Αχεροντία η άτροπος ή νεκροκεφαλή (Acherontia atropos), πολυσυζητημένη νυχτόβια πεταλούδα

preview_player
Показать описание
Η Acherontia είναι γένος λεπιδόπτερων εντόμων της οικογένειας Sphingidae. Πρόκειται για μεγάλες νυκτόβιες πεταλούδες με ογκώδη πλατιά σώματα και χρώμα κίτρινο με μελανές ταινίες.
Το είδος Acherontia atropos είναι ευρύτατα διαδεδομένο στην Ευρώπη και στις χώρες γύρω από τη Μεσόγειο θάλασσα κυρίως την άνοιξη και το καλοκαίρι. Στην αγγλική βιβλιογραφία θα τη συναντήσουμε ως African death's-head hawkmoth.
Τα ενήλικα άτομα του είδους είναι μεγάλα σε μέγεθος, φτάνοντας τα 80 έως 120 χιλιοστά. Είναι εντυπωσιακά έντομα, αλλά σπάνια τα βλέπουμε γιατί πετούν αργά τη νύχτα.
Το είδος παρουσιάζει σεξουαλικό διμορφισμό, όπως και τα περισσότερα λεπιδόπτερα. Οι θηλυκοί σκόροι αυτού του είδους τείνουν να είναι μεγαλύτεροι από τους αρσενικούς, εμφανίζονται πιο ογκώδεις και έχουν μεγαλύτερες, πιο εύρωστες κοιλιές.
Η κοιλιά ενός αρσενικού Acherontia atropos είναι λιγότερο φαρδιά, με μυτερό κάτω κοιλιακό τμήμα. Αντίθετα, τα θηλυκά του είδους έχουν ένα κάτω κοιλιακό τμήμα που είναι στρογγυλεμένο στην άκρη. Οι κεραίες που φαίνονται σε ένα αρσενικό είναι πιο λεπτές και πιο κοντές από τις κεραίες που φαίνονται σε ένα θηλυκό.
Η κάμπια της Acherontia atropos είναι επίσης στιβαρή, σε αποχρώσεις του πράσινου ή καφέ, με επτά διαγώνιες μπλε γραμμές. Στο πίσω μέρος υπάρχει ένα κυρτό κέρατο που μοιάζει με αγκάθι. Μπορεί να φτάσει σε μήκος από 13- 15 εκ.
Το χαρακτηριστικό της γνώρισμα είναι ένα διακοσμητικό σχέδιο στη ράχη που μοιάζει με νεκροκεφαλή και για το λόγο αυτό έτσι είναι γνωστή στο ευρύτερο κοινό. Όταν ενοχλείται ή απειλείται βγάζει πένθιμους οξείς ήχους. Για τους λόγους αυτούς (νεκροκεφαλή στη ράχη και πένθιμους ήχους) θεωρείται από τους απλούς ανθρώπους ως προμήνυμα κακοτυχίας και θανάτου, με συσχετίσεις με το υπερφυσικό και το κακό, παρόλο που στην πραγματικότητα πρόκειται για ένα ακίνδυνο έντομο.
Η Acherontia atropos εμφανίζει έναν αριθμό συμπεριφορών που δεν παρατηρούνται συνήθως στα Λεπιδόπτερα. Σε αντίθεση με τους περισσότερους σκόρους, οι οποίοι παράγουν θόρυβο τρίβοντας εξωτερικά μέρη του σώματος μεταξύ τους, και τα τρία είδη του γένους Acherontia είναι ικανά να παράγουν ένα «τρίξιμο» από τον φάρυγγα, μια απόκριση που προκαλείται από εξωτερική ανάδευση. Στην ουσία το έντομο ρουφάει αέρα, προκαλώντας ένα εσωτερικό πτερύγιο μεταξύ του στόματος και του λαιμού να δονείται με γρήγορη ταχύτητα. Το "τρίξιμο" που περιγράφεται, παράγεται κατά την εκπνοή, όταν το πτερύγιο είναι ανοιχτό. Κάθε κύκλος εισπνοής και εκπνοής διαρκεί περίπου το ένα πέμπτο του δευτερολέπτου.
Δεν είναι σαφές γιατί ο σκόρος εκπέμπει αυτόν τον ήχο. Μια υπόθεση είναι ότι το τρίξιμο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να αποτρέψει πιθανούς θηρευτές. Λόγω της ασυνήθιστης μεθόδου παραγωγής ήχου, το τρίξιμο που δημιουργεί η Acherontia atropos είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακό. 
 Μια άλλη υπόθεση προτείνει ότι το τρίξιμο σχετίζεται με τη συνήθεια της Acherontia να επιτίθεται σε κυψέλες μελισσών. Το τρίξιμο που ακούγεται, μιμείται τον ήχο που παράγεται από τη βασίλισσα μιας κυψέλης, όταν πρέπει να δώσει σήμα στις εργάτριες μέλισσες να σταματήσουν να κινούνται για κάποιο λόγο. Έτσι η Acherontia δεν θα δεχθεί τις επιθέσεις τους.
Υπάρχουν πολλές δεισιδαιμονίες που υποστηρίζουν ότι ο σκόρος φέρνει κακή τύχη στο σπίτι στο οποίο πετάει και ότι μπορεί να αναμένεται να ακολουθήσει θάνατος ή κακοτυχία. Στη Νότια Αφρική πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι ο σκόρος έχει ένα δηλητηριώδες, συχνά θανατηφόρο, τσίμπημα (πιθανώς αναφέρεται κυρίως στην προβοσκίδα, αλλά μερικές φορές και στο κέρατο στο πίσω μέρος της προνύμφη).
Η Acherontia atropos είναι διάσημη και πρωταγωνίστρια σε πολλές ταινίες της έβδομης τέχνης, χωρίς να λείπει η παρουσία της από τις άλλες τέχνες. Η πιο γνωστή από αυτές είναι η "Σιωπή των Αμνών" (1991) του Τζόναθαν Ντέμι, όπου ο κατά συρροή δολοφόνος Buffalo Bill εκτρέφει Αχεροντίες. Αν και το σενάριο της ταινίας αναφέρεται στο είδος Acherontia styx, οι σκώροι που εμφανίζονται στην ταινία είναι του είδους Acherontia atropos. Εμφανίζεται επίσης σε μουσικά βίντεο (των Massive Attack "Butterfly Caught ").
Ο σκόρος του θανάτου αναφέρεται στο γοτθικό μυθιστόρημα τρόμου της Susan Hill, I'm the King of the Castle, καθώς χρησιμοποιείται για να ενσταλάξει φόβο σε έναν από τους νεαρούς πρωταγωνιστές.
Τέλος, ο Τζον Κιτς ανέφερε τον σκόρο ως σύμβολο του θανάτου στην «Ωδή στη μελαγχολία» του.
Στο βιβλίο του Ζοζέ Σαραμάγκου "Περί θανάτου" η Acherontia atropos εμφανίζεται στο εξώφυλλο της αμερικανικής έκδοσης με αναφορές και στο κείμενο.
Το όνομα του γένους Acherontia προέρχεται από τον Αχέροντα ποταμό και τα συμπαρομαρτούντα μυθικά γεγονότα.
Το όνομα του είδους atropos οφείλεται στην μυθική Άτροπο, μια από τις τρεις Μοίρες η οποία αντιπροσώπευε το παρελθόν. Ήταν η μικρότερη αδελφή και η πιο αδίστακτη από τις τρεις και έκοβε τη ζωή των ανθρώπων με τα τρομερά ψαλίδια της χωρίς κανένα δισταγμό.
Η συγκεκριμένη πεταλούδα βρέθηκε στις 18 Σεπτεμβρίου 2024, νεκρή στην άκρη του δρόμου που οδηγεί από την Μάνδρα Αττικής στο δάσος της Κιάφας.
Рекомендации по теме