Czy Europa Środkowa istnieje?

W dzisiejszym odcinku opowiemy o koncepcie Europy Środkowej. Czy rzeczywiście taki region jak Europa Środkowa istnieje? Czy jest sztucznym tworem powstałym, aby odróżnić się od Rosji? Dlaczego jego używanie jest dla wielu osób istotne? Jak zagraniczni badacze nazywają region, w którym znajduje się Polska? Na te i inne pytania odpowiada Andrzej Sadecki, ekspert OSW.

[Mmm-ttye]

31:04 Zdarzyło mi się kiedyś być na takiej międzynarodowej konferencji, na której byli nawet Rosjanie. Prowadzący zaczął od tego, że wypytywał wszystkich, co rozumieją pod pojęciem Europy Środkowej.
Dla zachodnich Europejczyków były to Niemcy. W takim razie co z Polską, Czechami, Węgrami? To Europa Wschodnia. A Rosja? To Azja.
No i teraz wyobźcie sobie reakcję Rosjan. Byli urażeni do żywego.
To było ze 12-13 lat temu

[rafaszmuda]

Czy moglibyśmy liczyć na wersję ENG na siostrzanym kanale ("Centre for Eastern Studies (OSW)")? Z wielką chęcią podzieliłbym się tym materiałem ze znajomymi z zagranicy i przypuszczam że nie jestem w tym sentymencie osamotniony.

[marcinjan]

Bardzo ciekawy podcast. W rzetelny sposób odpowiada na nurtujące pytanie dot. tożsamości Europy Środkowej. Myślę, że wartym by było wypuścić angielskojęzyczną wersję na kanale Centre for Eastern Studies. Chociaż muszę przyznać, że bliżej mi jest do koncepcji węgierskiej. Może dlatego, że pochodzę z Galicji. Nawet dzisiaj można natknąć się w Krakowie na potrety cesarza Franciszka Józefa w pewnych publicznych instytucjach. Challange dla studentów i uczniów liceów, znaleźć ich jak najwięcej😊
Co do pochodzenia pojęcia Europy Środkowej chciałbym zauważyć, że niemiecka koncepcja "Mitteteuropa" powstała już w XIX-wieku. Oczywiście, z naszej perspektywy koncepcja ta była negatywna, ale moim zdaniem oddaje ona jak stary jest pogląd, że region między Renem/Łabą a Bugiem i Zachodnią Ukrainą oraz między Południowym Bałtykiem a Bałkanami Zachodnimi stanowi oddzielną część Europy. Podział na Zachód-Wschód jest czymś nowym i bardzo uproszczonym. Wielość różnych kultur w Europie nie można sprowadzić do dychotomicznego podziału. Zresztą nawet klasyfikacja, który kraj do jakiego regionu pasuje jest utrudniona. Kraje graniczne zawsze będą problematyczne w klasyfikacji, ponieważ stanowiły one pole do mieszania się wielu kultur jak np Rumunia, Niemcy, Ukraina, kraje bałtyckie czy też Bałkany Zachodnie.
Mam też nieodparte wrażenie, że dla podziału Europy na dwa regiony Zachód-Wschód poza kwestiami politycznymi po II WŚ, wpłyneła również geografia. Z punkty widzenia Anglosasów - zwłaszcza Brytyjczyków, którzy zlokalizowani są na zachodnich peryferiach Europy - kraje na wschód od Odry są na tyle odlległe, by określić je jako Wschód, generalizując je. Jako, że po II WŚ kultura anglosaska stała się dominująca, również angielskie oznaczenia geograficzne zaczęły być szerzej stosowane. Przykładem może być nazwa "Near East" występująca w wielu językach, w tym polski Bliski Wschód, która jest wypierana przez angielskie "Middle East". Z perspektywy Anglosasów jest to bowiem Środkowy Wschód, z perspektywy kontynentalnej Europy jest to Bliski Wschód.

[Dawid]

Istnieją Bałkany, kraje skandynawskie, śródziemnomorskie, wschód, zachód … dlaczego niby nie miałoby być środkowej Europy ? Polacy, Czesi, Słowacy, jesteśmy różni etnicznie i kulturowo od reszty kontynentu . Ni to nam do zachodu, ni to do wschodu . Po prostu leżymy w środku Europy i takie są fakty .

[patryksapala]

W końcu długo oczekiwany odcinek. Pan Sadecki jak zawsze erudycja i klasa.❤

[kondzio]

Pytanie:
Czy np Czechy nie były uważane za szeroko pojęty "zachód" aż do końca WWI? Były częścią Cesarstwa, miały rangę Elektora. Dodatkowo były dość zindustrializowanym i zamożnym regionem.

[a.r.]

Dziękuję za otwartość na spontaniczne pomysły - bardzo ciekawy odcinek.

[sevenertentainment]

Powinniśmy jako kraj i naród promować Europę niepodległych narodów Europy środkowej😅 i wschodniej, w reszcie świata i nadal pokutuje pogląd że wszystko na wschód od Niemiec to rosja (świadomie piszę tą nazwę z małej litery)

[wojciechkral-kulturainatur]

Europa Środkowa oczywiście istnieje, choć ścisłe wytyczenie jej granic nie jest łatwe, bo zawsze pojawiają się spory i kontrowersje. Natomiast nie istnieje "Europa Środkowo-Wschodnia" - to pojęcie sztuczne i wręcz absurdalne, nie wiadomo właściwie, co ma oznaczać. Równie dobrze można by mówić o "Europie Środkowo-Zachodniej".

[p.a.]

Jak rozmawiałem ze zwykłymi ludźmi z wysp, Francji i Włoch, którzy nie zajmują się geopolityką, to zawsze odnosili się do Polaków, Węgrów, Czechów, Rumunów jako wschodnio-europejczycy. Najprawdopodobniej ze względów historycznych, tj. całego bloku komunistycznego i "Żelaznej kurtyny". Ktoś kiedyś zażartował, że tylko Polacy się na to oburzają 😉

[robertab]

🌍 *Europa Środkowa* vs *Europa Wschodnia*
Geograficzny *środek Europy jest w północno-wschodniej Polsce, na Litwie, Białorusi* (w zależności od metody wyznaczenia). Zatem:
* Europa Środkowa powinna obejmować takie kraje jak: Polska, Czechy, Słowacja, Litwa, Łotwa, *Białoruś, Ukraina, * Węgry, Słowenia, Austria, wschodnie Niemcy, obwód królewiecki i być może Estonia
* Europa Wschodnia to europejska część Moskowii (zwanej też Rosją); *europejska cz. Moskowii zajmuje około 42% powierzchni Europy, * więc wydaje się dziwne dodawanie tutaj przez wiele osób również Ukrainy, Białorusi; jeżeli zdefiniować granicę Europy wg wododziału na Kaukazie, to należy zaliczyć też część Gruzji.

Myślę, że ten skorygowany podział Europy powinien być rozpowszechniony w Polsce i w Europie. Bo zaliczanie Białorusi, czy Ukrainy do Europy Wschodniej jest błędne.
Skoro używamy terminu geograficznego (Europa Środkowa) to trzeba spojrzeć na globus i dopiero dywagować. Jeżeli chcemy inaczej zdefiniować kraje (kulturowo, politycznie) to powinniśmy użyć terminu, który nie odnosi się do geografii.

[kajakaliszewska]

Ja wychowałam się w Polsce, mam silne poczucie że Polskę pod wieloma aspektami powinno się zakwalifikować do innego regionu Europy niż wschód. Ktoś może się z tym zgadzać lub nie. To temat na długie dyskusje.
Rzeczą, która dla mnie nie podlega dyskusji to fakt, że promocja Polski jako Europy Środkowej jest opłacalna politycznie i jest z korzyścią dla naszego kraju i regionu.
Jeśli ktoś się nie zgadza, że Polska jest odrębna kulturowo od wschodu to ok. Ale, z uwagi na ten drugi aspekt (że jest to w interesie naszego kraju) Polacy powinni nie ustawać, próbować walczyć i propagować ten termin na świecie.

[OnlyOnePieniek]

Z racji tego, że Rosja to Azja to ja nie mam już problemu z nazywaniem regionu Europą wschodnią.

[lukaszkonsek]

Tytuł brzmi jak nowa teoria i bardzo mi się podoba, powinniśmy zamienić pytajnik na wykrzyknik i zacząć szerzyć tą herezję w Brukseli

[sumimoustache]

Gratulacje pomysłu niby czysto abstrakcyjny, a jednak tak bardzo w na nas zakorzenione myślenie.

[Conrado]

Ciekawostka, w jednej z korporacji IT, Central Europe, to Niemcy, Włochy, Francja, Szwajcaria, Austria, a nawet. Hiszpania. Chyba tutaj przymiotnik Centralna oznacza centrum zainteresowania tej korporacji.

[jaroslawbrzozowski]

Na swiatowej koferrncji geograficznej grografowie, geopolitics,history cycling w Pradze w 1994 r.oktesolno to dokladnie co to jest Europa Srodkowa czy Centralna to 8 ktajow: Niemcy, Polska, Czech y, Slowacja, Austria, Wegry, Szwajcaria I Slowenia tak rowniez mowi Wikipedia I pare innych
Dziekuje
Jaroslaw Brzozowski, Londyn

[olgasawicka]

Zgadzam się w zupełności ze stwierdzeniem, że podział Europa Zachodnia i Wschodnia wywodzi się z czasów zimnowojennych i jest dzisiaj przestarzały oraz nieadekwatny do rzeczywistych podziałów kulturowych i społecznych w Europie. Można dodać, że na Europę Wschodnią duży wpływ miała cywilizacja bizantyńska, podczas gdy w Europie Środkowej ( w tym w Polsce) dominowała w większości cywilizacja łacińska. Choćby z tego powodu nie można zaliczać tych dwóch regionów do jednego i tego samego. Mim zdaniem istotą Europy Środkowej jest to, że na jej rozwój i kształtowanie miały wpływ różne kultury - zarówno te z zachodu, jak i wschodu. Sama Europa Środkowa nie jest więc ani Wschodem ani Zachodem, tylko stanowi pewną odrębną część Europy.

[inka_ber]

Musicie częściej nagrywać spontanicznie to, o czym rozmawiacie!

[Adam-toko]

Bardzo prosty podzal: strefa czasowa CET (czas srodkowo europejski) vs EET (wschodnio europejski). Dodatkowo alfabet. Romanski: zachodni lub srodkowy. Na cyrylicy zaczyna sie wschod.