Στη βρύση στα Τσερίτσανα - Δημήτρης Βάγιας

Показать описание

Στη βρύση στα Τσερίτσανα - Δημήτρης Βάγιας

Η κορυφαία εκτέλεση του ιστορικού δημοτικού τραγουδιού της Λάκκας Σουλίου από τον Λακκασουλιώτη ερμηνευτή Δημήτρη Βάγια (Αρτοπούλα Ιωαννίνων, 1947 - Αθήνα, 1996). Η ηχογράφηση πραγματοποιήθηκε στην εκπομπή ''Λαϊκοί Πρακτικοί Οργανοπαίχτες'' του 3ου Προγράμματος της Ε.ΡΑ., το 1988, υπό την επιμέλεια του Γιώργου Παπαδάκη (Χανιά, 1947 - Αθήνα, 2013). Το τραγούδι ξανα-μεταδόθηκε στις 14/11/2020, από την Ε.ΡΑ. 5 ''Η φωνή της Ελλάδος'', και την εκπομπή ''Τα ξωτικά της παράδοσης'', που επιμελείται η Μαρία Κουτσιμπύρη, απ’ όπου και το συγκεκριμένο ηχητικό απόσπασμα. Τον Δημήτρη Βάγια συνοδεύουν οι μουσικοί: Ναπολέων Δάμος (κλαρίνο), Βαγγέλης Κουμζής (βιολί), Μανώλης Μπάλας (λαούτο), Κώστας Πίτσος (κιθάρα), Χαράλαμπος Πρεμέτης (ντέφι).

Ιστορικές πληροφορίες για το τραγούδι

Το 1790 ο Αλή Πασάς επιτέθηκε εναντίον του Σουλίου. Κατάφερε μόνο να κυριεύσει τα Δωδωνοχώρια και τα χωριά Αγία Αναστασία (Πλέσια), Μπαουσιοί, Ασπροχώρι (Γρατσανά) και Τσερίτσανα. Θυμωμένος, επανέλαβε δεύτερη εκστρατεία το 1792, την ημέρα που γιόρταζε ο Προφήτης Ηλίας (20 Ιουλίου). Ο Γεώργιος Μπότσαρης, προβλέποντας την επίθεση, είχε συγκεντρώσει τους κατοίκους του Σουλίου στην Κιάφα, παρατάσσοντας μπροστά τους άνδρες και πίσω τα γυναικόπαιδα. Ο ίδιος ο Γεώργιος Μπότσαρης με λίγα διαλεχτά παλικάρια κατέβηκε πιο κάτω από την Κιάφα και έπιασε ένα φαράγγι από το οποίο υπολόγιζε ότι θα περνούσαν οι Τουρκαλβανοί, αν έχαναν τη μάχη. Η επίθεση ξεκίνησε και τα τουφέκια πήραν φωτιά κάτω από τον καλοκαιρινό ήλιο. Ξαφνικά, όμως, το τουφεκίδι σταμάτησε. Η Τζαβέλλαινα, η γυναίκα του Λάμπρου Τζαβέλλα, μη ακούγοντας τουφεκίδι, αντιλήφθηκε ότι κάτι συμβαίνει. Νόμισε ότι πάρθηκε η Κιάφα. Τότε σηκώνεται όρθια και βροντοφωνάζει: "Στα όπλα, γυναίκες!". Τετρακόσιες περίπου γυναίκες πετάγονται με τα χαντζάρια στο χέρια, μπαίνουν μπροστά και επιτίθενται εναντίον των Τουρκαλβανών. Οι Τουρκαλβανοί βλέποντας τη θαρραλέα και δυναμική επίθεση των γυναικών, το βάζουν στα πόδια. Πιο κάτω, τους περίμενε ο Γεώργιος Μπότσαρης, ο οποίος κυριολεκτικά τους τσάκισε... Ο ίδιος ο Αλή Πασάς, για να φτάσει στα Γιάννενα, λέγεται ότι έσκασε τρία άλογα, οργισμένος από το μέγεθος της καταστροφής του. Η τοπική λαϊκή μούσα, θαυμάζοντας το κατόρθωμα της Τζαβέλλαινας και των υπολοίπων γυναικών, συνέθεσε τότε το γνωστό ιστορικό τραγούδι: "Στη βρύση στα Τσερίτσανα", ιδιαίτερα διαδεδομένο στην περιοχή της Λάκκας Σουλίου. Με τους στίχους του τραγουδιού, ταξιδεύουμε νοερά στη "βρύση στα Τσερίτσανα, στον πάτο από τη χώρα", όπου πολλοί Τουρκαλβανοί αξιωματούχοι ("μπουλούκ(ι) πασάδες") είχαν στρατοπεδεύσει και αγνάντευαν απέναντι στη Βρυτζάχα (Όρη Σουλίου) τις γενόμενες μάχες. Το τραγούδι απαντάται σε διαφορες παραλλαγές, με μικρές διαφοροποιήσεις ως προς τους στίχους. Χαρακτηριστικό του γνώρισμα είναι η εναλλαγή μεταξύ τετράσημου (πωγωνίσιου) και τρίσημου ρυθμού (στα τρία).