ΠΟΔΑΡΑΤΟ ΩΣ ΤΗΝ ΚΟΡΦΗ ΤΟΥ ΓΙΟΥΧΤΑ - ΑΦΕΝΤΗΣ ΧΡΙΣΤΟΣ (ΑΡΧΑΝΕΣ)

Το όρος Γιούχτας βρίσκεται στα δυτικά των Αρχανών. Η ονομασία Γιούχτας προέρχεται από το Ιυττός - Ιυκτός - Γιούκτας - Γιούχτας. Η κορυφογραμμή του βουνού, όταν τη βλέπει κανείς από το Ηράκλειο, σχηματίζει το κεφάλι ηλικιωμένου ανθρώπου σε ύπτια θέση. Έχει ύψος 811 μέτρων.
Στην κορυφή του και κοντά στη θέση του σημερινού τηλεοπτικού σταθμού υπήρχε ιερή κορυφή κατά τα μινωικά χρόνια. Εκεί είχε οικοδομηθεί ιερός οίκος 8Χ5μ. με περίβολο που είχε κυκλώπειο τείχος, μέσα στο ιερό του οποίου ανακαλύφθηκαν λατρευτικά είδωλα ανδρών και γυναικών και αναθηματικά μέλη. Στη βόρεια πλευρά του Γιούχτα, στη θέση Ανεμόσπηλια, ανασκάφηκε μινωϊκό ιερό που καταστράφηκε από σεισμό, μέσα στο οποίο βρέθηκαν τέσσερεις ανθρώπινοι σκελετοί, από τους οποίους ο ένας σε ειδική θέση και στάση. Είναι πιθανό ότι εκείνη τη στιγμή τελούνταν ανθρωποθυσία.
Τη μινωική λατρεία στην ιερή κορυφή τη διαδέχθηκε η χριστιανική λατρεία του Αφέντη Χριστού (υπάρχει ακόμα). Στο νότιο ύψωμα του όρους ιδρύθηκε από παλιά εποχή ο ναός του Αφέντη Χριστού (Μεταμόρφωση). Σήμερα είναι τετραμάρτυρος. Το βορειότερο μέρος είναι αφιερωμένο στους Αγίους Αναργύρους, το επόμενο στους Αγίους Αποστόλους, το τρίτο στη Μεταμόρφωση του Σωτήρος και το νότιο, κτισμένο το 1443, είναι αφιερωμένο στην Αγία Ζώνη.

Το 1415 επισκέφτηκε την εκκλησία αυτή ο Φλωρεντίνος κληρικός Κριστόφορο Μπουοντελμόντι και λειτούργησε σε αυτή...

Σύμφωνα με μια παράδοση, ο Γιούχτας είναι ένα από τα βουνά στα οποία φέρεται να θάφτηκε ο Δίας...