Saha (Yakut) Büyü Masalları

Saha Türklerinin, geçmiş yüzyıllarda çeşitli araştırmacılar tarafından derlenmiş masallarını içeren bir kitaptan iki masal örneği okudum. Ayının kaçırdığı kadın ile bir Şaman’ın hikâyeleri.
Okuduğum kitap:

[Tarih_Obası]

Saadettin Gömeç: Tarihten Günümüze Saha Türkleri
Fedotoviç, Saha Yeri ve Saha Türkleri

[iguessitsumut]

Ben, Batı Toros yörüklerindenim. Nenelerimin demesine göre biz 14 göbektir Antalya'nın Korkuteli ilçesinin köylerindeyiz(e-devletten baktığımda 1836 yılına kadar dayanan kayıtlar vardı). Aslen Avdan'lı olmamıza rağmen çevre köylerle de(Kargalık, İmecik, Datköy, İmrahor vb.) akrabalık ilişkilerimiz var. Bizim oralarda mağaralar eskiden buzdolabı gibi kullanıldığından, yabanıl hayvanlar yiyeceklerin kokusunu alıp, mağaralara dalabiliyorlar ya da direkt kullandıkları mağara bir ayı ini olabiliyormuş. Ayı tarafından kaçırılan kızların, kadınların tekeler, keçiler vb. küçükbaşlar tarafından kurtarılmasına dair hikayeler mevcut. En aklımda kalanı da şu:
"Teke Garı(Teke Karı)" diye bahsedilen bir kadın; dağın tepesine, tekeleri otlatmaya götürür. Tekeleri otlatırken karnı acıkır ve "Çoban Mağarası" denilen, çobanların hayvanları otlatırken aç kalmamak üzere yiyecek stoğu yaptığı mağaraya gider. Mağarada bir ayı vardır ve ayı Teke Karı'ya sorar: "Bu yiyecekler senin mi?" Teke Karı cevap verir: "Evet benim, açım". Ayı, yiyecekleri ancak eşi olması durumunda vereceğini söyler ve Teke Karı bunu kabul eder. Gece olup, yatak vakti geldiğinde ise tekeler sahibelerini ararlar. Sahibelerini ayının koynunda gören teke sürüsü, sahibelerini korumak için süsme, tepme gibi bir takım eylemlerle ayıyı öldürürler. Teke Karı ise tekelere teşekkür etmek amacıyla onları serbest bırakır.
(bu yüzden başı boş bir teke bulunduğunda [tabi bulunabilirse] bu Teke Karı keçisi denir)

[orkunberkb]

İkinci hikâyedeki Ayıı kız ile Abası kız muhtemelen (eşleri olmanın yanı sıra aynı zamanda) Şamanın emegetleri (yardımcı ruhları). "Ayıı" "iyi/ışıklı" demek. Abası/abaath ise Al türünden kötücül bir ruh cinsi.
Yani anlayacağınız bu şamanın biri ak diğeri kara iki emeget'i varmış (ki bir şaman'ın ne akdar fazla emegeti olursa o kadar güçlüdür, Pokémon gibi *gotta catch'em all* yani) ikisiyle de karı koca hayatı yaşıyormuş (ki çok sık olan bir olaydır, bazen cocukları da olur bu ruhlardan). Emegetleri birbirini çekememiş biri diğerini ldürmeye kalkmış (ki kıskançlık yaptıkları da bilinir). *Ayrıca Bakınız / Vatslav Leopold Seroshevsky'nin Saka Yakutlar kitabı*

[aslfidan]

Babanemden dinledim, kırlareli doğumlu anne-babası Makedonya doyran doğumlu. Kedi yavrusu doğuran genç bir kız ile ilgili hikaye anlatmıştı bir keresinde. Bu hikayeyi dinlerken direkt onu hatırladım 😅 Teşekkürler çok keyifliydi 🍀

[stachujones]

Yine 21 Aralık... Yine en uzun gece... Ve yine masallarla, destanlarla şeb-i yeldâda bir aradayız. Elinize, dilinize ve emeğinize sağlık. Sağolun. ❤❤❤

[videoizliyomalp]

Sayenizde çok ihtiyacım olan bir kitapla tanıştım teşekkürler <3

[bilalgunden]

Videolarınızda sizin gibi harika şirin anaç bir insana bile kötü yorum yapanlar görüyorum, sinirlenmemek elde değil gerçekten. İyi ki varsınız efenim severek izliyor/dinliyoruz

[cloudblood]

Emeğinize ve ağzınıza sağlık. Yine harikulade uzun kış gecesinde dinlenecek güzel bir masal. İyi ki varsınız.

[ahmetylmaz]

Ben Hatay'ın Hassa ilçesinden geliyorum babamın soyu Suriye Türkmenlerinden annemin soyu Artuklu beyliğinden geliyor bende buna benzer bi kaç hikayeyi anannemden dinlemiştim :)

[gokcenileri]

Bir kadim atasözü der ki:" iki karı alanın uçkur bağı dikiş tutmazmış." Gençler, atalarınıza kulak verin!

[aybukeyksl]

Dövmeleriniz ve anlamları ile ilgili de bir video bekliyoruz sizden. Kadın savaşçının omzunda olan dövmenizin manası gibi, diğer dövmelerinizin anlamları da oldukça merak ediliyor :) teşekkürler 🙏

[koraydemirbas]

Sivas Yıldızeli Topulyurt Köyündenim, e-devlet kayıtlarında da 1880lere kadar ailem hep bu köydeymiş fakat köyümüzün tam tarihi hakkında kayıtlarda bilgi yok. Ayıların kız kaçırması hakkında hikayelerle geçti benim çocukluğumda

[tugba]

Çok beğendim çok güzeldi daha çok olsun çok dinleyelim çok sevdim çok yaşayın amin 💞

[vurursagololur]

Çok güzel paylaşım elinize sağlık. Kömen yayınlarını inceleyeceğim:)

[nodl]

karabükte yaşıyorum, zaten doğası gereği içinde bolca ayı bulunduran bir yer olduğundan bu tarz hikayeler anneannem babaannem tarafından büyüklerime çoğu zaman anlatılırmış. babam da bana kendisine dedesinin anlattığı bir hikaye anlatmıştı. hikayeye göre büyük dedem karabüğe göçtükten az bir süre sonra yenicede bir arkadaş edinmiş. bu herif ekme biçme işleriyle uğraşırmış yiyeceğini falan kendi çıkarıyor kısacası. bir gün yine işiyle uğraşırken bir ayı çekip kolundan sürüklemiş bu adamı götürmüş in gibi bir yere. adam orda 2 gün kalmış fırsat bulunca kaçmış ama anlattığına göre ayı adamın yanından nadiren ayrılmış, sürekli yanında uyumuş vsvs.

[fridakahlo]

Bu videoyu boş vaktimin olup üstünde düşünebileceğim bir zaman için ayırmıştım. Nasıl makbule geçti anlatamam, ağzınıza sağlık Ceren Hanım.

[fn]

Ceren hanım yeni tanıdım sizi. Bu ne güzel bir içerik böyle. Yani hem içerik çok güzel hem de kaynak paylaşmanız çok mutlu etti beni. Tarihçi olmak böyle bir şey demek ki. Emeğinize sağlık. Heyecanla takip ettim kanalınızı. Çok teşekkürler.

[quabracqe]

Konya Kadınhanı yöresinde özellikle bu ayı masalları çok anlatılırdı. Anneannem köyde toplandığımızda sürekli masal anlatırdı aklımda ayı masalları çok fazla yer edinmiş ama dediğiniz gibi inanarak anlatırlardı gerçekten yaşanmış gibi. Tam ayrıntısıyla aklımda kalmadığı için tekrar sorup detaylıca yazacağım buraya.

[alitanrgan]

Yeni kesfettigim, kaliteli kanallardan. Mükemmel icerikler icin tesekkur ederim. Umarim 1 milyon aboneye ulasirsiniz en kisa zamanda. Her zaman mutlu olun. Iyi gunler

[rindaminerva]

Bunca senelerdir okurum (kimine göre çok-kimine göre az olabilir) öğrendiğim bir şey var ki; evrenin sırları hiçbir zaman tek ve sadece bir kitapta yazılı olmadığı. Kitaplar ve sayfaları, filmler ve replikleri, şarkılar ve sözleri, şiirler ve mısraları, tualler ve resimleri ormansa, ormandaki ekmek kırıntıları da verdiği ip uçlarıdır. Yalnız bu ekmek kırıntıları rastgele serpiştirilmiş olduğundan hangisinin bayat hangisinin taze olduğunu hangisinin yenilebilir, hangisinin küflenmiş olduğunun ayırdına varacak olan okuyucudur. ve yenildiğinde sindirilen her kırıntı düşünce yapımız besleyecek ve ne olacağımız konusunda önemli bir rol oynayacaktır... M:R