Operacja Anthropoid. Jak Czechosłowacy zlikwidowali Heydricha | opowiada: prof. Piotr M. Majewski

27 maja 1942 roku dwaj wyszkoleni w Wielkiej Brytanii komandosi, Czech Jan Kubiš i Słowak Jozef Gabčík dokonali w Pradze udanego zamachu na protektora Czech i Moraw, obergruppenführera Reinharda Heydricha. To najwyższy rangą nazistowski dygnitarz, jakiego udało się zlikwidować podczas II wojny światowej.

Heydrich, który z pewną, chociaż niewielką przesadą, uważał się za trzecią osobę w niemieckiej III Rzeszy, przybył do okupowanych Czech pół roku wcześniej, by zrobić porządek z buntującym się, podbitym narodem. I był w tym niebywale skuteczny. Ale tak naprawdę nie z tego powodu emigracyjne czechosłowackie władze podjęły decyzję o jego likwidacji.

W 25 odcinku Czechostacji rozmawiam z profesorem Wydziału Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego Piotrem Maciejem Majewskim nie tylko o samym zamachu, ale też właśnie o jego przyczynach i długofalowych, politycznych skutkach.

I o niebywałej, jak na warunki protektoratu fali represji, jaka spadła na Czechów po śmierci ulubieńca Adolfa Hitlera. Profesor wyjaśnia też, dlaczego spacyfikowane przez Niemców Lidice, chociaż ich los na tle setek miejscowości z Białorusi, Rosji, Bałkanów czy Polski nie był niczym wyjątkowym, stały się dla zachodu symbolem nazistowskiego bestialstwa.

A w bonusie, w podsumowaniu odcinka, wyjaśniam, jak zorganizować sobie w Pradze wycieczkę śladami Operacji Anthropoid i Heydrichiady - czyli fali odwetowych niemieckich represji po śmierci protektora.

Możecie też, jeśli nie macie ochoty zobowiązywać się na dłużej, po prostu postawić mi wirtualną ☕ w serwisach:

lub

Gdzie Wam wygodniej.

Za wszelkie wsparcie, także to dobrym słowem, łapką w górę, subskrypcją czy komentarzem - bardzo dziękuję.

* Zdjęcie na okładce przedstawia protektora, uszkodzony w zamachu samochód i Jozefa Gabčíka i Jana Kubiša odznaczanych, jeszcze w Wielkiej Brytanii, przez prezydenta Edvarda Beneša. W tle zaś zdjęcie miejsca zamachu, wykonane chwilę po nim. (źródło: Bundesarchiv CC 3.0)

* W jinglu podcastu wykorzystuję fragment IX symfonii "Z Nowego Świata" autorstwa Antonina Dvořáka, pochodzącego z MUSOPEN.ORG

[ukaszmichalak]

Byłem w cerkwii na Resselovej. Zaraz obok jest knajpa "U spadochroniarzy". Czesi mają bardzo specyficzne poczucie humoru.

[grzegorziwoa]

Świetne są te historyczne odcinki (pozostałe zresztą też). Byłoby super, gdyby Pan zrobił jeden lub więcej odcinków o Czechosłowacji z lat 1918 - 1939. To bardzo mało znany w Polsce fragment historii tego kraju i poprzekręcany różnymi stereotypami. Wprawdzie ostatnio często są to stereotypy ogromnie pozytywne zamiast dawnych ośmieszających, ale prawdziwej i rzetelnej wiedzy ciągle nie jest zbyt dużo. Pozdrawiam i życzę sukcesów

[jarekjaroslaw]

Ciekawe, że ojciec Rainharda był kompozytorem i zanim się urodził syn napisał utwór "Zbrodnia Reinharda" (Bruno Heydrich "Reinhards Verbrechen")

[.A.M.]

Jestem pod wrażeniem. Solidnie przedstawiony kontekst operacji, dużo informacji na temat ruchu oporu w Czechach. Świetnie się słucha.
P.S. Pan prowadzący popełnił błąd - na chórze było trzech spadochroniarzy Opalka, Bublik i Kubiš. Kubiš zmarł w drodze do szpitala z ran odniesionych po wybuchu granatów. Ogólnie super.

[mariuszsurosz]

dwa razy grupy turystów zażyczyły sobie pójść śladami zamachu... początek trasy na miejscu akcji, a koniec w cerkwi po przerzuceniu się metrem. a po drodze, miejsce gdzie Gabisz wpadł do rzeźnika i postrzelił Kleina, miejsce gdzie Kubisz zostawił rower, szpital, gdzie zakończył życie rzeźnik z Pragi i wiele innych miejsc...

[leszekerenfeicht]

33:30 Nie "Na" Holeśovićkach tylko V Holeśovićkach. Wiem, że jest inaczej - byłem tam, trafić niełatwo, wygwizdów straszny, a dawna ulica zniknęła przy budowie autostradowej obwodnicy. Ale pozostał zakład poprawczy pod którym dokonano zamachu - symboliczne miejsce, choć jego wyborem rządziło co innego: wjazd na dużą ulicę wymaga zwolnienia na ostrym zakręcie. Idealne miejsce na zamach

[BeataWolk-ywxo]

Jak pan widzi i słyszy w Polsce jak kto chce.! Wladza sobie a naród sobie ! W 68 Polacy byli sercem po stronie, , rewolucji " 😅Dziękuję 😊

[karakol]

Coraz ciekawsze te wasze audycje, choć akurat historia to moja pasja ale z przyjemnością słucham tej audycji, może się jeszcze czegoś dowiem o czym wcześniej nie wyczytałem :)

[paweogarek]

Super podcast. Podczas wizyty w Pradze odwiedziłem cerkiew Cyryla i Metodego. Miejsce wymowne.

[tomekp]

Jako nieoprawny Czechofil dziękuję za ten kanał.

[maxblitz]

Gdzieś czytałem, że kanapa kabrioletu Heydricha była wypełniona włosiem końskim. Sam zresztą kiedyś utylizowałem kanapę z takim wypełnieniem. To było wtedy powszechne. Taki materiał był chyba jeszcze bardziej niebezpieczny biologicznie niż trawa morska.

[pevnostipevnosti]

Spotkałem się z taką teorią że tak naprawdę przyczyna zamachu na SS3 była inna. Wywiad brytyjski miał jak wiadomo poufne kotakty z Abwehrą. I to szef Abwehry Admirał Canaris niejako poprosił Angoli o usunięcie Heydricha. Bo SD namierzało Canarisa a mózgiem SD był Heydrich. Oczywiście dokumenty MI6 nie są ujawnione.

[jarekjaroslaw]

Ostatnio słyszałem wykład o Szczecinie jako niedoszłym morskim oknie na Świat dla Czechosłowacji, oprócz Hamburga. Był nawet konsulat i Klub Czechosłowacki w Szczecinie. Ciekawy odcinek na materiał kolejny.

[rurek]

Czytałem o teorii, że HHhH został zamordowany w szpitalu na Bulovce. Chodzi o wysłanie po zamachu do Pragi dr Gebharda, który nie zgodził się, podobno na polecenie Reichsführera, na włączenie po operacji Rzeźnika Pragi sulfonamidów. Pewnie to tylko teoria...

[tysprag]

Może coś o zajęciu Śląska Cieszyńskiego przez Czechów w 1919r? Jak to wygląda z ich perspektywy. Jak u nich z wiedzą o mordzie na polskich jeńcach w Stonawie?? Jak już to chyba warto wziąć przysłowiowego byka za rogi?!

[tomek]

Poproszę o audycję poświęconą śląsku cieszyńskiemu

[WojciechWachniewski-stzm]

Imię Heydricha pisze się przez I: REINHARD (a nie Reynhard) ♍

[PKowalski]

Dziękuję za odcinek. I jeszcze parę miłych słów dla algorytmu, by popromował film...

[annabohun]

Dziekuje za odcinek. W rzeczy samej b. ciekawy. Przyjemność popsuły mi niektóre komentarze. Szkoda.

[krzysztoflechuksza]

Jedna z najbardziej dramatycznych historii. Zamieniam się w słuch