ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΣΦΕΤΣΑΣ 4 ΚΟΜΜΑΤΙΑ ΓΙΑ ΠΙΑΝΟ 1. ΜΟΝΑΧΙΚΗ ΕΚΣΤΑΣΗ

ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΣΦΕΤΣΑΣ 4 ΚΟΜΜΑΤΙΑ ΓΙΑ 2 ΠΙΑΝΑ
β' (αναθεωρημένη) εκδοχή 2001

Πιάνο 1: Διονύσης Μπουκουβάλας
Πιάνο 2: Διονύσης Σεμιτέκολος


Τα τέσσερα κομμάτια για δύο πιάνα η άλλου συνδυασμούς πληκτροφόρων γράφτηκαν τον Μάϊο του 1986 για να παιχτούν τον Αύγουστο της ίδιας χρονιάς στο 1ο Διεθνές Φεστιβάλ Πάτρας από τις πιανίστες Μερόπη Κολλάρου και Λόλα Τότσιου.
Αφορμή για την γένεσή τους ήταν η ανάγνωση του έργου του Aldus Huxley "The Doors of Perception". Κάθε κομμάτι, άλλωστε, φέρει ως τίτλο επιγραμματικές φράσεις που προέρχονται από το βιβλίο και αποτελούν η κάθε μια ξεχωριστή «πηγή έμπνευσης».
α) Μοναχική έκσταση (Insulated ecstasis), η μοναξιά και η μοναδικότητα του ατόμου στην κοινωνική του πορεία β) Η μυσταγωγική θέαση της πραγματικότητας (the sacramental visi-on of reality), (από το άτομο) πέρα από τις γνωστές συμβατικές σχέσεις η συγκρούσεις γ) Οι οραματιστές (the visionaries), αυτοί δηλαδή που γνωρίζουν και μπορούν να προτείνουν και να προβλέπουν παρ' ότι «το πλήθος έξω» παραμένει κωφό, κάτι ανάλογο δηλ. με αυτό που δηλώνεται στο ποίημα του Κ. Π. Καβάφη «Σοφοί δε προσιόντων» και δ) Η πλήρης εγρήγορση (Ο υπερβατικός Νούς), Total awareness (the Mind at Large), το ελεύθερο πνεύμα που διαλογίζεται και υπάρχει έξω από την «κοινωνική λογική», γιαυτό και η δράση του είναι πάντα ανατρεπτική ως προς την συμβατική τάξη των πραγμάτων.
Οι τέσσερις αυτές φράσεις-τίτλοι κλιμακώνουν μιαν υπαρξιακή, φιλοσοφική κι αισθητική θέση την οποία η μουσική καλείται να υπηρετήσει μεταμορφώνοντάς την σε ήχους.
Κ. Σ. 1986

Ο Χρήστος Τσανάκας σημειώνει στον Ήχο:

...Τέσσερα μέρη, τέσσερεις κόσμοι, τέσσερα αυτοτελή μα συγγενικά κομμάτια που δεν επιθυμούν
και δεν πρέπει να θεωρούνται «θεματοκεντρικές» συνθέσεις.
Αντίθετα, διαθέτουν μια πληθώρα θεμάτων που αλληλεπιδρούν με αξιοθαύμαστη ισορροπία και συχνά με εντυπωσιακή οξύτητα. Έτσι, τα τέσσερα αυτά κομμάτια χαρακτηρίζονται από μιαν απρό-βλεπτη θεματική εναλλαγή και από μια έντονη «τάση διασποράς», που όμως πάντα συγκρατείται τελικά αφού έχει ήδη προλάβει να εφοδιάσει το έργο με ποικίλες άλλες διαστάσεις.
Ο όλος τρόπος γραφής αντανακλά τις ασύνειδες και συνειδητές παρορμήσεις του συνθέτη, ενώ συγχρόνως εκδηλώνει μια χαρακτηριστική απομάκρυνση από οικείες φορμαλιστικές λύσεις και τυπικότητες. Κατά τη διάρκεια της ακρόασης, ο πληθωρικός ηχόκοσμος του Τέσσερα Κομμάτια για 2 πιάνα αποκτά το σχήμα και τις διαστάσεις ενός τοπίου μυθικού -εξωπραγματικού θα λέγαμε- όπου τελείται το μυστήριο της αυτογνωσίας και της λύτρωσης του σύγχρονου ανθρώπου, μέσα από ευφάνταστα σκηνοθετημένες διεργασίες «αυτοϋπέρβασης» και «εσωτερικού διαλογισμού».

Τα Τέσσερα Κομμάτια για 2 πιάνα γράφτηκαν το 1986 στην Αθήνα, με δεδομένη την ένταξή τους στο πρόγραμμα του Α΄ Διεθνούς Φεστιβάλ Πάτρας όπου και πρωτοπαίχτηκαν τον Αύγουστο της ίδιας χρονιάς από τις πιανίστριες Μερόπη Κολλάρου και Λόλα Τότσιου.
Οι τίτλοι τους, αποσπασμένες μικρές φράσεις, προέρχονται από το βιβλίο του Άλντους Χάξλεϋ «Οι πύλες της αντίληψης» (The doors of perception), και θα πρέπει να ανατρέξει κανείς στο έργο αυτό για να καταλάβει περισσότερα. Η ανάγνωσή του εξ άλλου, που είχα κάνει κάμποσο καιρό πρίν, μου έδωσε την αφορμή η ακόμη και την ώθηση να περιπλανηθώ σε αυθαίρετες απόπειρες μουσικής του προέκτασης.
Και λέω αυθαίρετες γιατί η μουσική, πιστεύω ότι δεν μπορεί να περιγράψει τον Λόγο στις όποιες μορφές του η στα όποια περιεχόμενά του.
Αυτό όμως που φαίνεται ότι μου δημιούργησε ξεχωριστές εσώτερες δονήσεις ήταν οι αναζητήσες και οι έννοιες του λόγου του συγγραφέα, κάτι που φαίνονταν να συνδυάζει το έλλογο με το μη ακόμη συνειδητοποιημένο. Κι ακόμη η περιδιάβασή του στον ιστορικό χρόνο και χώρο της τέχνης και των έργων μεγάλων δημιουργών.

Ιδανικό θα ήταν τα Τέσσερα Κομμάτια να παίζονται ως αυτοτελές έργο στο πρόγραμμα μιας συναυλίας. Οι ερμηνευτές όμως, αν αυτό δεν είναι εφικτό, είναι ελεύθεροι να επιλέξουν. Θέλω επίσης να προσθέσω, ότι θα ήταν αρκετά ενδιαφέρον να παίζεται το έργο και με άλλους συνδυασμούς πληκτροφόρων τόσο ακουστικών όσο και ηλεκτρικών- ηλεκτρονικών, η ακόμη και με συνδυασμούς τους.
Η παρούσα έκδοση (2001), έχει αρκετές αλλαγές σε σχέση με το χειρόγραφο του 1986. Τις έκρινα σκόπιμες για πολλούς λόγους, και τονίζω ότι αυτή είναι τελικά η οριστική μορφή του έργου.

Τα μέρη του έργου
1. Μοναχική έκσταση (σελ. 4 - 7)
2. Η μυσταγωγική θέαση της πραγματικότητας (σελ. 8 - 18)
3. Οι οραματιστές 3. The visionaries (σελ. 19 - 33)
4. Η πλήρης εγρήγορση (Ο υπερβατικός Νούς) (σελ. 34 - 75)
The parts of the work
1. Insulated ecstasis (pages 4 - 7)
2. The sacramental vision of reality (pages 8 - 18)
3. The visionaries (pages 19 - 33)
4. Total awareness (the Mind at Large) (pages 34 - 75)

Κυριάκος Σφέτσας, Αθήνα 2001 – Kyriakos Sfetsas, Athens 2001