İstanbul havalimanı - güzel bir iniş

İstanbul Havalimanı (IATA: IST, ICAO: LTFM), Türkiye'nin İstanbul şehrinde hizmet veren uluslararası havalimanı. Şehrin Avrupa Yakası'nda, Karadeniz kıyısındaki[2] Tayakadın ile Akpınar[3][4][5] köyleri arasında yer alan havalimanı 29 Ekim 2018'de açılmıştır. İlk uçuş TK2124 koduyla 29 Ekim 2018 tarihinde İstanbul'dan Ankara'ya yapılmıştır.[6]. Tüm etapları tamamlandığında 76,5 km2 alana, yıllık 200 milyon yolcu kapasiteye çıkarılabilen 2 terminali ile birbirinden bağımsız altı pisti[7] olacak şekilde hizmet verebilecektir. İnşa aşamasında iken havalimanının proje ismi İstanbul Yeni Havalimanı olarak belirlenmesine karşın, tamamlandığında adı İstanbul Havalimanı olarak açıklanmıştır. Yeni havalimanı için yapılan ihaleyi 3 Mayıs 2013'te İGA yatırımcılarının oluşturduğu Cengiz, Mapa, Limak, Kolin, Kalyon Ortak Girişim Grubu (OGG) cumhuriyet tarihinin en yüksek teklifi olan 22,152 milyar euroluk bir teklif ile kazanmıştır. İGA’nın 2019 yıl sonu itibarıyla ortaklık yapısı şu şekildedir: %35 Kalyon Havacılık ve İnşaat A.Ş., %25 Cengiz İnşaat Sanayi ve Ticaret A.Ş., %20 Mapa İnşaat ve Ticaret A.Ş. ve %20 Limak İnşaat Sanayi ve Ticaret A.Ş. İhalenin ardından, projenin temeli 7 Haziran 2014 tarihinde atılmıştır.[8]

Havalimanı inşaatındaki çalışma koşullarının yetersizliği ve işçi ölümlerine dair haberler zaman zaman muhalif basın aracılığıyla kamuoyuna yansıtılmıştır. Ölümlerin kamuoyundan gizlendiği ve Şubat 2018 itibarıyla, 400 işçinin hayatını kaybettiği iddiaları Çalışma Bakanlığını açıklama yapmak durumunda bırakmıştır. Bakanlık açıklamasında, ölen işçi sayısnın 27 olduğu belirtilmiştir.[9][10] Eylül 2018'de havaalanı işçilerinin, şartların iyileştirilmesi talebiyle düzenlediği geniş katılımlı eyleme, jandarmalar tarafından Toma ve biber gazı ile müdahale edilmiştir. İnşaat-İş Sendikası, eylemin ardından 600'e yakın işçinin gözaltına alındığını öne sürmüştür.[11][12]

Arka plan
İstanbul Atatürk Havalimanı'nın yoğunluğu ve kapasite yetersizliğini öne süren Bakanlar Kurulu yeni bir havalimanının inşa edilmesine karar verdi.[13] 13 Ağustos 2012 tarihinde ise bölge seçimi yapılarak projenin hayata geçirilmesi için ilk adım atıldı.

İhale süreci
Yeni Havalimanı’nın İhalesi 24 Ocak 2013 tarihinde açılıp 3 Mayıs 2013 günü sonlandırıldı.[14] Yüzde yirmi özkaynak zorunluluğunun öngörüldüğü ihaleye TAV, Alarko, IC, Limak, Makyol ve Varyap Holding katılım gösterdi.[15] Havalimanı işletme süresi şartlar dahilinde 25 yıl olarak sabitlendi.[16] İhale hazırlığının global büyüklükteki bir proje için kısa vadede gerçekleştiği fikri uzmanlar tarafından dile getirildi.[17][18] Sabancı Holding ise ihaleye katılmaktan vazgeçti.[19]

Türkiye tarihinin en büyük yatırımı olan Yeni Havalimanı İhalesi 3 Mayıs 2013 günü saat 10.00'da Ankara Esenboğa Havalimanı Sosyal Tesisleri'nde gerçekleştirildi.[20] İlk turda en yüksek teklifi Fraport şirketi verdi. İhaleyi 22 milyar 152 milyon euro ile Cengiz, Mapa, Limak, Kolin, Kalyon Ortak Girişim Grubu (OGG) kazandı. 6 saat süren 96 turlu ihaleden devlete, KDV dahil 26 milyar 142 milyon euro gelir çıktı.[21][22]

3 Mayıs 2013 tarihinde yapılan ihaleyi Cengiz, Mapa, Limak, Kolin, Kalyon Ortak Girişim Grubu (OGG)’nin kazanmasının ardından sözleşme DHMİ'nin 80. kuruluş yıldönümü olan 20 Mayıs 2013 tarihinde imzalandı.[23]

Pistler
Havalimanına ait büyük uçakların iniş ve kalkışlarına uygun 3,5–4 km uzunluğunda Karadeniz'e dik olan 5 pist ve Karadeniz'e paralel uzanan 1 pist olmak üzere toplam 6 pist bulunuyor.
Bu pistler sayesinde F kodlu en büyük yolcu uçakları Airbus A380 ve Boeing 747-800 alana iniş yapabiliyor.
Bulunan iki taksi yolu 3.500 metre uzunluğunda ve 45 metre genişliğinde. Bu taksi yollarının acil pist niteliği bulunuyor.[34] Bunlara bağlı küçük taksi yolları da inşa edildi.