'Χριστός εν πόλει Βηθλεέμ βρεφουργείται..' Θανάσης Δασκαλοθανάσης

Показать описание

Οι καταβασίες που, σύμφωνα με την παράδοση της Εκκλησίας μας ψάλλονταν αυτήν την Κυριακή μέχρι και πριν από μερικούς αιώνες, έχουν τα τελευταία χρόνια «ξαναβγεί στο φως» και, δειλά δειλά, με τη βοήθεια της λιτής μελωδίας του Πέτρου Βυζαντίου Μπερεκέτη (17ος αιώνας), ηχούν στις εκκλησιές και πάλι.
Οι προεόρτιες καταβασίες των Χριστουγέννων "Χριστός εν πόλει Βηθλεέμ βρεφουργείται..." σε ήχο α', στο μέλος του σπουδαίου μεταβυζαντινού μελοποιού Πέτρου Μπερεκέτη και στην εξήγηση του Γρηγορίου πρωτοψάλτου, έγιναν ευρύτερα γνωστές στα νεώτερα χρόνια από την ηχογράφηση τριών ειρμών (Α', Ε' και Θ') στην δεύτερη κασέτα - τότε- της Ελληνικής Βυζαντινής Χορωδίας ( Λυκούργος Αγγελόπουλος) με ύμνους των Χριστουγέννων (1978).
Αναφέρονται ως καταβασίες και σε παλαιότερα μουσικά χειρόγραφα από αυτό του Γρηγορίου (όπως τα Coislin 220, Κρυπτοφέρης ΕγΙΙ κ.α). Βεβαίως εκτός από τα μουσικά, αναφέρονται ως τέτοιες και σε μή μουσικά χειρόγραφα, έντυπα μηναία και ειρμολόγια.
Το αυτόγραφο του Γρηγορίου Πρωτοψάλτου δημοσίευσε ο καθηγητής Γρηγόριος Στάθης σε ένα τεύχος - φάκελο μαθήματος για τους φοιτητές του στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Ειρμός πρώτης ωδής:
Χριστὸς ἐν πόλει Βηθλεὲμ βρεφουργεῖται
τὴν ἡμῶν ὡς εὔσπλαχνος καινουργῶν φύσιν·
προθύμως δεῦτε γηγενεῖς τῇ καρδίᾳ
ᾆσμα μελῳδὸν ᾄσωμεν τῷ Δεσπότῃ·
εἰς αἰῶνας ἐνδόξως γὰρ δεδόξασται.

Ειρμός τρίτης ωδής:
Ὑψιμέδων ἄναρχε εὐμενὲς Λόγε,
ἐπίβλεψον πρόσχες μοι δακρυῤῥοούσῃ
ἡ σεπτὴ ἐβόα σοι πρόπαλαι Ἄννα·
ἀλλ᾿ ὡς ἐκείνης ἤκουσας θρηνῳδούσης
καὶ ἡμῶν στερέωσον τὰς φρένας, ἄναξ,
τοῦ ἀξίως ἀνυμνεῖν σε σοῖς γενεθλίοις.

ειρμός τετάρτης ωδής:
Ἀκηκοὼς ὁ προφήτης, Χριστέ, τὴν ἀκοήν σου
ἐφοβήθη, ὅτι μέλλεις ἐκ Παρθένου προελθεῖν.
Καὶ ἐβόησε τρόμῳ· δόξα τῇ δυνάμει σου, Κύριε.

ειρμός πέμπτης ωδής:
Ὦ παντεπόπτα τῶν ἀνάκτων τὸ κλέος,
τίς σου τὸ φιλάνθρωπον γηγενῶν οὐ θαυμάσει;
ἐν γῇ γὰρ ὤφθης μὴ λιπὼν τὰ πατρῷα
σήμερον πᾶσαν ἐγκαινίζων τὴν φύσιν
καὶ εἰρήνην ὡς μόνος εἰρηνάρχης βραβεύων.

ειρμός έκτης ωδής:
Εἰς βυθὸν ἀπωλείας ἡ ταλαίπωρος φύσις
Χριστέ μου Λόγε, καταντήσασα πάλαι
ἔκειτο φεῦ μοι! σκοτεινοῖς ἐν κευθμῶσιν·
ἐπεὶ δὲ τῇ σῇ θεϊκῇ δυναστείᾳ
πρὸς οὐρανῶν μετέβη τὰ τερπνότατα κάλλη·
θύσω σοι, σῶτερ, ἐβόα, θυσίαν αἰνέσεως.

ειρμός έβδομης ωδής:
Ὡς οἱ παῖδες πάλαι σοι κράζομεν, Λόγε·
γενοῦ σῶν δούλων ἕρκος φύλαξ καὶ σκέπη
καὶ σῶσον πάντας προσβολῆς ἐναντίας
ὅπως ὑμνοῦντές σε σοῖς γενεθλίοις
εἰς αἰῶνας λέγομεν· εὐλογητὸς εἶ.

ειρμός όγδοης ωδής:
Νεουργὲ τοῦ σύμπαντος κόσμου καὶ σῶστα
ὑμνεῖ σε πᾶσα μετ᾿ ἀγγέλων ἡ κτίσις
σκιρτᾷ χορεύει καὶ ἀγάλλεται τρόμῳ,
εὐλογεῖτε λέγουσα πάντα τὰ ἔργα
τὰ σεπτὰ Γενέθλια τοῦ λυτρωτοῦ μου
σὺν ἐμοὶ εἰς αἰῶνας πόθῳ ὑπερυψοῦντα.

ειρμός ενάτης ωδής:
Χαίροις, πάναγνε θεοδέγμον Μαρία,
χαίροις, ἄχραντε τῶν πεπτωκότων βάσις·
ἐν σοὶ γὰρ ὤφθη σήμερον ὁ Δεσπότης
ὦ θαῦμα! καινουργῶν τοὺς φθαρέντας
καὶ πρὸς φῶς ἐπανάγων τὸ ἀνέσπερον, κόρη.