'Ο Καραγκιόζης και ο Θησαυρός του Θεού' του Θωμά Αθ. Αγραφιώτη (26-9-2008)

Ένα επικό-θρησκευτικό δράµα του Θωμά Αθ. Αγραφιώτη. Η αρχική ιδέα του µύθου αντλεί την έµπνευσή της από ένα οπτικό τέχνασµα των καραγκιοζοπαιχτών, το οποίο αποδιδόταν µε τη χρήση αποκλειστικά και µόνο του φωτός. Σύµφωνα µε τη σχετική περιγραφή, ο καραγκιοζοπαίχτης Θανάσης Σπυρόπουλος «“έβγαλε… το Θεό στη σκηνή” σε µια παράστασή του στην Τρίπολη. Μια λάµπα 1000W, πίσω από ένα χωνί, σχηµάτισε ένα φωτεινό δίσκο εκτυφλωτικής ακτινοβολίας στον µπερντέ, που ανάγκασε τους θεατές να γυρίσουν αλλού το βλέµµα τους. Το στόµιο του χωνιού στένευε σιγά-σιγά, ώσπου στο τέλος άφησε µόνο µια µικρή δέσµη να κινηθεί και να σβήσει προς τα πάνω». Ένα παρόµοιο θαύµα κυριαρχεί και στην παράσταση «Ο Θησαυρός του Θεού»: Ένας ηγεµόνας της ∆ύσεως φτάνει στην Κωνσταντινούπολη. Επόµενος προορισµός του είναι τα νοτιοανατολικά εδάφη της Οθωµανικής Αυτοκρατορίας, όπου επιθυµεί να µεταβεί για προσκύνηµα. Ωστόσο, στην πραγµατικότητα, ο ηγεµόνας αναζητεί ένα τρόπαιο ανεκτίµητης αξίας που είναι γνωστό ως ο «Θησαυρός του Θεού». Σύµφωνα µε το σχετικό χρησµό, όποιος ξεπεράσει τρεις δοκιµασίες, θα αποκτήσει τον αµύθητο θησαυρό. Έχοντας ως βοηθό του τον Καραγκιόζη, ο φιλόδοξος άρχοντας ξεκινά το
µακρινό ταξίδι, χωρίς όµως να έχει καταλάβει την πραγµατική ερµηνεία
του χρησµού, των δοκιµασιών και κυρίως του πολύτιµου τροπαίου… Το επικό-θρησκευτικό δράµα «Ο Καραγκιόζης και ο Θησαυρός του Θεού» αποτελεί µια πρόσφατη δηµιουργία µε σαφείς καλλιτεχνικούς και θεολογικούς προσανατολισµούς. Ειδικότερα: Σε καλλιτεχνικό επίπεδο, η παράσταση φιλοδοξεί να εµπλουτίσει το έντεχνο δραµατολόγιο του νεοελληνικού Θεάτρου Σκιών, στο οποίο εντάσσονται καινούργια είδη (όπως τα επικά-θρησκευτικά δράµατα). Ταυτόχρονα, «Ο Θησαυρός του Θεού» (αξιοποιώντας τα θεµελιώδη γνωρίσµατα του παραδοσιακού Καραγκιόζη), βαδίζει και στα χνάρια της έντεχνης πορείας του Θεάτρου Σκιών µέσα από το ενδιαφέρον του για τη διαµόρφωση ενός περισσότερο «προσεγµένου» θεατρικού λόγου αλλά και θεολογικού περιεχοµένου (για την προκειµένη περίπτωση). Σε θεολογικό επίπεδο, η παράσταση φιλοδοξεί να ξεφύγει από την παράδοση της λαϊκής θρησκευτικότητας, από την οποία αντλούσαν τη θεµατολογία τους οι παλιότεροι λαϊκοί καραγκιοζοπαίχτες. Εξάλλου, οι λαϊκές θρησκευτικές δοξασίες έχουν καταφέρει ήδη να δώσουν σχεδόν το απόλυτο της δυναµικής τους (σε επίπεδο θεµατικής και περιεχοµένου) σε κλασικές παραστάσεις του Θεάτρου Σκιών όπως είναι «Το Στοιχειωµένο ∆εντρί». Ήταν ανάγκη λοιπόν να αξιοποιηθούν συστηµατικά και ορισµένες άλλες διαστάσεις της ανθρώπινης θρησκευτικότητας, οι οποίες όµως θα προσανατολίζονταν από τη λαϊκή παράδοση προς την απαιτητικότερη πατερική θεολογία. Οπωσδήποτε, η απόπειρα αυτή δεν ήταν καθόλου εύκολη. Θα έπρεπε η Θεολογία των Πατέρων να ενταχθεί σε ένα λαϊκό θέαµα µε τέτοιον τρόπο, ώστε (παράλληλα µε τη λαϊκή παρακαταθήκη) να σκιαγραφηθεί και µια ειδικότερη εκκλησιολογική και σωτηριολογική διδασκαλία µε απόλυτο σεβασµό στις απαιτήσεις του έντεχνου λόγου, της παιδικής ψυχοσύνθεσης και της θεολογικής σκέψης. Το έργο «Ο Θησαυρός του Θεού» έχει ως αφετηρία την εποχή της οθωµανικής αυτοκρατορίας. Μετά την άλωση του 1453, ένας ξακουστός ηγεµόνας της ∆ύσης φτάνει στην Κωνσταντινούπολη. Πρόκειται για ένα ιστορικό πρόσωπο, το οποίο όµως έχει ξεφύγει από τα στενά πλαίσια της ιστορικής πραγµατικότητας και έχει περάσει στη διάσταση του θρύλου. Το όνοµά του είναι Φρειδερίκος Κοκκινογένης ή Βαρβαρόσας. Για την ανατολική Ρωµαίικη αυτοκρατορία, ο Βαρβαρόσας είναι γνωστός ως ο ηγεµόνας που προκάλεσε µεγάλες καταστροφές στην Θράκη κατά την Τρίτη Σταυροφορία (1189-1192) και απείλησε µε καταστροφή ακόµα και
την Βασιλεύουσα. Χαρακτηριστικό όµως υπήρξε και το τέλος του.
Πνίγηκε σε ένα ποτάµι στην Κιλικία της Μικράς Ασίας. Για τις ανάγκες του έργου, ο Βαρβαρόσας επιστρέφει στη ζωή όχι σαν υπαρκτό πρόσωπο, αλλά σαν ένας θρύλος που σηµάδεψε αρνητικά την ιστορία. Ο εγωπαθής και αιµοσταγής αυτός ηγεµόνας έχει µάθει από ένα χρησµό ότι κάπου στους Αγίους Τόπους βρίσκεται κρυµµένος ένας ανεκτίµητος θησαυρός που είναι γνωστός ως ο «Θησαυρός του Θεού». Επιστρέφει λοιπόν, ποιητική αδεία, στην τουρκοκρατούµενη πλέον Ανατολή, για να αποκτήσει αυτά τα πλούτη και να γίνει κοσµοκράτορας. Παίρνει για βοηθό τον Καραγκιόζη και το ταξίδι ξεκινάει.
Για τον Κοκκινογένη, γράφει ο ιστορικός Βασίλιεφ: «Μετά την πτώση της Ανδριανουπόλεως, τα στρατεύµατα του Φρειδερίκου κατέλαβαν την Θράκη σχεδόν µέχρι τα τείχη της Κωνσταντινουπόλεως. Μια σχετική πηγή αναφέρει τα εξής: “Όλη η Κωνσταντινούπολη τρέµει από φόβο σκεπτόµενη ότι πλησιάζει η καταστροφή της και η εξόντωση του πληθυσµού της”». Ο Βαρβαρόσας πνίγηκε στην Ταρσό της Κιλικίας, προσπαθώντας να διαβεί έναν χείµαρρο. Στη Γερµανία µε τίποτε δεν ήθελαν να πιστέψουν ότι τον έχασαν. Ένας θρύλος γεννήθηκε: Ο αυτοκράτοράς τους απλώς κοιµόταν σ’ ένα βουνό της Θουριγγίας. Κάποιοι µάλιστα ορκίζονταν ότι είδαν το κόκκινο γένι να εξέχει κάτω από το µάρµαρο του δήθεν τάφου του. Σίγουρα θα ξυπνούσε κάποια στιγµή και θα οδηγούσε την Γερµανία στο δοξασµένο πεπρωµένο της. Ο θρύλος επέζησε επτά αιώνες.