'Μαρία πήγε για νερό', γυναίκες ΒΩΛΑΚΑΣ ΔΡΑΜΑΣ, Μάρκος Παύλου, ΑΝΟΙΞΙΑΤΙΚΟ ΠΟΛΥΦΩΝΙΚΟ ΚΑΡΑΒΑΝΙ 2017

Показать описание

Βώλακας, χωριό παραμεθόριο στους πρόποδες του όρους Φαλακρό, λίγα χιλιόμετρα από την Βουλγαρία. Χωριό με ξεχωριστή παράδοση, με εξέχουσα θέση στον πλουσιότατο χάρτη τοπικών μουσικοχορευτικών ιδιωμάτων της περιοχής της Δράμας, Ένα από τα στοιχεία που καθιστούν τον Βώλακα ξεχωριστό και η ύπαρξη γυναικείων πολυφωνικών τραγουδιών. Ο Βώλακας κατέχει ξεχωριστή θέση στον ευρύτερο χάρτη των ελλαδικών πολυφωνιών, όντας η πιο ξεχωριστή σχετική παράδοση εκτός της Ηπείρου, μαζί με κάποια χωριά της Κέρκυρας που έχουν κι εκείνα τη δική τους πολυφωνία. Παλαιότερες καταγραφές επιβεβαιώνουν την ύπαρξη γυναικείων πολυφωνικών τραγουδιών και στην Κάτω Κάρπαθο.

Ένας σημαντικός ερευνητής της πολυφωνίας του Βώλακα ήταν ο Ελβετός εθνομουσικολόγος Samuel Baud Bovy που συμπεριέλαβε σχετική αναφορά στο βιβλίο του "Δοκίμιο για το ελληνικό δημοτικό τραγούδι" που εξέδωσε το Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα, με σημείωμα του Φοίβου Ανωγειανάκη, το 1984. ". O ερευνητής S.B.B. εικάζει συγγένεια με την πολυφωνία στην άλλη πλευρά των συνόρφων, στην παραμεθόρια Βουλγαρία, σε τούτα τα τραγούδια, με βάση τις αναλογίες τους με τον τρόπο τραγουδίσματος στην ευρύτερη περιοχή της κοιλάδας της Μέστης (Νέστου όπως λέγεται από τους Βούλγαρους), στην άλλη πλευρά των συνόρων. Ο ερευνητής αναφέρεται στη δομή του τραγουδιού, στον τονισμό των συλλαβών με βάση τη μουσική αλλά και στο ισκοράτημα - τη δεύτερη φωνή - που δεν είναι σταθερή αλλά κινείται ανάμεσα σε τρεις τόνους (τονική, υποτονική και τρίτη βαθμίδα) σε αναλογία με τα πολυφωνικά στην άλλη πλευρά των συνόρων.

Το Πολυφωνικό Καραβάνι που διοργανώνει η "Άπειρος" από το 1998 μέχρι σήμερα, έχει επισκεφτεί αρκετές φορές τον Βώλακα. Η πρώτη μας αποστολή πραγματοποιήθηκε τον Μάρτιο του 2006, αποτελώντας, μάλιστα, το πρώτο εποχιακό Πολυφωνικό Καραβάνι. Σκοπός η επιτόπια έρευνα ενός τελείως ξεχωριστού πολυφωνικού ιδιώματος και η προβολή του, στο πλαίσιο του συνόλου των ελλαδικών και ελληνόφωνων πολυφωνιών που προσπαθεί να αναδείξει και να διαδόσει. Στο πλαίσιο αυτό επέστρεψε τον Μάιο του 2017, αυτή τη φορά πραγματοποιώντας επιτόπιες καταγραφές και στα χωριά στην άλλη πλευρά των συνόρων που φώτισαν τις εθνομουσικολογικές επισημάνσεις με ενδιαφέροντα τρόπο. Οι καρποί αυτής της συγκριτικής έρευνας θα κοινωνηθούν ολοκληρωμένα και τεκμηριωμένα μετά από την ολοκλήρωση της σχετικής έρευνας. Στο μεταξύ, το Αρχείο Πολυφωνικού Τραγουδιού κοινωνεί υλικά από τις επιτόπες καταγραφές του στον Βώλακα σε μια πρώτη επεξεργασία τους. Όπως ετούτη την καταγραφή του τραγουδιού "Mαρία πήγε για νερό" που πραγματοποιήθηκε στις 20 Μαϊου 2017 με πενταμελή γυναικείο όμιλο και με τη συνοδεία του Μάρκου Παύλου στην γκάιντα και της συζύγου του Βαγγελιώς στον νταχαρέ. Ο Μάρκος Παύλου έχει στηρίξει πολύ την προβολή της παράδοσης του χωριού του και οι ευχαριστίες μας είναι από καρδιάς, όπως και στις γυναίκες του Βώλακα που μας καλωσορίζουν κάθε φορά με τόση αγάπη.

Τo τραγούδι ετούτο το έχουμε χαρεί και καταγράψει με γυναικείους όμιλους στον Βώλακα και με καθαρά φωνητική ερμηνεία και με οργανική συνοδεία. Εδώ τραγουδούν οι Αθανασία Παύλου, Πασχαλία Γιαννάκη, Παναγιώτα Μίρκου, Ευαγγελία Σίντου και Φρειδερικη Μπίμπαση με την συνοδεία των Μάρκου και της Βαγγελιώς Μάρκου στην γκάιντα και τον νταχαρέ,.

Μαρία πήγε για νερό
με τις δύο σταμνες παρδαλές
και με δυο γκιούμια ασημένια
Όταν σε εκεί επήγαινε
τίποτα Μαρία δεν είδε
Όταν σε επίσω γύριζε
δυνατός αέρας φύσηξε
και πήρε την Μαρία
την πήγε στ΄αψηλά βουνά

Εδώ τραγουδιέται με τη συνοδεία γκάιντας και νταχαρέ - κάτι που προέκυψε τις τελευταίες δεκαετίες αφού ως τότε τα γυναικεία, δίφωνα τραγούδια τραγουδιόταν καθαρά φωνητικά, όπως και τώρα πολλά από αυτά. Τo πιο πρόσφατο Πoλυφωνικό Καραβάνι στον Βώλακα ολοκληρώθηκε μόλις χθες, 7 Μάη 2023 ενώ ήδη έχει προγραμματιστεί το επόμενο αντάμωμά μας με τις υπέροχες γυναίκες του Βώλακα, με την τόσο ξεχωριστή πολυφωνία!

Επιμέλεια: Αλέξανδρος Λαμπρίδης
Συλλογική ομάδα Αρχείου Πολυφωνικού Τραγουδιού
Αλίκη Γκανά, Ουρανία Μπατσινίλα, Χρήστος Δίπλας κά.

"Άπειρος" Πολυφωνικό Καραβάνι
Καλή Πρακτική Διαφύλαξης Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς
- UNESCO 2020