“Μωμόγεροι” Παραδοσιακό δρώμενο του 12-ημέρου με τον Πολιτιστικό Ποντιακό Σύλλογο «ΟΙ ΜΙΘΡΙΟΙ».

Μωμόγεροι, το εθιμικό δρώμενο του Δωδεκαήμερου (Χριστούγεννα έως Θεοφάνεια), αυτοσχέδιοι θίασοι που παντρεύουν το αρχαίο θέατρο (διθύραμβος) και το θέατρο δρόμου.
Ο Δημήτρης Οικονομίδης στο Ημερολόγιον Μεγάλης Ελλάδος (1927) θεωρεί τους Μωμόγερους «λείψανον αρχαίου εθίμου ή αγροτικήν εορτήν συμβολίζουσαν την νάρκην της φύσεως κατά τον χειμώνα και την αναβίωσιν αυτής κατά την άνοιξιν […], ή υποτυπώδη παράστασιν σκοπόν εχούσις της δεισιδαιμόνος αποτροπής των κακών».
Το έθιμο είχε αρχικά τελετουργικό χαρακτήρα, στη συνέχεια όμως μεταβλήθηκε λόγω των επιδράσεων που δέχτηκαν οι Μωμόγεροι τόσο από το περιβάλλον τους, όσο και από τις γειτονικές κουλτούρες. Τα στοιχεία που είχαν πάρει από την αρχαϊκή περίοδο αντικαταστάθηκαν από άλλα της βυζαντινής περιόδου που βίωναν. Οι Μωμόγεροι αργότερα εξελίχτηκαν σε δρώμενο σε νεότερο στάδιό τους με επίκεντρο τη σάτιρα, τον έρωτα και την ψυχαγωγία.
Το έθιμο της Μωμοέριας είχε πάνω από πενήντα παραλλαγές.
Με την ανταλλαγή των πληθυσμών ανάμεσα στον Πόντο και την Ελλάδα το 1923, οι Πόντιοι πρόσφυγες ήταν αναγκασμένοι να φέρουν μαζί τους λιγοστά πράγματα κατά τη μετανάστευσή τους στον ελλαδικό χώρο. Ανάμεσα σε αυτά βρίσκονταν περικεφαλαίες και εγκόλπια Μωμόγερων. Από το 1924 η Μωμοέρια πραγματοποιείται κάθε χρόνο στην Ελλάδα, με ελάχιστες εξαιρέσεις, όπως την περίοδο της γερμανικής κατοχής και κατά την διάρκεια της δικτατορίας.
Ο πρώτος χορευτής που αναβίωσε το δρώμενο στην Ελλάδα ήταν ο Ταπαντζίδης Νικόλαος από τα Λιβερά του Πόντου.
Κεντρικό πρόσωπο του εθίμου είναι η νύφη, η οποία αντιπροσωπεύει τη βλάστηση και τη γονιμότητα της γης. Επίσης κεντρικά πρόσωπα είναι ο γέρον και ο νέος, οι οποίοι κατά τη διάρκεια του δρώμενου συγκρούονται, καθώς διεκδικούν και οι δυο τη νύφη. Από τη σύγκρουση αυτή νικητής αναδεικνύεται ο νέος, με τη νίκη αυτή να συμβολίζει την αντικατάσταση του παλιού χρόνου με τον νέο.
Στο έθιμο των Μωμόγερων συμμετέχουν μόνο άνδρες. Εκτός από τη νύφη, το γέρο και τον νέο, υπάρχουν η γραία, ο διάβολος, ο γιατρός, η εξουσία, τα όργανα της εξουσίας, ο ταμίας και οι προστάτες της νύφης, οι οποίοι επιδίδονται σε χορευτικές κινήσεις έπειτα από παράγγελμα που παίρνουν από τον αρχηγό τους. Τους συνοδεύουν πάντα μουσικοί.
Η ενδυμασία των Μωμόγερων αποτελείται από περικεφαλαία, γιλέκο, φουστανέλα, σκελέα, ζώνη, φούντες και ξύλο. Τα χρώματα που επικρατούν στη στολή τους είναι το μπλε και το άσπρο, καθώς και το πράσινο και το κόκκινο. Στην περικεφαλαία τους υπάρχουν κορδέλες, κουμπιά και καθρεφτάκια.
Επίσης, χαρακτηριστική είναι η παρουσία ξηρών καρπών, βοτάνων και διαφόρων οπωρικών τα οποία έχουν κρεμασμένα γύρω από το λαιμό τους σε αρμαθιές μερικά πρόσωπα του θιάσου, υποδηλώνοντας τη γονιμική αφετηρία που συνδεόταν με αυτά στο παρελθόν.
Στο τέλος ακολουθούν πάντοτε χορός, τραγούδι και τρικούβερτο γλέντι.

Στα τέλη του 2016 μετά από τον προσωπικό αγώνα του προέδρου του Ελληνικού Σωματείου Διάσωσης & Διάδοσης της Πολιτιστικής μας Κληρονομιάς «Οι Μωμόγεροι» Κώστα Αλεξανδρίδη, και της συζύγου του, λαογράφου Μυροφόρας Ευσταθιάδου, η Διακυβερνητική Επιτροπή της Σύμβασης για την Διαφύλαξη της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς , ενέγραψε στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας της UNESCO το εθιμικό δρώμενο των Μωμόγερων.

Ο Πολιτιστικός Ποντιακός Σύλλογος Καλαμαριάς “οι ΜΙΘΡΙΟΙ” σε συνεργασία με το Ελληνικό Σωματείο Διάσωσης και Διάδοσης της Πολιτιστικής μας Κληρονομιάς «ΟΙ ΜΩΜΟΓΕΡΟΙ» αναβιώνουν κάθε χρονιά το εθιμικό αυτό δρώμενο των Ελλήνων του Πόντου «Μωμο΄έρια».