Ματούλα Ζαμάνη ~ Γιαννούλα η Κουλουρού

Ματούλα Ζαμάνη ~ Γιαννούλα η Κουλουρού, 20 Χρόνια Τεχνόπολις 2019

Στίχοι: Ματούλα Ζαμάνη
Μουσική: Ματούλα Ζαμάνη

Πες μας Γιαννιώ, θα παντρευτείς ή θα μείνεις στο ράφι
το μάθανε οι συγγενείς και η φυλλάδα γράφει
γνωρίζει ο κόσμος όλος καλή μου, την όμορφη ψυχή σου
αλλάζουν κι οι ανθρώποι Γιαννούλα, που ξύνουν την πληγή σου

Νύφη πολλοί σε ντύσανε και άντρας δεν εφάνη
όλοι σε κοροϊδέψανε, σου τάξανε στεφάνι
και παίζουν την τιμή σου καλή μου, στα ζάρια κάθε βράδυ
και μεσ' τη νύχτα πάλι Γιαννούλα, να μένεις δίχως χάδι

Κι όλο ουρλιάζουν φωνές, κρύβουν τα δάκρυά σου
μόνη γυρνάς στις γειτονιές, ντροπιάζουν τη χαρά σου
ξαπόστασε για λίγο καλή μου, Φλεβάρης ξεκινάει
κι η κοινωνία η σάπια Γιαννούλα, στο κρίμα σου γλεντάει

Η Γιαννούλα η Κουλουρού ήταν υπαρκτό πρόσωπο: Μια γυναίκα με ελαφριά νοητική υστέρηση, που γεννήθηκε το 1868 στην Πάτρα και ζούσε πουλώντας κουλούρια στους δρόμους. Μεγαλώνοντας δεν είχε να αντιμετωπίσει μόνο τη φτώχεια αλλά και τον καημό της να παντρευτεί. Στον τελευταίο βρήκε πάτημα μια παρέα Πατρινών για να ξεκινήσει μια κακόγουστη φάρσα σε βάρος της, η οποία πήρε απίστευτες διαστάσεις.

Εκμεταλλευόμενοι την περιορισμένη αντίληψη της γυναίκας, την έπεισαν τον Φεβρουάριο του 1914 ότι θα της βρουν γαμπρό και αφού η Γιαννούλα ντύθηκε νύφη, άρχισαν να την περιφέρουν στους δρόμους της πόλης, με ένα πλήθος να μαζεύεται γύρω της και να τη χλευάζει. Την επόμενη χρονιά μάλιστα δύο Πατρινοί μετέφεραν το γεγονός σε μια επιθεώρηση, με τη Γιαννούλα να υποδύεται ένας άντρας, ο βαυαρικής καταγωγής Εδμόνδος Φυρστ.

Τέσσερα χρόνια αργότερα, η ίδια παρέα κατάφερε ξανά να πείσει τη Γιαννούλα ότι της είχε βρει σύζυγό. Την έντυσε νύφη και με τη συνοδεία ενός μεγάλου πλήθους και με όργανα, η Γιαννούλα έφτασε στην εκκλησία και παραδόθηκε στον υποτιθέμενο γαμπρό. Καθώς η εκκλησία ήταν κλειστή, της είπαν ότι θα αναζητούσαν τους ιερείς για να τους παντρέψουν. Τότε εμφανίστηκαν δύο άλλοι άντρες, που έπαιζαν τον ρόλο των στρατιωτικών, οι οποίοι σύμφωνα με το σενάριο της φάρσας πήραν τον γαμπρό που δεν είχε δηλωθεί στα μητρώα αρρένων.

Η ίδια παρέα συνέχισε να στήνει φάρσες σε βάρος αυτής της γυναίκας, με κατάληξη πάντα τη Γιαννούλα να ξεσπάει σε κλάματα και να γυρίζει σπίτι ντροπιασμένη. Σταδιακά η κατάστασή της επιδεινώθηκε και η διαπόμπευση συνεχίστηκε. Αποκορύφωμα ήταν μάλλον ένας γάμος-φάρσα στον οποίο 10.000 άτομα τη συνόδευσαν στο λιμάνι. Η άμοιρη Γιαννούλα πέθανε μέσα στη φτώχεια και τη μοναξιά στη διάρκεια της Κατοχής. Η αληθινή ιστορία της ξεχάστηκε, αλλά πήρε τη μορφή του εθίμου που επιβίωσε ώς τις μέρες μας. Ενός εθίμου που εκφράζει το πνεύμα μιας εποχής χωρίς έλεος για τα άτομα με αναπηρίες.

Ο Δήμος Πάτρας με ενέργειες που έκανε ο Δήμαρχος Πάτρας Κωνσταντίνος Πελετίδης μετά από αίτημα που είχε κάνει ο Σύλλογος Ψυχικής Υγείας της Πάτρας το 2015 κατάργησε το βάναυσο έθιμο το 2019