Uğur Önür & Gülistan Katter | Anamas'ın Gedikleri - Iklık Albümü (Boğaz Havası)

Toroslardaki yörüklerin yaşamlarındaki önemli müzik türlerinden birisi olan Boğaz Havaları, Iklık çalgısının ezgi dağarcığını besleyen en zengin kaynaktır. Özellikle yayla kültüründe, yörük kızları erkeklerin çalgısına cevaben, boğazlarını çalgı gibi kullanarak, Teke Yöresi'ne has diyebileceğimiz bir gelenek ortaya çıkarmışlardır. Bunu geçmişte, Türk şaman ve baksıların eski dini törenlerinde çıkardığı gizemli sesler ve ezgiler olarak da nitelendirebiliriz. Sözlü ve de sözsüz olarak icra edilen bu gelenek özellikle genç kızlar tarafından evlenmeden önce yapılırdı. Boğazdaki adem elması bölüme, parmağın ritmik aralıklarla vurulup ses tellerine müdahale yoluyla yapılan, sanki çalgı çalar gibi uygulanan bu gelenek, yeri geldiğinde kaval ve ıklık gibi bir çalgıdan ayrılamayacak benzerlikte ve güzellikteydi. Bu yüzden boğazlarını çalgı gibi kullanan kadınlar buna boğaz ya da ümük çalma demişlerdi. Zamanında yörede ün yapan, boğaz çalıcılar da olmuş, onların boğaz ezgilerini çalamayan çalgıcılar ustadan sayılmamıştır. Her obanın hatta her genç kızın kendine ait bir ezgisi olması, müziğin de bir nevi obaların damgaları olduğunu, bu geleneğin yaygınlığını ve köklülüğünü, ayrıca geçmişin izlerini barındıran şifreli bir iletişim aracı olarak da kullanıldığını bize göstermektedir.

Sevdiğini alamamış bir yiğit, ulu yayla Anamas'ın başında nazlısına şöyle seslenmiş ;

Anamas'ın gedikleri
Çatal öter düdükleri
Hiç aklımdan çıkmıyoru
Nazlı yarin dedikleri

Bunu duyan dengini alamamış yörük kızı da, bu sitemli sözleri sinesine atarak, başlamış boğaz çalmaya...

Bu anlatı ; Yiğitlerin toroslarda dağ, taş yankılanan yanık ve sevda yüklü Iklık ve Goval seslerine karşılık, Yörük kızlarının yapmış olduğu " Boğaz Çalma" geleneği üzerinedir.

ANAMAS'IN GEDİKLERİ

Anamas'ın gedikleri
Çatal öter düdükleri
Hiç aklımdan çıkmıyoru
Nazlı yarin dedikleri

Anamas'ın sivri sazı
İçinde yumurtlar kazı
Gelin olmuş gidiyoru
Goca beyin daylak gızı

Anamas'ın öte yüzü
Ala bula geyik izi
Anasının bircik gızı
Yaktı da gavurdu bizi

Eser künyesi ;

Kaynak Kişi : Emin Çevik & Gülistan Katter
Derleyen : Uğur Önür
Yöre : Antalya / Manavgat / Zerk Köyü
Müzik düzenleme : Uğur Önür
Boğaz sesi : Gülistan Katter
Iklık / Ritim : Uğur Önür
Kontrabas : Mert Arslan
Kayıt : Mindo Records
Miks / Mastering : Ahmet Gökhan Coşkun

Klip Yönetmeni : Eyyüp Aydeniz
Görüntü Yönetmeni : Aykut Harman
Yönetmen Asistanı : Alperen Karaca

Boğaz havası ile Gülistan katter'e ve dansı ile Ümmühan Çakır'a eşlikleri için teşekkür ederim.

IKLIK ALBÜM PROJESİ

Tanrı dağlarından, toroslara uzanan uzun göç yolculuğunun neticesinde, Antalya ve Isparta'nın ortak yaylalarından Anamas ve çevresindeki yörüklerle günümüze kadar taşınmış iki telli yaylı bir çalgı olan Iklık; Kazak ve Kırgızlar'a göre kopuzu icat eden büyük Türk ulusu Korkut Ata'nın elinde halka öğüt, yiğitlere güç veren kutlu ve ilahi bir sesti. Eski Türklerdeki Şaman baksıların ayin, fal, sihir ve tedavide kullandığı bu kutlu ses, ulu ozanın elinde ıklıyor, iniliyor, kişniyor, yas tutuyor, adeta konuşuyordu. Iklayan bu kutlu kopuz, Hakas Türkleri'nde ıh ya da ıyık, Tuva Türkleri'nde İgil, Kızgızistan'da Kıl Kıyak, Türkmenistan'da Gıcek ve Anadolu'daki yörüklerde Iklık adıyla yaşamaktadır.

Iklık'ın kutsal kayın ağacından gövdesi, deri gerilmiş su kabağı ile birleşir. At kuyruğundan tellerine yay dokununca kutlu sesine kavuşur, ıklamaya başlar. Yörük ozanların elinde bu çalgı dertlerini, öğütlerini, özlemlerini, sevdalarını dile getirdikleri aşık sazı olmuştur. Yörük kızları da bu sevdaya karşılık verebilmek için Orta Asya'dan taşıdıkları boğaz çalma geleneğini sürdürürmüşlerdir. Boğaz havaları; Iklık çalgısı ile çalınan ezgi dağarcığının büyük bölümünü oluşturan, günümüze kadar aktarılmış kadim ezgilerdir.

Uğur Önür, bu albüm ve klip projesinde; Teke Yöresi yörüklerinin kendilerine has çalgılarında taşıdıkları büyük kültür mirası olan göç ve yayla ezgilerinden derleyip, hazırladığı 6 eseri sizlerle buluşturmaktadır.

Iklık albümünün tüm kliplendirme çalışması Süleyman Demirel Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeler Biriminin Yürütücülüğünü Doç. Dr. Mustafa Genç’in yaptığı SBG-7468 Numaralı “Isparta Kültürel Miraslar” Projesi kapsamında gerçekleştirilmiştir. Süleyman Demirel Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. İlker Hüseyin Çarıkçıya ve BAP birimine ve tüm proje ekibine destekleri için teşekkür ederiz.

#uğurönür #ıklık #yörük

[komen]

Ulu tengri börklü tengri gök tengri bizi özümüzden sözümüzden töremizden koparma sağolasın var olasın ömürlü olasın uğur önür

[ismailaksoy]

Türk Milleti şu güzel kültürüne sahip çık. Biz Arab veya Avrupalı değiliz biz Türküz biz Oğuz hanın Bilge kağanın Tomris kağanın torunlarıyız. Videoyu çok beğendim hocam!

[semradindarsalciav]

Büyüleyici!!! Sanki binlerce yıl öteden gelen arkaik çığlıkların, nota dizinlerine güçlükle zapt edilmiş sesini duyar gibi oluyor insan. Şaşırtıcı, sarsıcı... Renkler, giysiler... Şaman kökleri çağrıştıran tutkulu danslar... Ateşin ve gün batımının kızıllığı, ıklığın allı yeşilli motiflerine karışmış. Bir kaç kez daha izlemeden tadına doymak mümkün olmayacak! Tebrikler!!! 👍🙏❤

[ahmettemur]

Sanki Toroslarda değil de Tuva'da Hakasya'da bir şaman ayininde gibi hissettim. Türklüğe böyle güzel hizmet eden yüceltilmeli. Var olun. Elinize sağlık.

[Mehmet-gfns]

Bu Yörük boğaz havasıdır bizim köyün yaşlıları ayni bu şekilde söyler bunu.. orta asyadan getirdigimiz bi kültür dür boğaz havasi... Varolsun Yörük Türkmenler 🇹🇷

[arifkorkmaz]

Toroslarda kıl çadırda yaylayıp, ulu dağların kar suyundan yayık ayranı içmiş, oğlak sesiyle güneşi karşılayıp, Orta Asya'dan Toroslara düşen ateş ile her akşam güneşi uğurlayan dedelerimin ruhuna gitsin...Yüreğine sağlık!

[huseyinkursadcenk]

Kutsal Tengri Dağlarından Anadolu'ya getirilen Türk'ün binlerce yıllık doğa inancı.Kök kültürümüz budur.Çok teşekkürler.

[yakupduru]

Uğurlu oğlan
Boyut atladın vallahi
Dinlerken paralel boyuta geçtim
Atana anana rahmet olsun
Ömrün var olsun

[mehmetmetin]

Antalyaspor reklamından gelip Türklük duyguları kabaranlar

[ezgiguven]

Antalyaspordan çıkıp buraya gelip mest olacağımı nereden bilebilirdim ki .. muhteşem ses, video, ambiyans ..

[ado]

Var olsun Türkmen gelenekleri devrin daim olsun Yörük çocuğu selam olsun teke Yörük leri ege dağlarında yaşayan Yörük ler Akdeniz Yörük leri ne

[canb]

Kök Teňri'nin kut ve esenliği tüm Türk yurtlarının üstüne olsun. Algış bolsıň!

[dogadakianadolu]

Orta Asya'ya gittim.
Atalarımın Şaman kültürünü yaşadım. Başka boyutlara geçişler, Anadolu, Orta Asya, Tarih, Mitoloji, ... Varol gardeşim.

[halilyorukoglu]

Kam, Şaman, boğaz havası, ıklık, ateş kültü vs ile harmanlanmış her yönüyle buram buram Türk kültürü kokan harika bir eser olmuş. Emeği geçen herkese teşekkürler. Bir de daylak kelimesi var ki gençler anlamaz. Maya daylağı gibi kız derler bizim eskiler.

[kelalaka]

O nasıl bir girişti öyle. Aklım çıktı. İlk 20 saniyeyi 20 defa başa alıp izledim. 20 saniyeden sonrasını daha izleyemedim. Bi 20-30 defa daha izledikten sonra gerisini izlerim sanırım. Yorum yazarken benden önceki yorumlara gözüm kaydı. Az müsade şu yorumları bi beğeneyim. Sonra videoyu izlerim.

[zekiakakca]

Hiç yabancılık çekmedim. Çobanlık yaptığım zamanlarda ve çocukluk dönemimde çok duymuşluğum-tanıklığım vardır. "He he çekmek" veya "Aleş etmek" denirdi. Çobanlar karşılıklı tepelerden bir birleriyle bu tarz boğazdan /genizden sesler çıkararak iletişim kurarlardı... Emeklerinize sağlık...

[r.agaoglu]

Allah Türk'ü korusun ve yüceltsin. Yörük Türkmen kültürümüz kaybolmasın. Anamaslı olarak çok beğendim.

[NezirKatter]

Boğazı seslendiren benim rahmetli amcamın eşi gülistan yengem ağzına yüreğine sağlık yengem emeğinize sağlık

[yasinkirazl]

KENDİMİ MOĞOLİSTAN'DA BİR ŞAMAN AYİNİNDE HİSSETTİM. HARİKA BİR KLİP VE TÜRKÜ. GIRTLAK HAVASININ HALA ANADOLU'DA DEVAM ETMESİ, TÜRKLERİN KISA VADEDE ESKİ ADETLERİNDEN KOPAMAYACAĞINI GÖSTERİYOR. ESKİ KÜLTÜRÜMÜZÜ DEVAM ETTİRME ÇABANDAN DOLAYI TEŞEKKÜRLER UĞUR ÖNÜR..

[PircanErylmaz]

Antalyaspor kurumsal iletişim ekibine teşekkür ederim bize kültürümüzü hatırlattığınız için.