Nuriyye Huseynova || Sarı Gelin ||

Nuriyye Huseynova __ Sarı Gelin __
#AnaDoluYürekliBağrıYanıkTürküler #Türküler #Ezgiler #Ağıtlar

Aynı türküleri havalandırıyoruz bizden alâ gardaş mıolur!

SARI GELİN TÜRKÜSÜ HİKAYESİ ..
Sarı Gelin veya Erzurum Çarşı Pazar; Türkiye, Azerbaycan, Ermenistan, Gürcistan ve İran'da popüler bir türküdür. Türkü farklı dillerde farklı sözlere sahip olsa da melodisi aynıdır. "Erzurum Çarşı Pazar" (TRT Repertuvarı, 2000) olarak kayıtlı olup halk arasında "Sarı Gelin Türküsü" diye bilinen türkünün Kars, Ermenistan ve Azerbaycan yöresinde söylenen biçimlerinde farklılıklar bulunmaktadır.

Sözlü kültürel bir miras olan bu geleneksel türkü, anonim olduğu için yazarı veya bestecisi bilinmez. Dilaver Düzgün'e göre birçok kaynakçanın taranması, sarı, sarı kız, sarı gelin sözlerinin Anadolu'da, Balkanlarda, hatta Özbek, Kazak, Türkmen, Tatar sahaları gibi geniş Türk coğrafyasında okunan halk ezgilerinde ne kadar yoğun bir biçimde yer aldığını göstermektedir. Ayrıca Türk mitolojisinde sarı rengin önemli bir motif olarak kullanıldığını da belirtmek gerekir. Dilaver Düzgün, türkünün ezgisi, yapısı, konusu, bütün yönleriyle Türk halk kültürünün bir ürünü olduğunun muhakkak oluğunu söylüyor.

Topluma mal olan ''Sari Gelin'' türküsü hakkında ortaya atılan ''Sari Gelin'in sarı bir kız olduğu ve aslen Ermeni olduğu'' yönündeki iddialara, romanda açıklık getiriliyor. Kitapta, ''Sarı Gelin'in esmer, yeşil gözlü ve annesinin Ermeni olduğu gerçeğinin yanı sıra ona aşık olanın da Bağdat'tan gelen bir Şeyh olduğu, bu türkünün de Şeyh tarafından yazıldığı anlatılıyor.

SARI GELİN'İN ÖYKÜSÜ

13. Yüzyıl başlarında Abdulkadir Geylani Hazretlerinin müritlerinden Şeyh Senan, puta taptığını gördüğü bir rüya üzerine Bağdat'tan yola çıkar. Şeyh Senan, Erzurum'da gördüğü Gürcü Penek Kralı IV. David'in kızı Humar Hanım'a aşık olur.

Şeyh Senan, giydiği Hint elbisesinden dolayı ''Sari Gelin'' adını taktığı Humar Hanım'ın tüm isteklerine boyun eğer. Aşkı uğruna şarap içen, Kuran'ı ateşe atan ve Hıristiyan olan Senan, Humar Hanım'ın isteği üzerine domuz çobanlığına başlar.

Şeyhlerinin düştüğü durumdan rahatsız olan dervişleri, buna çare bulamayarak Bağdat'a döner. Şeyhlerinin yakalandığı aşkın gerçekte, Allah uğruna çektiği çile olduğunu öğrenen dervişler, tekrar Erzurum'a dönerek şeyhlerine sahip çıkarlar.

Dervişliğin en yüksek mertebesine ulaşan Şeyh Senan, Sari Gelin'e kavuşmak üzereyken domuz çobanlığını bırakarak, dervişleriyle saraydan ayrılır. Müslüman olan Humar Hanım, Şeyh Senan'ın aşkı uğruna yaptığı fedakarlıklar karşısında hatasını anlayarak, peşlerinden gider.

Sarı Gelin ve Şeyh Senan'ın kavuşmaları Allahuekber dağlarında gerçekleşir. Ama bu aşkın sonu da hüsranla biter. O günden itibaren bu dağlar ''Allahuekber'' adıyla anılır.

''UYANDIĞIMDA, SAĞ YANIM UYUŞMUŞ OLUYORDU''

Kılıç, Sarı Gelin türküsünü araştırmaya karar veriş nedenini kitabında şöyle anlatıyor: ''Kimimiz sevip alamamışız, kimimiz seveceğimizi bulamamışız, kimimiz içimizdeki Sarı Gelinin hayaliyle yaşamışızdır. İster hayallerde yaşasın, ister gönüllerde, isterse bu cihanda yaşasın… Yaşasın da nerede olursa olsun. Önemli olan sevginin yaşıyor olması değil midir?

Sevgili, uğruna çok şey feda edilen ve buna değendir. İnsanoğlunun sevdiği için feda edemeyeceği şey yoktur. Hangi sevgili, sevgisi uğruna neleri feda etmemiştir ki? Bu sevgili, bazen Allah sevgisi olarak çıkar karşımıza; bazen bir yüce makam, bazen güzel bir kız, bazen de dünya malı…

O soğuk kış mevsiminde hapsolduğumuz evimiz, sobanın sıcaklığıyla kucaklardı bizi. Sobanın üzerinde fokurdayarak kaynayan suyun sesi, radyodaki haberleri okuyanın sesiyle yarışır dururdu. Dizine yatarken sırtımı verdiğim sobanın sıcaklığı, annemin anlattığı masallar unutulur gibi değildi.

Annem, ''Bir varmış, bir yokmuş, evvel zaman içinde kalbur saman içinde, pireler berber iken, develer tellal iken, ben annemin dizinde mışıl mışıl uyurken'' diye başlardı anlatmaya. Masalların hiçbirini sonuna kadar dinleme imkanı bulamamıştım. Uyandığımda, sağ yanım uyuşmuş oluyordu. Öyle uyuşmuştu ki o uyuşukluk, masallarda dinlediğim Sarı Gelini arayıp buluncaya kadar gitmemişti. İşte o zaman bir şeylerin farkına yeni yeni varabildim.''

''KÜLTÜRÜN MİLLİYETİ OLMAZ''

Yaklaşık 800 yıl önce yaşanan Sarı Gelin'in günümüze kadar unutulmadığını anlatan Kılıç, Leyla ile Mecnun, Ferhat ile Şirin, Kerem ile Aslı'nın aşkından geri kalmayan Sarı Gelin ile Senan'ın aşkının da evrensel hale geldiğini söyledi.

Yazar Kılıç, Ermenilerin, Gürcülerin ve Azerilerin de sahip çıktığı Sarı Gelin türküsünü ''kültürün milliyeti olmaz'' düşüncesiyle açıklıyor. Kılıç, ''Yaklaşık 3,5 yılı aşan araştırmalarımın sonucunda böyle bir kitap yazma zarureti doğdu. Onlarca kitap, yüzlerce yazılı eser taramamda elde ettiğim bulgular ışığında yazdığım bu roman, gerçeğin hayalle harmanlanmasıdır'' dedi.

[siirrengindeturkutadinda]

Aynı türküleri havalandırıyoruz bizden alâ gardaş mıolur!

SARI GELİN TÜRKÜSÜ HİKAYESİ ..
Sarı Gelin veya Erzurum Çarşı Pazar; Türkiye, Azerbaycan, Ermenistan, Gürcistan ve İran'da popüler bir türküdür. Türkü farklı dillerde farklı sözlere sahip olsa da melodisi aynıdır. "Erzurum Çarşı Pazar" (TRT Repertuvarı, 2000) olarak kayıtlı olup halk arasında "Sarı Gelin Türküsü" diye bilinen türkünün Kars, Ermenistan ve Azerbaycan yöresinde söylenen biçimlerinde farklılıklar bulunmaktadır.

Sözlü kültürel bir miras olan bu geleneksel türkü, anonim olduğu için yazarı veya bestecisi bilinmez. Dilaver Düzgün'e göre birçok kaynakçanın taranması, sarı, sarı kız, sarı gelin sözlerinin Anadolu'da, Balkanlarda, hatta Özbek, Kazak, Türkmen, Tatar sahaları gibi geniş Türk coğrafyasında okunan halk ezgilerinde ne kadar yoğun bir biçimde yer aldığını göstermektedir. Ayrıca Türk mitolojisinde sarı rengin önemli bir motif olarak kullanıldığını da belirtmek gerekir. Dilaver Düzgün, türkünün ezgisi, yapısı, konusu, bütün yönleriyle Türk halk kültürünün bir ürünü olduğunun muhakkak oluğunu söylüyor.

Topluma mal olan ''Sari Gelin'' türküsü hakkında ortaya atılan ''Sari Gelin'in sarı bir kız olduğu ve aslen Ermeni olduğu'' yönündeki iddialara, romanda açıklık getiriliyor. Kitapta, ''Sarı Gelin'in esmer, yeşil gözlü ve annesinin Ermeni olduğu gerçeğinin yanı sıra ona aşık olanın da Bağdat'tan gelen bir Şeyh olduğu, bu türkünün de Şeyh tarafından yazıldığı anlatılıyor.

SARI GELİN'İN ÖYKÜSÜ

13. Yüzyıl başlarında Abdulkadir Geylani Hazretlerinin müritlerinden Şeyh Senan, puta taptığını gördüğü bir rüya üzerine Bağdat'tan yola çıkar. Şeyh Senan, Erzurum'da gördüğü Gürcü Penek Kralı IV. David'in kızı Humar Hanım'a aşık olur.

Şeyh Senan, giydiği Hint elbisesinden dolayı ''Sari Gelin'' adını taktığı Humar Hanım'ın tüm isteklerine boyun eğer. Aşkı uğruna şarap içen, Kuran'ı ateşe atan ve Hıristiyan olan Senan, Humar Hanım'ın isteği üzerine domuz çobanlığına başlar.

Şeyhlerinin düştüğü durumdan rahatsız olan dervişleri, buna çare bulamayarak Bağdat'a döner. Şeyhlerinin yakalandığı aşkın gerçekte, Allah uğruna çektiği çile olduğunu öğrenen dervişler, tekrar Erzurum'a dönerek şeyhlerine sahip çıkarlar.

Dervişliğin en yüksek mertebesine ulaşan Şeyh Senan, Sari Gelin'e kavuşmak üzereyken domuz çobanlığını bırakarak, dervişleriyle saraydan ayrılır. Müslüman olan Humar Hanım, Şeyh Senan'ın aşkı uğruna yaptığı fedakarlıklar karşısında hatasını anlayarak, peşlerinden gider.

Sarı Gelin ve Şeyh Senan'ın kavuşmaları Allahuekber dağlarında gerçekleşir. Ama bu aşkın sonu da hüsranla biter. O günden itibaren bu dağlar ''Allahuekber'' adıyla anılır.

''UYANDIĞIMDA, SAĞ YANIM UYUŞMUŞ OLUYORDU''

Kılıç, Sarı Gelin türküsünü araştırmaya karar veriş nedenini kitabında şöyle anlatıyor: ''Kimimiz sevip alamamışız, kimimiz seveceğimizi bulamamışız, kimimiz içimizdeki Sarı Gelinin hayaliyle yaşamışızdır. İster hayallerde yaşasın, ister gönüllerde, isterse bu cihanda yaşasın… Yaşasın da nerede olursa olsun. Önemli olan sevginin yaşıyor olması değil midir?

Sevgili, uğruna çok şey feda edilen ve buna değendir. İnsanoğlunun sevdiği için feda edemeyeceği şey yoktur. Hangi sevgili, sevgisi uğruna neleri feda etmemiştir ki? Bu sevgili, bazen Allah sevgisi olarak çıkar karşımıza; bazen bir yüce makam, bazen güzel bir kız, bazen de dünya malı…

O soğuk kış mevsiminde hapsolduğumuz evimiz, sobanın sıcaklığıyla kucaklardı bizi. Sobanın üzerinde fokurdayarak kaynayan suyun sesi, radyodaki haberleri okuyanın sesiyle yarışır dururdu. Dizine yatarken sırtımı verdiğim sobanın sıcaklığı, annemin anlattığı masallar unutulur gibi değildi.

Annem, ''Bir varmış, bir yokmuş, evvel zaman içinde kalbur saman içinde, pireler berber iken, develer tellal iken, ben annemin dizinde mışıl mışıl uyurken'' diye başlardı anlatmaya. Masalların hiçbirini sonuna kadar dinleme imkanı bulamamıştım. Uyandığımda, sağ yanım uyuşmuş oluyordu. Öyle uyuşmuştu ki o uyuşukluk, masallarda dinlediğim Sarı Gelini arayıp buluncaya kadar gitmemişti. İşte o zaman bir şeylerin farkına yeni yeni varabildim.''

''KÜLTÜRÜN MİLLİYETİ OLMAZ''

Yaklaşık 800 yıl önce yaşanan Sarı Gelin'in günümüze kadar unutulmadığını anlatan Kılıç, Leyla ile Mecnun, Ferhat ile Şirin, Kerem ile Aslı'nın aşkından geri kalmayan Sarı Gelin ile Senan'ın aşkının da evrensel hale geldiğini söyledi.

Yazar Kılıç, Ermenilerin, Gürcülerin ve Azerilerin de sahip çıktığı Sarı Gelin türküsünü ''kültürün milliyeti olmaz'' düşüncesiyle açıklıyor. Kılıç, ''Yaklaşık 3, 5 yılı aşan araştırmalarımın sonucunda böyle bir kitap yazma zarureti doğdu. Onlarca kitap, yüzlerce yazılı eser taramamda elde ettiğim bulgular ışığında yazdığım bu roman, gerçeğin hayalle harmanlanmasıdır'' dedi.