Ιερός Ναός Αγίου Θεράποντα Θεσσαλονίκης. Κεντρικός Τρούλος. Α Χαιρετισμοί

Οι Χαιρετισμοί της Παναγίας είναι ένα αριστούργημα της Βυζαντινής Υμνογραφίας. Είναι ένα Κοντάκιο, ένα σύνολο ύμνων με 24 μέρη, που έχουν αλφαβητική διάταξη.
Αναφέρονται ανά ένα στην Παναγία και καταλήγουν με το “χαίρε Νύφμη ανύμφευτε” και ανά ένα στο Χριστό, που τελειώνουν με το “Αλληλούϊα”, που θα πει: Αινείτε τον Θεό, τον Κύριο.

Συγγραφέας του Ύμνου αυτού είναι ο Ρωμανός ο μελωδός, αν και κάποιοι μελετητές έχουν διαφορετική άποψη ως προς τον άνθρωπο που τον συνέταξε.

Ο ύμνος δεν ήταν δυνατό να συνετέθη σε μία νύκτα. Άρα, μάλλον είχε συντεθεί νωρίτερα και μάλιστα θεωρείται ότι ψαλλόταν στο ναό της Παναγίας των Βλαχερνών στην αγρυπνία της 15ης Αυγούστου κάθε έτους. Απλώς, εκείνη την ημέρα ο ύμνος εψάλη «ορθοστάδην», ενώ αντικαταστάθηκε το ως τότε προοίμιο («Το προσταχθέν μυστικώς λαβών εν γνώσει») με το ως σήμερα χρησιμοποιούμενο «Τη υπερμάχω στρατηγώ τα νικητήρια», το οποίο έδωσε τον δοξολογικό και εγκωμιαστικό τόνο στον ως τότε διηγηματικό και δογματικό ύμνο.

To έτος 626μ.Χ. κι ενώ ο αυτοκράτορας Ηράκλειος βρίσκεται σε εκστρατεία στην Περσία, οι Άβαροι ήρθαν σε συνεννόηση με τους Πέρσες και πολιόρκησαν την Κωνσταντινούπολη. Η πόλη βρέθηκε σε πολύ δύσκολη θέση. Οι εχθροί γύρω πολλοί, ενώ μέσα ο στρατός ελάχιστος.

Τη νύχτα της 7ης προς 8η Αυγούστου, κι ενώ οι Άβαροι ήταν προ των πυλών κι ετοιμάζονταν για την τελική επίθεση, ο Πατριάρχης Σέργιος περιέτρεχε τα τείχη της Πόλης με την εικόνα της Παναγίας της Βλαχερνίτισσας και ενεθάρρυνε το λαό στην αντίσταση. Τη νύχτα εκείνη, φοβερός ανεμοστρόβιλος, που αποδόθηκε σε θεϊκή αρωγή, δημιούργησε τρικυμία και κατέστρεψε τον εχθρικό στόλο, ενώ αντεπίθεση των αμυνομένων προξένησε τεράστιες απώλειες στους Αβάρους και τους Πέρσες, οι οποίοι αναγκάστηκαν να λύσουν την πολιορκία και να αποχωρήσουν άπρακτοι.

Την 8η Αυγούστου, η Πόλη είχε σωθεί από τη μεγαλύτερη ως τότε απειλή της ιστορίας της. Ο λαός, θέλοντας να πανηγυρίσει τη σωτηρία του, την οποία απέδιδε σε συνδρομή της Θεοτόκου, συγκεντρώθηκε στο Ναό της Παναγίας των Βλαχερνών. Τότε, κατά την παράδοση, όρθιο το πλήθος έψαλε τον από τότε λεγόμενο «Ακάθιστο Ύμνο» στην Παναγία, αποδίδοντας τα «νικητήρια» και την ευγνωμοσύνη του «τη υπερμάχω στρατηγώ».