2017 03 03 Ο Άγιος Μάμας και άλλα χωριά της Μεσαορίας που χάθηκαν με την πάροδο των αιωνών Νέα στο

Συνεχίστηκε στο κατάμεστο Σπίτι της Κοντέας, την Παρασκευή 3
Μαρτίου, ο Έκτος κύκλος πολιτιστικών εκδηλώσεων και
διαλέξεων που θα γίνουν εκεί το 2017, με τη διάλεξη της Δρος
Νάσας Παταπίου Ιστορικού-Ερευνήτριας στο Κέντρο
Επιστημονικών Ερευνών με θέμα: «Άγιος Μάμας και άλλα χωριά
της Μεσαορίας που χάθηκαν με την πάροδο των αιώνων. Νέα
στοιχεία βάσει αρχειακών μαρτυριών».
Η κα. Παταπίου ανέφερε ότι με την πάροδο των αιώνων πολλά
χωριά της μεγαλονήσου και για διάφορους λόγους εγκαταλείφθηκαν
και απερημώθηκαν, ωστόσο, όμως, έχουν επιβιώσει ως τοπωνύμια ή
ακόμη μπορεί να διατηρούνται σ’ αυτά ίχνη ερειπίων. Η εγκατάλειψη
και η ερήμωση των χωριών αυτών μπορεί να οφειλόταν σε ληστρικές
επιδρομές, σε εχθρικές επιθέσεις, σε επιδημίες που αποδεκάτισαν τον
πληθυσμό, σε σεισμούς ή παρατεταμένες ανομβρίες και ξηρασίες.
Ίσως, ακόμη, να παρατηρήθηκε αυτό το φαινόμενο γιατί ο
πληθυσμός κάποιου χωριού μετακινήθηκε και εγκαταστάθηκε σε
γειτονικό χωριό, επειδή αυτό βρισκόταν σε καλύτερη θέση, ή
διέθετε πηγές ή αποτελούσε συγκοινωνιακό κόμβο. Η αρχειακή
έρευνα στα βενετικά αρχεία κατέδειξε ότι πολλά χωριά τα οποία
αναφέρονται σε αρχειακό υλικό και υφίσταντο κατά τη
Φραγκοκρατία και κατά τα χρόνια της Βενετικής κυριαρχίας έσβησαν
με την πάροδο των αιώνων. Σήμερα, βρισκόμαστε στην πλεονεκτική
θέση, χάρη στην αρχειακή έρευνα, να γνωρίζουμε στοιχεία γι’ αυτά
τα χωριά και να φέρνουμε στο φως την ιστορία τους πριν από πέντε
και πλέον αιώνες.
Σύμφωνα με τις βενετικές πηγές, συνέχισε η κα. Παταπίου, στην
εύφορη και πλούσια περιοχή της Μεσαορίας υπήρχαν κάποτε
πενήντα και πλέον χωριά, τα οποία εδώ και αιώνες έχουν χαθεί.
Μεταξύ αυτών αναφέρουμε ενδεικτικά το χωριό Άγιος Μάμας, που
αποτελεί πρόδρομο οικισμό του νεώτερου χωριού της Κοντέας, ή την
Αβίτα ή Σταβίτα (κοντά στην Αυγόρου), χωριό το οποίο
δημιουργήθηκε λίγο μετά το 1540 για να εγκατασταθούν σ’ αυτό
πρόσφυγες, που είχαν μεταφερθεί από τους Βενετούς από το
Ναύπλιο, όταν έπεσε στα χέρια των Οθωμανών. Στα χωριά αυτά
περιλαμβάνεται επίσης το χωριό Κρίνα, που είχε παραχωρηθεί τον
15ο αιώνα από τον βασιλιά Ιάκωβο Β´ Lusignan στον Τζιμπλέττη,
ορθόδοξο επίσκοπο Αμμοχώστου ή το χωριό της Μεσαορίας
Πηγάδια, που είχε παραχωρηθεί το 1534 από τη Γαληνοτάτη στους
γιους του Βραχίμη, ορθοδόξου επισκόπου Αμμοχώστου.
Επιπρόσθετα θα μπορούσαμε να σημειώσουμε τα χωριά Παναγία και
Πιστάκι, κοντά στη Λύση, το χωριό Στέφανη κοντά στην Βατυλή, τα
χωριά Απαλαίστρα, Πέντε Λιθάρια και το χωριό Άγιος Φωκάς, κοντά
στο Λευκόνοικο. Η Κατάπετρα ήταν επίσης χωριό που δεν υφίσταται
πλέον, αλλά μαρτυρείται σ’ αυτό μία σύγκρουση το 1571, μεταξύ των
Οθωμανών και των υπερασπιστών της Αμμοχώστου. Ενδιαφέρουσα
είδηση, επίσης, είναι ότι στα Αγρίδια, ένα μη υφιστάμενο πλέον
χωριό της Μεσαορίας, είχε στην ιδιοκτησία του ένα περιβόλι, ο
Φίλιππος Μεμπρέ, διερμηνέας έως το 1570 της τουρκικής γλώσσας
στη Λευκωσία.
Τελειώνοντας η κα. Παταπίου εξέφρασε τις ευχαριστίες της προς το
Κ.Σ Κοντέας για την φιλοξενία της διάλεξης καθώς επίσης και για
την προσφορά του στα πολιτιστικά δρώμενα του τόπου.
Στο τέλος της διάλεξης ο Πρόεδρος του Κ.Σ Κοντέας κ. Χαράλαμπος
Κρασιάς απένεμε το βιβλίο «Ο Σπανός τζαι οι σαράντα δράτζοι», του
Χαμπή, αναμνηστικό στην κα. Νάσα Παταπίου.
Το πρόγραμμα παρουσίασε και συντόνισε η ηθοποιός Μαρία Γεωργίου Κρασιά.
Φωτογραφίες Λήδα Αγιομαμίτη