Άγιοι Ισίδωροι Λυκαβηττού

Εκκλησία Αγίων Ισιδώρων (Λυκαβηττός)

μεσαιωνική εκκλησία στην Αττική.

Οι Άγιοι Ισίδωροι[1] ή Άγιος Ισίδωρος ή Άγιος Σιδερέας είναι μεσαιωνική εκκλησία στην Αττική. Βρίσκεται στην ΝΔ πλαγιά του Λυκαβηττού, κολλημένη ακριβώς επάνω στον κομμένο βράχο και μέσα σε μεγάλο σπήλαιο. Είναι μικρό εκκλησάκι μονόκλιτου βασιλικού ρυθμού, με ξύλινη στέγη, 5,2 Χ 12,1 μ. Καταστράφηκε από πυρκαγιά το 1930 και κτίστηκε ξανά εκ βάθρων ένα χρόνο αργότερα.[2]

Εκκλησία Αγίων Ισιδώρων Λυκαβηττού

Ο ναός μαζί με τα παρεκκλήσιά του είναι αφιερωμένος στον Άγιο Ισίδωρο τον Πηλουσιώτη, στον Άγιο Ισίδωρo τον Χιοπολίτη, στην Αγία Μυρόπη (Μερόπη) και στον Άγιο Γεράσιμο[3]. Σύμφωνα με επιτόπια επιγραφή[3], ο ναός αφιερώθηκε στους Αγίους Ισιδώρους από μία εικόνα.
Στον περιβάλλοντα χώρο υπάρχει το σπήλαιο όπου τον 2ο αι. ζούσε, κατοικούσε και προσευχόταν, ο Άγιος Αριστείδης ο Αθηναίος, ο μάρτυς και φιλόσοφος.[3]
Ιστοριοδιφικές αναφορές[7] ανάγουν την ιερότητα του τόπου έως και τα ύστερα πρωτοχριστιανικά χρόνια, πληροφορώντας ότι υπήρχε χώρος διαμορφωμένος σε ναό προς τιμήν της αγίας Σιών και πως πέριξ αυτού ενταφιάζονταν οι νεκροί των χριστιανών, μέχρι τα τέλη του 4ου αιώνος. Μάλιστα διασώζονται και συγκεκριμένα ονόματα, μεταξύ των οποίων ενός νεο-βαπτισθέντος παιδιού, διαφόρων γυναικών και ενός επισκόπου Κλημάτιου.

Επιπλέον σε αυτόν τον χώρο έχει ασκητέψει ο Μέγας Βασίλειος με τον Άγιο Γρηγόριο τον Θεολόγο[3][8].

Εδώ υπήρχε μόνο μία σπηλιά, τίποτε άλλο. Όταν ο Άγ. Βασίλειος και ο Άγ. Γρηγόριος σπούδαζαν στη Φιλοσοφική Σχολή των Αθηνών έψαχναν ησυχία και ένα κατάλυμα, διότι η φήμη τους, ακόμη και λαϊκών, ήταν πολύ μεγάλη. Ο Θεός τους έδειξε, όπως στους τρεις μάγους, αυτό εδώ το σπήλαιο, όπου ήρθαν εδώ και κατοίκησαν. Έφτιαξαν μία πρόχειρη παράγκα και εδώ έμεναν και μελετούσαν. Μετά έφευγαν και πήγαιναν στη Φιλοσοφική Σχολή των Αθηνών, όπου εκεί παρακολουθούσαν τα μαθήματα, αλλά και δίδασκαν τη δική τους φιλοσοφία και πνευματικότητα στους συμφοιτητές τους και όχι μόνο.Πιο κάτω από τον ναό, σε απότομο μέρος υπάρχει κοιλότητα, που μάλλον χρησίμευσε ως καταφύγιο ασκητή κατά την Τουρκοκρατία. Η παράδοση λέει ότι όταν βρέθηκαν στη σπηλιά οστά ασκητού, που έφεραν την εικόνα των Αγ. Ισιδώρων, τότε κτίστηκε ναός στο όνομα των Αγίων. Τον 16ο αι. ιδρύθηκε ναός.[9] Τον 17ο αι. ήταν ησυχαστήριο και ζούσαν δύο άγιοι γέροντες, οι οποίοι παρουσιάστηκαν σε πάρα πολύ κόσμο, και παρουσιάζονται συχνά, και είπαν τα ονόματά τους. Υπάρχουν μαρτυρίες για πολλά θαύματα από την εποχή εκείνη. Ο ένας από τους δύο ήταν ξυλουργός και ο άλλος αγιογράφος. Κοιμήθηκαν σε μεγάλη ηλικία, όπως έχουν πει οι ίδιοι οι άγιοι που παρουσιάστηκαν. Αυτός ο χώρος λοιπόν είναι αγιασμένος και κάθε γωνία εδώ έχει πνευματική αξία. Ο χώρος ήταν ησυχαστήριο, μόναζαν εδώ.Το 1834 η Αθήνα έγινε πρωτεύουσα, αλλά δεν υπήρχαν πολλοί ναοί τότε και οι Αθηναίοι ερχόταν για εκκλησιασμό στον ναΐσκο των Αγ. Ισιδώρων. Όταν η Αυστρία εισέβαλε στην Ιταλία, η κυβέρνηση Μιαούλη αποφάσισε ουδετερότητα, όμως παρά την απαγόρευση, φοιτητές του Πανεπιστημίου και γενικά η νεολαία της Αθήνας τέλεσε στους Αγ. Ισιδώρους δέηση υπέρ της ευοδώσεως του αγώνα των Γαλλο-Σαρδηνίων την Κυριακή 7 Ιουνίου 1859. Το 1930 από αμέλεια του νεοκόρου ο ναός κάηκε, ανηγέρθη όμως γρήγορα (1931) ευρυχωρότερος με τις συνδρομές των περιοίκων και τις δαπάνες του μηχανικού Κ. Κωττάκη. Από το 1937 άρχισε η ακμή του ναού με την συνδρομή των κατοίκων, ενώ κατασκευάστηκαν το τέμπλο, το αναλόγιο, το δεσποτικό και οι λοιπή διακόσμηση του ναού· καθιερώθηκε και η λιτάνευση της ιεράς εικόνος των Αγίων Ισιδώρων κατά τις επετείους της εορτής τους. Κατά τα έτη της Γερμανο-Ιταλικής κατοχής ο ναός έκλεισε και οι Ιταλοί βρήκαν την ευκαιρία να συλήσουν τον ναό κλέβοντας όλα τα ιερά σκεύη, ήτοι ευαγγέλια, θυμιατά, εικόνες, δισκοπότηρα, πολυελαίους κ.λπ., ενώ απέσπασαν από την εικόνα των Αγίων Ισιδώρων την αργυρή επένδυσή της. Μετά την απελευθέρωση άρχισε κανονικά η λειτουργία του Ιερού Ναού. Από τον Μάρτιο του 2001 άρχισε η συντήρηση του ναού, καθώς το νερό της βροχής εισχωρούσε και προκαλούσε φθορές. Ο περιβάλλον χώρος ευπρεπίστηκε, φυτεύτηκαν δένδρα και φυτά, επισκευάστηκε η περίφραξη και το κτήριο υδροδοτήθηκε. Ο ναός, από παρεκκλήσιο της Αρχιεπισκοπής, έγινε χώρος που λειτουργεί όπως και οι άλλες ενορίες. Εκτός από τις Κυριακές, γίνονται λειτουργίες τις εορτές, αγρυπνίες, συνάξεις και άλλες πνευματικές εκδηλώσεις. Ξεκίνησε η έκδοση περιοδικού, δημιουργήθηκε ιστοσελίδα και αναμεταδίδονται ζωντανά όλες οι ακολουθίες.[10]

Το σπήλαιο έγινε αφορμή να περάσουν από εδώ πολλοί άγιοι που πέρασαν από την Αθήνα: ο Άγ. Γεράσιμος ο εν Κεφαλληνία (1579), η Αγ. Φιλοθέη (1589), ο Άγ. Νεκτάριος (+1920), ο Άγ. Νικόλαος Πλανάς (+1932), ο Άγ. Φιλόθεος Ζερβάκος (+1980), ο Άγ. Πορφύριος ο Καυσοκαλυβίτης (+1991).