Radio Horzelnest - Aflevering 70: De Cyprus-kwestie

Zon, zee en strand. Dat is de eerste associatie met Cyprus bij de meeste bezoekers. Een enkeling weet het rijke archeologische en historische erfgoed van het eiland te benoemen - het gevolg van de strategische ligging in het oostelijke Middellandse Zeegebied, op het kruispunt tussen Europa, Azië en Afrika.

Maar dat Cyprus al 50 jaar een fysiek verdeeld eiland is, met een bufferzone die dwars over dit zonovergoten, maar allesbehalve zorgeloze eiland loopt, dat is veel minder bekend. Sinds de zomer van 1974 is het opgedeeld in een Grieks-Cypriotisch deel in het Zuiden, en een Turks-Cypriotisch deel in het Noorden, met een VN-vredesmacht er tussenin. Dit alles als gevolg van decennialange nationalistische aanspraken en aspiraties van de beide 'moederlanden', Griekenland en Turkije, die uitmondden in etnisch geweld en militaire interventie.

In aflevering 70 spreken we met historicus Patrick Gouw over de ontstaansgeschiedenis, de achtergronden en de toekomst van de zogenaamde 'Cyprus-kwestie'. Patrick was in aflevering 23 en 42 te gast om te spreken over de 19e-eeuwse Griekse Onafhankelijkheidsstrijd en de Grieks-Turkse oorlog van de jaren 1919-1922. Veel luisterplezier!

Correctie: de staatsgreep en afzetting van Makarios III door EOKA-II vond plaats op 15 juli 1974, op 20 juli viel Turkije Cyprus binnen.

De boeken die Patrick aanraadt: De zonsopgang, door Victoria Hislop en Het eiland van de verdwenen bomen, door Elif Shafak.

Time stamps

00:00-01:37 – Introductie
01:37-04:48 – Patricks interesse in Cyprus, en sporen van het conflict op het eiland vandaag de dag
04:48-07:27 – Context bij het conflict: de vroegste geschiedenis van Cyprus
07:25-11:31 – De opkomst van het nationalisme in de 19e eeuw
11:31-18:35 – Cyprus als Brits protectoraat: drie grote aanleidingen voor onvrede
18:35-23:30 – De invloed van allianties en beloftes in de Eerste Wereldoorlog
23:30-26:41 – De eerste opstand van de Griekse Cyprioten
26:41-30:36 – De rol van de Griekse burgeroorlog (1946-49)
30:36-35:52 – De jaren vijftig: aartsbisschop Makarios III, en de opstand tegen de Britten ontwaart in een conflict tussen de Griekse en Turkse Cyprioten
35:52-42:29 – De jaren zestig: het uitroepen en opbreken van de Republiek Cyprus, het ontstaan van de groene lijn en de nog altijd lopende VN-missie
42:29-46:45 – Etnische segregatie, de coup op Cyprus door de Griekse Junta
46:45-52:39 – De Turkse militaire interventie in 1974
52:39-56:18 – De totstandkoming van de huidige status quo: verdere etnische segregatie en de uitroep van de TRNC
56:18-01:03:30 – Toetreding tot de EU, het Plan-Annan in 2004 en nieuwe olie op het versteende vuur
01:03:30-01:07:16 – Hoe kijken Griekse en Turkse Cyprioten nu tegen elkaar en het verleden aan?
01:07:16-01:16:00 – Hoe wordt er in 2024 aan beide zijden omgegaan met de nasleep en toekomst van het conflict?