Urartular. Doğu'nun Gizemli Uygarlığı | Sınırsız Tarih

Urartulardan ilk defâ M.Ö. 13. yüzyıla âit Asurca kaynaklarda bahsedilir. Münâsebetleri en fazla Asurlularla olmuştur. Önceleri küçük krallıklar hâlindeydiler. M.Ö. 10. yüzyılda, Tuşba (Van) merkez olmak üzere birlik hâline geldiler. M.Ö. 9. yüzyılda gelişip hudutlarını genişlettiler.

Urartular (Urartuca: Biainili), Başkenti Tuşpa (Van) idi. Urartu Devleti en güçlü döneminde (M.Ö. 8.-7. yüzyıl), günümüzdeki Doğu Anadolu, Kuzeybatı İran, Irak'ın küçük bir bölümü ile kuzeyde Aras Vadisi'ne egemendi.

Hurri Devleti’nin yıkılmasından sonra Van dolaylarında bir takım küçük devletler kuruldu. Asurluların Nairi olarak adlandırdıkları bu devletçiklerin yer aldığı bölgeye, Salmanasar I ve Tukulti Ninurta gibi Asur kralları çeşitli saldırılarda bulundular. Ama o tarihlerde henüz Urartu Devleti kurulmamıştı.

Nairi beylikleri M.Ö. 900 dolaylarında birleşerek Urartu Devleti’ni kurdular. Birliğin sağlanmasından sonra bir kral çevresinde toplanan Urartular, tam anlamıyla Anadolu kültürü sayılan bir uygarlık oluşturdular. Van’ı (o dönemdeki adı Tuşba ya da Tuşpa) başkent olarak seçtikten sonra yöreye yayıldılar.

Asurluların Akdeniz’le olan bağlantısını kesmek işeyen ve giderek genişleyen Urartuların sınırları, kuzeyde Erzurum, Erzincan, Karmir Blur, doğuda Hazar Denizi, batıda Malatya, güneyde de Musul ve Halep’e kadar uzandı.

Ortaya çıkarılmış olan yazıtlardan ilk Urartu kralının Sardur I (M.Ö. 840- M.Ö. 830) olduğu öğrenilmiştir.

Van kalesinin yapımını tamamlatan Sardur I, yapıya koydurduğu bir yazıtta bütün gerçekleştirdiği işleri anlatmıştır. Asur kaynaklarından öğrenildiğine göre, Sardur I döneminde Urartular giderek güçlendiler ve Asurlular için bir tehlike oluşturdular.

Sardur I ve onu izleyen İspuinis’in hükümdarlık döneminde başkent Van sürekli gelişti. Kral İspuinis de oğlu Menuas’ın (ya da Menua) yönetime katılmasını, daha sonra da kendi yerine geçmesini sağladı.

Ülke sınırları giderek genişliyordu, Muşaşir kenti alınmıştı. Menuas’ın (M. Ö. 810-M.Ö. 780) ölümünden sonra yerine Argişti (ya da Argistis) I M.Ö. 780 - M.Ö. 760) geçti. Bu hükümdar, şuurların daha da genişlemesini sağladı ve olası bir düşman saldırısına karşı çeşitli kaleler yaptırdı. Oğlu Sardur Il’nin ( M.Ö. 760 – M.Ö. 730) döneminde sınırlar en geniş düzeyine ulaştı. Sardur H’nin ölümünden sonra, yerine geçen (M.Ö. 713) Rusas I döneminde Urartular Asurlularla sürekli savaştılar.

Rusas I’den sonra yerine oğlu Argistis II geçti, Argistis H’nin yeriniyse Rusas II aldı; Rusas H’den sonra tahta geçen oğlu Sardur III de, daha sonra yerini Rusas IlI’e bıraktı. Urartu Devleti, kral Rusas III döneminde 612’deki Med istilasından sonra yıkıldı, kentleri yerle bir edüdi.

Urartuların yayılmış oldukları alanda otuz kadar kale harabesi saptanmıştır (en önemlileri Van kalesi, Anzaf kalesi, Çavuştepe kalesi ve Başkale’dir).

Çok tanrılı (en büyükleri baş tanrı Haldi, gök tanrısı Teişeba, güneş tanrısı Şivini) bir dini benimsemiş olan Urartuların, Altmtepe, Toprakkale, Patnos ve Çavuştepe’de bağımsız ya da sarayların hemen yanma yapmış oldukları çok sayıda tapmak gün ışığına çıkarılmıştır.

Tapınaklar ve sarayların yam sıra Urartuların küçük boyutlu ve pencereli evler yaptıkları, bunların dışlarını balkonlar, içlerini de çeşitli motiflerle süsledikleri bilinir.

Urartular maden işlemede son derece ustaydılar. Altıntepe, Çavuştepe, Adilcevaz, vb. yerlerde yapılan kazılarda Urartulardan kalma çok sayıda madeni eşya ele geçirilmiştir. Urartular maden işçiliğinde o kadar ileri düzeydeydiler ki, ürettikleri eşyaları Frigyalılar ve Etrüsklere satarlardı. Bu nedenle, Urartu boğa başlarına İtalya’daki kazılarda raslanmıştır.

Urartulara özgü madeni eşyalar arasında özellikle çeşitli motiflerle süslü kemerler sayılabilir. Urartular ölülerini giyimli olarak gömdükleri için bu kemerlerden çok sayıda bulunmuştur. Daha sonraki dönemlerde ölüler yakıldığı için, bulunan kemerlerin eski döneme ait olduğu anlaşılmıştır. Ayrıca yapılan çeşitli kazımarda Urartularla ilgili olarak kabartmalı kalkanlar, ok sadakları, miğferler, hamam tasları, kazanlar, boğa başları, çeşitli koşum takımları bulunmuştur.

Öte yandan Urartular, taştan ve kemikten eşyaların yanı sıra seramik eşyaların yapımında da oldukça ustaydılar.

Urartular bütün bunların dışmda yazıyı biliyorlardı. Asur yazısının yanı sıra Asurlulardan alıp yalınlaştırdıkları kendi çivi yazıları ve Ön Asya dil öbeğine bağlı olan kendi dillerini kullanırlardı.

Urartular. Doğu'nun Gizemli Uygarlığı | Sınırsız Tarih
#urartu #antikçağ #anadolu

Merhaba "Sınırsız Tarih" kanalımızda ekibimizle birlikte tarih, bilim ve teknoloji içerikli bilgilendirici belgeseller hazırlıyoruz. Abone olarak ve videolarımızı beğenerek bizlere destek olabilirsiniz. Ayrıca sosyal medya adreslerimizi takibe alarak bize ulaşabilirsiniz. İyi seyirler dileriz. Teşekkürler

Sosyal medya hesaplarımız:

Instagram: @sinirsiztarih
Twitter: @sinirsiztarih
Tik-Tok: @sinirsiztarih
Facebook: sinirsiztarih

[sezayiyavuzant]

Bir Vanlı ve tarihsever olarak Urartuları bu kadar güzel anlatan bir sayfaya denk gelmemiştim. Emeğinize sağlık 👏

[omerozturk]

Cok tesekkürler arkadaslar, bu ugraslariniz umarim daha da yaygin insanlara ulasir!!!

[selalekler]

yayınlarınızı takip etmeye kaçırmamaa özen gösteriyorum. Yine keyifli anlatım diliyle dolu dolu bilgi aktaran harika bir belgesel olmuş.

[nale.e]

İlgiyle izledim, var olun. Videonuz beni hem yakın geçmişe, hem de yüzyıllar öncesine götürdü. Bu yorumu okuyacak olanlara naçizane önerim, yolunuzu Tuşpa’ya (Van’a) bir biçimde düşürmeniz, Çavuştepe’ye gidip Mehmet Amca (Kuşman), yani Son Urartu ile görüşüp, onun kitabını almanız, okumanız ve mitolojiyi/tarihi yaşamanız olacak. Yeniden teşekkürler.

[bnbgezgini]

Karya ve iyonyayı hatta troya yı da beklşyoruz. Emeklerinize sağlık. Anlatımınız çok güzel

[ResistCDBC]

Çok başarılı bir program olmuş. Mutlaka izlemenizi öneririm 💯

[oguzhanince]

detaylı ve özenli bir anlatım olmuş teşekkürler

[bulentiseri]

Enteresan teşekkür ederim .İnşallah kanalın büyür

[simaasger]

Aslında pekte kayıp bir uygarlık sayılmaz. Çünkü biz Azerbaycan universitelerinde Tarih öğretmenliği ve Tarihçilik alanlarında Urartu devleti hakkında iki-üç akademik ders saati (90 dakika) geçmekteyiz. Ve bu devlet bizim tarihimizde eski dönemlerde önemli yerlerden birine sahiptir.

[furkancakr]

ilk defa dinledim muhteşemsizsiniz<3

[selalekler]

merhabalar. emekleriniz ve yayınlarınızla bizleri bilgilendirdiğiniz için çok teşekkür ederim.

[baranz]

Tunceli Mazgirt’te, bugünkü Peri Suyu nehrinin Keban barajı ile birleştiği bölgenin kuzeyinde tepelik bir alanda bulunan bizim köyün ismi Kızılkale’dir. “Kızılkale” ismini köyde Urartular’dan kalma yıkık kızıl renkte bir kale harebesinden almaktadır. Bu tip kaleler Urartu’larda uç karakol bölgelerinde kurulan kalelerdir. Urartu yapıtlarının en karakteristik özelliklerinden biri o dönem bölgede kullanılan taşların zamanla oksitlenip koyu kızılımsı bir renge dönüşmesi neticesinde yapıtların kızıl bir renkte olmasıdır. Köyün Kürtçe ismi Dırban’dır, yani kabaca Kürtçe’de geçiş kapısı anlamına gelmektedir. Urartu’lar Kürtler ve Ermeniler’in ortak atalarıdır. Ancak maalesef Müslümanlık’tan sonra, önceki kültürel değerlerimizi neredeyse yok saydığımız için bugün Urartu’yu sadece Ermeni’ler sahiplenmektedir. Urartu’lar için yaptığım tüm araştırmalarda büyük çoğunlukla Amerika’da yaşayan Ermeni öğretim üyelerinin makalelerinden yararlanmıştım. Türkiye’de de bir kaç iyi araştırma buldum ama Amerikadakiler kadar kapsamlı ve detaylı değillerdi maalesef.

[baytepedibi]

Ben cocukken yaklaşık 30 yil önce bile Menua Sulama Kanallari buyuk olcude işlevsel idi ve bahce sulamasinda kullanılıyordu. Simdilerde sadece ana hatlar kalmis durumda, onda da cok az su var.

[jeonturk]

finaller için çok iyi oldu allah razı olsun ve anadolu uygarlıkları için daha detaylı kaynak atabilecek olan var mı

[avarerulman]

Anadolunun yerli uygarlıklarının tamamı Kafkasya ile Kaf dağının kuzeyi ve Kas kavmi ile ilişkilidir.

[onderersozlu]

Urartular, ın yazıtlarının, tarihi bilgilerinin ve bu bilgileri yazıtlarına işledikleri eşsiz tabletlerin yer aldığı Urartu kitabeleri ve yazıtları, günümüze kadar gelmeyi başarmış, bölgede araştırmayı yapan arkeologlar tarafından bu belgelerin keşfiyle birlikte Urartu dilinin çözülmesi, anlaşılması için kurulan Filoloji ve dil tarih ekibi bu dili çözmesiyle birlikte öylesine şaşırtıcı bir şey ortaya çıkmıştır ki hâlâ tam olarak çözülememiş ve mantıklı bir bağ ile açıklayıcı bir tez ortaya koyulamamıştır.Şu anda içeriği yeni izlemeye başladım ve içeriğin sunucusu olan arkadaşımı bir bakıma test ediyorum, bakalım bu içerikte Urartular hakkındaki şaşırtıcı gerçeği bizlere söyleyecek mi ?🤔🤔🤔(içeriğin bitiminden sonra eğer bahsedilmediyse kemerlerinizi bağlayın....)

Evet içeriği sonuna kadar izledim ve baştan sona gerçekten çok beğendim emeğine sağlık kardeşim, hazırlamış olduğun içeriğe ek bilgi olarak Urartu dili günümüz Kafkasya coğrafyasına ait halklardan biri olan Çeçenler, in kullandığı dille o kadar çok birbirine benzemektedir ki, bir Türk ile bir Azerbaycan, lı nasıl sorun yaşamadan konuşarak anlaşabilirler ise bir Çeçen ile bir Urartulu günümüzde karşılıklı konuşmaya çalışsalar büyük bir uyumla rahatça anlaşabilirlerdi.İşte bu iki dilin birbirlerine bu kadar benzemesinin ardında kocaman bir acaba sözü yer almaktadır ve çözülmeyi beklemektedir.

ABİ MANNA DEVLETİ HAKKINDADA VİDEO ÇEK RİCA EDERİM GÜNÜMÜZÜN GÜNEY AZERBAYCAN BÖLGESİNDEDİR VE URATUNUN SINIR KOMŞUSUDU

[koseku]

genetik test yaptırdım ve %71 urartulu çıktım :) şimdi urartuca öğrenmek istiyorum, vanı zaten çok seviyordum

[nakiyegure]

Urartu lisanı çeçen lisanidir kuranlard a çeçen lerdir lütfen bu konudaki son eserleri ve çözülen dilini okuyunuz

[Parende-]

Teşekkürler video için ama MEHMET KUŞMAN dan bahsetmemek ayıp olmuş biraz