Πρωτοχρονιάτικα κάλαντα Θεσσαλίας

ΑΓΙΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ ΕΡΧΙΤΙ
.............
Κάλαντα ποιμενικά Πρωτοχρονιάς με προέλευση από τη Θεσσαλία.
............
Άγιος Βασίλης έρχιτι Γινάρις ξημιρώνει,
σαν φέτους παλικάρια μου σαν φέτους κι του χρόνου.
------
Ιδώ σι τούτις τις αυλές τις μαρμαρουστρουμένες,
(ν)ιδώ ‘χουν χίλια πρόβατα κι πιντακόσια γίδια,
(ν)ιδώ ‘χουν κι τουν πιστικό τουν καγκελοφρυδάτου.
------
-Ρε πιστικέ ρε πιστικέ ρε καγκελουφρυδάτι,
ρε τίνους είν’ τα πρόβατα ρε τίνους είν’ τα γίδια;
------
-Τ’ αφέντη μ’ είν’ τα πρόβατα τ’ αφέντη μ’ κι τα γίδια,
τ’ αφέντη μ’ είν’ κι του μαντρί του μαρμαρουστρουμένου.
------
Σαν τα μιρμήγκια πιρπατούν σαν τα μιλίσσια βάζουν,
μι την φλουγέρα τα λαλούν απ’ του πρωί ως του βράδυ.
------
Κι ένα μικρό μικρούτσικο μικρό κι χαϊδεμένου,
μικρό του έχ’ η μάνα του μικρό κι ου μπαμπάς του,
του έλουζι του χτένιζι κι στου σκουλειό του στέλνει,
κι ου δάσκαλος του καρτιρεί μι τι χρυσή τη βέργα.
------
Παραπονέθκε το πιδί στη μάνα του πααίνει.
-Πιδί μου που ‘ν’ τα γράμματα πιδί μου που ‘ν’ ου νους σου;
-Τα γράμματα είνι στου χαρτί κι ου νους μου στα πιχνίδια.
......................................................................
Τα Πρωτοχρονιάτικα έθιμα στη Θεσσαλία
.............
Η Θεσσαλία ακόμα και από τα αρχαία χρόνια είχε σπουδαίο ρόλο στην Ελληνική ιστορία, καθώς διαμόρφωσε τον δικό της χαρακτήρα τόσο σε κοινωνικό σε οικονομικό αλλά και πολιτιστικό επίπεδο. Η Θεσσαλία αποτέλεσε την πατρίδα πολλών σημαντικών ανθρώπων της ιστορία όπως για παράδειγμα του Ασκληπιού.

Πλούσια είναι τα τοπικά έθιμα στις περιοχές του νομού Λάρισας που ακολουθούνται τα Χριστούγεννα αλλά κυρίως ανάμεσα στην Πρωτοχρονιά και στα Θεοφάνεια και μαρτυρούν τις συνήθειες αλλά και τον τρόπο ζωής των κατοίκων τους. Βασικό στοιχείο των εθίμων είναι η σύνδεση με τις παραδόσεις, ενώ ξεχωρίζουν ορισμένα, τα οποία έλκουν την καταγωγή τους από την Ανατολική Ρωμυλία.
.......
Τα Μπαμπαλιούρια στο Λιβάδι Ελασσόνας:
Οι μεταμφιεσμένοι φέρουν στο στήθος βαριά κουδούνια αιγοπροβάτων, που κάνουν πολύ θόρυβο.
Τα Μπαμπαλιούρια λοιπόν ξεχύνονται στις εκκλησίες του χωριού και περιμένουν να τελειώσει η λειτουργία για να βγει ο κόσμος. Κρατούν ένα κουμπαρά και δεν αφήνουν κανέναν να περάσει αν δεν προσφέρει χρήματα. Μετά την εκκλησία, τα Μπαμπαλιούρια ξεχύνονται στους δρόμους μέχρι το βράδυ, κάνοντας θόρυβο με τα κουδούνια τους για να διώξουν τα κακά πνεύματα.
........
Τα Ρογκατσάρια στο Βλαχογιάννι:
Άντρες κάθε ηλικίας ντύνονται καπεταναίοι με παραδοσιακές στολές και με τη συνοδεία ορχήστρας περιφέρονται σε όλο το χωριό ευχόμενοι «Καλή Χρονιά», καταλήγοντας στην πλατεία όπου ξεκινάν το γλέντι!
.......
Το έθιμο της καμήλας στο Δαμάσι:
Για μια ακόμη χρονιά το έθιμο της Καμήλας θα αναβιώσει την Πρωτοχρονιά στο Δαμάσι.
Έχει τις ρίζες του στην Αρχαιότητα και παραπέμπει στις γιορτές προς τιμή του Διονύσου, όπου οι πιστοί μεταμφιέζονταν και τιμούσαν τον θεό με σάτιρες και χορούς σε «ξέφρενους» ρυθμούς. Μετά την επικράτηση της χριστιανικής θρησκείας, διαμορφώθηκε ανάλογα για να μπορέσει να διατηρηθεί.
Ο θόρυβος των κουδουνιών, καθώς η καμήλα κουνιέται, συντελεί στο ξύπνημα της φύσης από τη χειμωνιάτικη νάρκη.
.....
Οι Καπεταναραίοι του Πυθίου:
Οι καπεταναραίοι σε ομάδες με τον κουδουνιάρη τους μετά την λειτουργία θα περάσουν από όλα τα σπίτια, θα πουν τα παραδοσιακά κάλαντα ανάλογα με το σπίτι και βέβαια θα πουν «για βάλε το χεράκι σου στην αργυρή σου τσέπη και βγάλε γρόσια και φλουριά κέρνα τα παλικάρια»
Το μεσημέρι θα γίνει το πατροπαράδοτο χτύπημα των σπαθιών για καλή τύχη και θα κλείσουμε με το χορό «Άγιος μωρέ, Άγιος Βασίλης έρχεται, Γενάρης ξημερώνει»
.......
Οι Κουδουνάρηδες του Σαρανταπόρου:
Οι νέοι και οι νέες του χωριού με τις παραδοσιακές φορεσιές και «ζωσμένοι» με μεγάλα κουδούνια ξεσηκώνουν τους κατοίκους με τραγούδια και επισκέψεις όπου φυσικά και ζητούν το… καθιερωμένο κέρασμα.
.......
«Καμήλες και Ντιβιτσήδες» στο Νέο Μοναστήρι Λάρισας:
Το έθιμο στόχευε και παλαιότερα στην ανταλλαγή ευχών για καλοχρονιά, γονιμότητα και υγεία.
Κατά την διάρκεια του εθίμου χορεύεται ένας από τους πιο δύσκολους και περίτεχνους χορούς.
.....
Το σπάσιμο της Βασιλόκλουρας στη Φανερωμένη Τρικάλων:.
Κατά το έθιμο αυτό τους παλαιότερους χρόνους που όλοι οι Καραγκούνηδες στα περιουσιακά τους στοιχεία διατηρούσαν και κάποιο μεγάλο ή μικρότερο ζωικό κεφάλαιο, την πρώτη ημέρα του χρόνου «έσπαζαν τις “Βασιλοκλούρες» στα ζώα τους.
Αυτό αποτελούσε ένα είδος «Θυσίας» προς τον ύψιστο για τα αγαθά που τους χαρίζει. Στο όλο τελετουργικό εμπλέκονται άμεσα και τα ζώα που αποτελούν το βασικό παράγοντα της παραγωγικής διαδικασίας από τη σπορά μέχρι τη συγκομιδή, και τώρα του δρώμενου. Οι Καραγκούνηδες της Φανερωμένης πίστευαν, ότι αυτές οι τελετουργίες ήταν ευλογία και παράγοντας σημαντικός που θα συντελούσε στη ευγονία για τον πολλαπλασιασμό ανθρώπων και ζώων και στην ευκαρπία της μάνας Γης, όπως και στην προστασία και αύξηση της σοδειά της ερχόμενης χρονιάς.
.........