Pinokyo'nun Karanlık Yüzü

Pinokyo deyince aklınıza ne geliyor? Tahta bir kukla? Uzun bir burun? Canlanma isteği?
Bu konuyu bugün gündeme getirme sebebim aynı hikayenin defalarca anlatılmış olmasına rağmen değiştirile değiştirile anlatılmaya devam edilmesi. Bugüne kadar 60’a yakın Pinokyo filmi çekilmiş olması yetmiyormuş gibi sadece 2022’de 3 yeni film daha gösterime girdi: Biri stop-motion animasyon, öteki 3D animasyon ve diğeri de bunlara ek olarak kanlı canlı oyuncularla çekilmiş bir versiyon. Geppetto’yu Tom Hanks’in oynadığı bu sonuncusunun yönetmeni de Robert Zemeckis gibi zamanında Forrest Gump, Geleceğe Dönüş serisi gibi filmleri çekmiş bir yönetmen olunca ister istemez en iyisi budur herhalde diye düşünüyordum. Ama çok fena yanıldım. (Ah Zemeckis, seni Contact filmiyle hatırlamak istiyorum, sen bu hallere düşecek adam mıydın...) Hiç boşuna vakit kaybetmeyin, çünkü bu üç Pinokyo versiyonu içinde en iyisi Guillermo del Toro'nun “Pinokyo”su... En iyisi ve aynı zamanda en karanlık olanı...
Ama durun! Ondan daha karanlık bir versiyon daha var. Pinokyo masalını tüm dünyaya tanıtan kişi tarafından -Walt Disney tarafından- yapılan 1940 yapımı orijinal Pinokyo animasyonu. Evet, yanlış duymadınız. Disney dünyasının o mutlu, huzurlu, o toz pembe masallarının içindeki bir istisna bu. En karanlık çizgi film Pinokyo. Sadece içerdiği korkutucu temalardan dolayı değil, 88 dakikalık animasyonun 76 dakikası ya gece ya da su altında geçiyor, yani kelimenin tam anlamıyla karanlık ortamlarda geçen bir çizgi film. Ve benim en sevdiğim. Çocukken sinemada izlediğimde hem çok korkmuş hem de günlerce etkisinden çıkamamıştım. Hani bir şeyden hem korkarsınız ama yine de ona rağmen seversiniz ya... O masalda anlatılanlar sinema perdesine yansıyan animasyonun büyüsüyle birleşince şimdi bile tarif etmekte zorlandığım bazı şeyleri uyandırmıştı içimde; adeta bir şeyleri canlandırmıştı zihnimde. Animasyon ve canlandırma. Aynı anlama geliyor zaten. Cansız bir şeyden, canlı bir şey ortaya çıkarmak. Pinokyo masalının özü de tam olarak bu değil mi? Cansız bir kuklanın canlanma isteği.
İşte bu da bizi hikayenin en karanlık versiyonuna götürüyor. Evet, daha da karanlığı var. Masalın kendisi. 1800’lü yıllarda Carlo Collodi tarafından yazılan “Pinokyo’nun Maceraları”nda şiddetin her türünü bulabilirsiniz: Tahta kuklamızın ayakları yanıyor; asılıyor, hapse gönderiliyor, hayvan tuzağına yakalanıyor, eşeğe dönüşüyor, boğulması için denize atılıyor ve orada bir deniz canlısı tarafından yutuluyor. Bu yaratığı neden deniz canlısı olarak genellediğimi az sonra açacağım. Kitabın daha üçüncü bölümünde Pinokyo, konuşan cırcır böceğinin uyarılarından sıkılıp onu çekiçle eziyor. En ufak bir pişmanlık duymuyor. (Cırcır böceği daha sonra başka kılıklar altında geri dönüyor gerçi ama yine de...) Hile, ölüm, suç, zulüm, yoksulluk, açlık, adaletsizlik... Ne isterseniz var masalın orijinalinde. Yani yazıldığı dönemin ruhunu yansıtıyor. Aslına bakarsanız o dönemin çocuk masallarının çoğu karanlık. Yazar Collodi -ki bu onun takma adı- hikayesini anlatırken genel bir ahlaki amacı elbette güdüyor, ama orijinal eser bilinçaltından fışkıran bir rüyanın korkunç gizemi ve beklenmedik zekasıyla bizi karşılaştırıyor.
İşte belki de bu rüyaya benzer niteliklerinden dolayı sürekli farklı şekillerde tabir ediliyor. Uyarlandığı formata, ortama ve çağa ayak uyduruyor. Tüm bu farklı versiyonlarına rağmen Pinokyo masalı bugün hala yaşamaya devam ediyor. Peki 1800’lerde kitap olarak doğan, 1900’lerde yapılan o ilk animasyonla tüm Dünya’ya tanıtılan ve 2000’lerde stop-motion olarak tekrar sahneye çıkan bu masalda ne var bizi kendine çeken?
---
---
Videonun tam metni ve kullandığım kaynaklar:

[ulassh]

Ah Pinokyo.. Yerin bende çok başka.. Tiyatro oyununda yılarca Pinokyoyu canlandırdım…Ve şuan senin yorumunla bilinmeyenleri öğreniyoruz. Var ol barış abi :)

[lappelduviitsima]

12:16
Pinokyo'nun "Ben gerçek bir insan mıyım?" sorusunu sorması ve Perinin Pinokyo'ya sadece hayat değil, kararlarda seçim şansı veya irade kavramını vermesi bir bakımdan Dune'daki Bene Gesserit Rahibelerinin insanın "insanlığını ölçen" Gom Jabbar testi yapmasına benziyor. Pinokyo'nun "seçimlerinin sonucuna göre gerçek insana dönüşmesi" ile Gom Jabbar testindeki "Hayvani dürtülerini kontrol edebilen insan" çok benzer. Çünkü hayvani dürtülerini kontrol edebilen bir insanın irade, muhakeme yetenekleri gelişmiş ve seçimlerini mantıklı yapan bir kişi halindedir. Böylece "mantıklı iradeye sahip insan ve hayvani dürtülerini kontrol edebilen insan." Bu iki kavram birbiri ile aynıdır ve aynı soruya cevap verir; Ben Neyim?

[Musicalheart]

Bu konuyu Türkiye'de ele alan birini gördüğüme çok sevindim, çünkü özellikle Pinocchio filmi ve filmleri benim için çok değerli. Ben 8.sınıftayım ve uzun süredir de Disney'in gizemlerini, tarihini ve sanatını araştırıyorum. Küçükken de izlerdim şimdi de izliyorum Disney filmlerini, ama bunların sırf çocuklara temel şeyleri öğretmek için yapılan çizgi filmlerden fazlası olduğunu, bunların çok değerli sanat eserleri olduğunu ve benim de bu yüzden bu kadar düşkün olduğumu kimseye anlatamıyorum, herkes benimle dalga geçmeye devam ediyor. Üniversiteden sonra bir Imagineer olmak istiyorum, tasarımlarım üzerinde çalışıyorum devamlı ve bir Imagineer olmasa bile Disney'in stüdyosunda çalışmak çok istiyorum, ve bunun için bir yıldıza dilek tutsam güzel olur...

Düzenleme:Bu yorumu yapalı bir yıldan uzun süre oldu ve o zamandan beri hayatımda çok büyük değişiklikler oldu, ama hayalime o zamankinden çok daha yakın olduğumu söyleyebilirim. 8. sınıftan sonra lise hazırlık sınıfını okudum ve bu sene 9. sınıfa başlayacağım, artık Disney'in o zamanki gibi bir destekçisi değilim ama 2000'lerden önceki Disney'in benim için hâlâ dünyadaki en önemli şeylerden biri olduğunu söyleyebilirim. Şuanda kendim animasyon projeleri üzerinde çalışıyorum ve paradan önce sanata önem veren daha küçük bir sürü harika stüdyo var dünyada, eğer animatör olarak çalışacaksam günümüzdeki paragöz Disney yerine onlarda çalışmak istiyorum. Bu yorumun yanıtlarını bir sene sonra tekrardan okuyunca ağlamaya başladım, bu kadar insanın beni desteklemesi bana biraz fazla geldi galiba💜

[esma]

08:27 dakikasında "başka bir gözle baktığımızada" dediğinizde sizin de bu yılki kelimenizin "göz" olması detayı ve bunu özellikle vurgular gibi söyleyişiniz harika.
Bize çok şey katıyorsunuz minnettarız Barış abi🙏🏻

[okyanusesi]

"- Yanılıyorsun. Pinokyo yalancılığı temsil etmez.
- Yapma yahu, neyi temsil eder?
- İnsan olma çabasını. "

[fygksl]

Yorumların, kurduğun bağlantılar, sinemayı, sanatı, edebiyatı, felsefeyi, teolojiyi bir araya getirerek bizlerde yeni pencereler açman çok kıymetli. Teşekkür ediyorum abi ❤

[davuthatip]

bu adamın videoları bana her zaman umut ve güç vermiştir. Ne zaman hayattan umudumu kessem videolarını izlerim

[metaonder]

Barış Özcan vidoları arasında, nadide bir çiçek gibi video olmuş. Doğrusunu söylemek gerekirse her videosu bir birinden özel. Fakat bu video hem sanatsal açıdan, hem hikaye anlatıcılığı açısından, hem de kurgu ve renk ışık seçimleri bakımından ayrı bir çalışma olmuş. Gerçekten tebrik ediyorum. Tekrar tekrar izlenmesi gereken ve üzerine düşünülmesi gereken bir konu. Özellikle şunu da eklemek istiyorum. Dünyayı anlamak için okunması gereken bir kaç kitap var. Bunlardan birisi kesinlikle İlahi Komedya. Her eserde, her yerde bir şekilde karşınıza çıkacaktır. Teşekkürler.

[dearlazyy]

Hedefi animasyon sanatçısı olan biri olarak gerçekten bu video beni çok etkiledi. Gizli mesajlar içeren animasyonlar her zaman beni çok etkiliyor. Fakat farkedebilmek önemli tabii ki. Çok güzel bir video olmuş ayrıca piyano çaldığınızı ilk defa görüyorum. Kendinizi her alanda geliştirmeniz gerçekten insana motivasyon veriyor. Umarım bunun gibi animasyon üzerine videolarınız çoğalır ve farkındalık yaratır barış abi.

[finest]

piyano çalmanız, sıralaması, hikayeye yorumunuz ve bakış açınız.. sanki bir yorum değil de yeni bir film izlemiş gibi oldum. kanalınız ve tüm videolarınız ve hatta bunu yapan dimağınız için teşekkür ederim. daimi olsun

[cerenculan]

Pinokyo filmini hiç bu açıdan düşünmemiştim ama bilgi sahibi olmamızı sağlayan Barış Özcan gerçekten sınırlı sayıdaki faydalı içerik üreticisisin 😊

[mustafabugucam]

Düşündürücü bir sunum.. kültürün evrenselliği ve konunun genelliği.. az bir zamanda hikayeden hakikata geçiyorsunuz.. hem tebrik hem teşekkür ederim.

[mehmetyukselcoskun]

Tek kelimeyle süper bir içerik. İnsanlığın hangi yönde ilerlemesi gerektiğini vurgulamışsınız... Dürüstlük, cesaret, bencil olmamak. Sonuç: insan 4.0

[yoyooyo]

Harika bir düzenleme olmuş. Bir solukta izledim.. Bu tip masal yorumlarını bir dizi gibi yanınlamanızı isterdim.. Hepimizin çocukluklarına ve vicdanlı nesillerin nelerden beslenip, ortaya çıktıklarına ışık tutan çalışmalar bunlar. Kalpten teşekkürler

[kcaliskan]

Hayatın içinde varlığını bile bazen fark edemediğiz şeylerin, oysa ne kadar yoğun anlam taşıdığını görmek ne büyüleyici bir şey. Sayenizde 👌

[fatihoz]

İnanılmaz etkilendiğim bir video oldu. Her birimizin daha ilkokul çağlarındayken ismen duyduğu ya da yüzeysel okumalar - dinlemeler yoluyla öğrendiği bir kavramın, yıllar yıllar sonra bu kadar derin bir öğreti ve anlam yoğunluğuna sahip olduğunu öğrenmiş ve tabi üstüne bu derinliğe sizin anlatımınızın sunduğu farklı bakış açılarının da yardımıyla bilmeye, öğrenmeye değer ne çok şey olduğunun da farkına varmış olduk. Artık "ŞEY"lere bakışımızın "X" ekseninde değil de "Y", "Z" ve hatta yapabiliyorsak daha farklı açılar almamız gerektiğini de anlamış olduk ve sanki iç dünyamızda bir kilit daha kırıldı. Tüm bunlar için teşekkürler sevgili BARIŞ ÖZCAN.

Ekstra belirtmek gerekirse üzerinde çok çok çalışılmış ve "öylesine" olmadığı her saniyesinden sezilen bu videoda müzikal kabiliyetinizle de anlatımı güçlendirmiş olmanız ayrı bir taktir konusu. Tebriklerin en büyüğünü sunuyorum.

[comraenn]

Evrim ağacı, Barış Özcan, Bebar bilim... Hepsinin bir anda bildirimi geliyor. Dünya En zevkli bildirim sesi

[destina]

Her cümleniz ve her yorumunuzla başka bir bakış açısı daha kazanıyorum. Her videonuzun sonunda düşünce dünyamı hem zenginleştirmişim gibi hissediyorum hem de daha henüz çok az şey bildiğimi... Öğrenmeye, anlamaya ve hissetmeye ve belki de Pinokyo olmaktan kurtulup insan olmaya...

[sulbiyyesahin]

Izlemeye başladığımda ilk kez hayal kırıklığına uğrayacağım zannettim, basit bir pinokyo tarihi hikayesi dedim ama Barış Özcan yine öyle farklı açıdan baktı ki hayran kaldım.

[erkona]

Barış abi bence senin hikaye anlatıcılığının en güzel yanı insanı sürekli sorgulamaya yöneltmen. Bugün kurak günleri izledikten sonra zihnim ziyadesiyle vicdan muhasebesiyle meşguldü. Üzerine senin yaptığın bu okuma harika oldu. Ne demiştik? "Ubiquitous Assimilation". Bunun yanına socratic dialoğu ekledik. İnsanın özünde anlamlı bir ilerleyiş var. Öğrendiklerinin üzerine koyarak devam edebilmek. Bunu mümkün kılabilmemiz için sen harika bir yol göstericisisin. Unutmadan. "Vicdan insanın içindeki tanrıdır". Teşekkürler.