο περιλαμβάνει τις ημέρες μεταξύ των τριών βασικών εορτών της Χριστιανοσύνης: των Χριστουγέννων, της Πρωτοχρονιάς και των Φώτων. Στην παράσταση εμφανίζονται οι Καλικάντζαροι, τα υποχθόνια όντα που έρχονται να «μαγαρίσουν» τα σπιτικά και τα φαγητά των ανθρώπων. Επίσης παρουσιάζονται: η «καμήλα», ένα έθιμο από την Γαλάτιστα Χαλκιδικής, τα «βλειάγματα», οι μιμήσεις των φωνών των ζώων του σπιτιού, ένα έθιμο των Γρεβενών κ. α. Η γκάιντα και οι φλογέρες, τα νταούλια, τα ντέφια και οι μαγκούρες συνοδεύουν τα κάλαντα. Τα τραγούδια της παράστασης αυτής ηχογραφήθηκαν το 2007 στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και συγκεντρώθηκαν σε ψηφιακό δίσκο, παραγωγής του τμήματος.

This video is for educational purposes. No rights infringement intended.