Osmanlı'daki Sofra Geleneklerini Duyunca Çok Şaşıracaksınız | Padişahlar Ne Yerdi?

Показать описание

YEMEK KÜLTÜRÜ KÜLTÜREL GÖSTERGELER ARASINDAKİ ÖNEMLİ FAKTÖRLERDEN BİRİDİR. OSMANLI SOFRALARINDAKİ GELENEKLER DE KÜLTÜRÜNÜ VE GÖRGÜSÜNÜ AÇIKÇA ANSITMAKTAYDI. OSMANLI SARAYINDA GÜNDE İKİ ÖĞÜN YEMEK YENİRDİ. ÖĞLE YEMEĞİ YENMEZDİ; KAHVALTI, DOYURUCU VE TOK TUTAN ESASLI BİR YEMEKTİ; BU YÜZDEN DE ÖĞLEYİN KOLAY KOLAY ACIKILMAZDI. ACIKAN OLURSA MEYVE, YOĞURT YER, AYRAN YA DA HOŞAF İÇERDİ. HER YEMEĞE MUTLAKA BESMELEYLE BAŞLANIRDI. MÜMKÜN OLDUĞUNCA ERKEN SAATE YEMEK YEMEYE ÇALIŞILIRDI.YENEN LEZZETLİ YEMEKLERİN ARDINDAN MUTLAKA GÜLSUYU İKRAM EDİLİRDİ. DEVLETİN İLERİ GELEN ÖNEMLİ İSİMLERİNİN SOFRASINDA YEMEK YENİYORSA GEREKMEDİKÇE KONULULMAZ VE OLABİLDİĞİNCE ÇÇABUK YENİRDİ. OSMANLI DÖNEMİNDE SOFRADAN KALKILDIĞINDA MUTLAKA ALLAHA ŞÜKREDİLİRDİ. BU SADECE SARAYDA OLAN BİR GELENEK DEĞİLDİ. EKMEK VE YEMEK BÜYÜK LOKMALARLA YENMEZ, SOFRADA DEVAMLI İNSANLARIN YÜZÜNE BAKMAK, HERKES YEMEĞİ BİRİTDİĞİ HALDE HALA YEMEĞE UZANMAK, ŞERBETİ SONUNA KADAR İÇMEK, YEMEĞE EV SAHİBİNDEN ÖNCE OTURMAK OSMANLI DA AYIP KABUL EDİLEN DAVRANIŞLARDI. 16. YÜZYILDAN SONRA YEMEĞİN ÜZERİNE KAHVE İÇMEK GELENEKLER ARASINDAKİ YERİNİ ALMIŞTI. SULTANLAR YÜKSEĞE KONAN GÜMÜŞ SİNİNİN YANINDA YERDE BAĞDAŞ KURARAK YEMEKLERİNİ YİYORLARDI. FATİH SULTAN MEHMET, PADİŞAHLARIN TEK BAŞINA YEMEK YEMESİ KURALINI GETİRMİŞTİ VE BU KURAL UZUN SÜRE GEÇERLİ OLMUŞTU.2. ABDÜLHAMİT BU GELENĞİ BOZARAK EŞİYLE YEMEK YEMEYE BAŞLAMIŞTI. YEMEK, SARAY VE KONAKLARDA, YERE ÇOK YAKIN OLAN “SOFRA”LARDA YENİLİRDİ. SARAYDA BİLE BATILI ANLAMDA BİR “YEMEK ODASI” VE ONA UYGUN MOBİLYALAR YOKTU. YEMEK VAKTİ GELDİĞİNDE, HİZMETKARLAR, KALAYLI DÖVME BAKIRDAN YAPILMIŞ, GENELLİKLE MOTİFLERLE BEZENMİŞ, SİNİ DENİLEN BÜYÜK YUVARLAK TABLALARI KÜÇÜK SEHPALAR ÜZERİNE YERLEŞTİRİRLER; SİNİNİN VE SEHPANIN ALTINA DA YERLER KİRLENMESİN DİYE SOFRA DENİLEN BÜYÜK BİR ÖRTÜ SERERLERDİ (ASLINDA SOFRA, 16. YÜZYILA DEK YERE YAYILARAK ÜZERİNDE YEMEK YENİLEN MEŞİNDEN BİR YAYGININ ADIYDI; SONRADAN ÖRTÜNÜN, EN SONUNDA DA ÜSTÜNDE YEMEK YENİLEN MASANIN ADI OLDU).
ALINTILARDAN DA ANLAŞILDIĞI GİBİ, YEMEK SERVİSİ ÇOK HIZLI YAPILIRDI. YEMEKLER HİÇ ARA VERMEKSİZİN PEŞ PEŞE SOFRAYA GELİRDİ. PİLAVLAR; KIRMIZI VE BEYAZ ETLİ KEBAPLAR; ÇORBALAR, TATLI-EKŞİ YAHNİLER, ETLİ SEBZELER, DOLMALAR, BALIKLAR, BÖREKLER, HOŞAFLAR VE TATLILAR, SOFRALARI DOLDURURDU. SOFRAYA GELEN BU ÇEŞİT ÇEŞİT YEMEKLERDEN ANCAK İKİ-ÜÇ LOKMA ALINIRDI. OSMANLI SOFRA GÖRGÜ KURALLARINA GÖRE FAZLA YEMEK, DURMADAN ATIŞTIRMAK, BAŞKASININ SIRASINI KAPMAK, OBURLUK SAYILIR, HOŞ KARŞILANMAZDI. OSMANLI SOFRALARINDA SU BOLCA TÜKETİLİRDİ. BUNUN YANI SIRA ŞERBET VE HOŞAF DA EKSİK EDİLMEZDİ. SIĞIR ETİNİN AKSİNE HAZMI KOLAY VE YUMUŞAK OLMASI BAKIMINDAN KOYUN VE KUZU ETİ TERCİH EDİLİRDİ. SOFRALARDA EN ÇOK TÜKETİLEN ÜRÜN ŞÖYLEDİR: KİRDE KEBABI, EKŞİLİ LOHUSA ÇORBASI, VİŞNELİ YAPRAK SARMA, NEMSE BÖREĞİ, HİBEŞ, PİRUHİ, MAHMUDİYE, SUSUZ PİLAV.RAMAZAN AYINDA İSE İFTAR SOFRALARI İÇİN PADİŞAHLARIN DAMAK ZEVKLERİNE UYGUN OLARAK ERİKLİ YAHNİ YAPILIRDI.
SULTAN II. ABDÜLHAMİD: EN ÇOK SEVDİĞİ YEMEK SOĞANLI YUMURTAYDI. SOĞANLI YUMURTAYI KİM İYİ YAPARSA O ÖDÜLLENDİRİRDİ. SOĞANLI YUMURTANIN YAPILMASI, PİŞİRİLMESİ ÇOK BÜYÜK BİR MARİFET GEREKTİRİRDİ. SOĞANLI YUMURTANIN PİŞİRİLMESİ ÜÇ BUÇUK SAAT SÜRERDİ.
III. AHMED VE I. MAHMUD: BAMYA YEMEĞİNİN HER ÇEŞİTİ VAZGEÇİLMEZ YEMEKLERİ ARASINDA.
SULTAN ABDÜLAZİZ: SİYAHÎ BAZI KADIN AŞÇILARIN MARİFETLERİNİ DUYUP ONLARI SARAYA DAVET ETMİŞ PADİŞAHTIR. BU AŞÇILARDAN BİRİNİN YAPTIĞI PATLICAN EZMELİ YEMEĞİ ÇOK BEĞENİNCE YEMEĞİN İSMİ ‘HÜNKÂRBEĞENDİ’ OLARAK KALMIŞTIR.
SARAY HALKININ VE OSMANLI ZENGİNLERİNİN YEMEK YEME ALIŞKANLIKLARI ARASINDA BÜYÜK FARKLILIKLAR YOKTU. HATTA KADIN VE ERKEK ARASINDA DA PEK FARK YOKTU. TABİİ, ERKEKLER KENDİ ARALARINDA “SELAMLIK”TA, KADINLAR DA KADIN KADINA VE ÇOCUKLARLA BİRLİKTE “HAREM”DE YERLERDİ. YEMEKTEN SONRA DA, TIPKI ERKEKLER GİBİ KAHVE İÇERLERDİ.
OSMANLILARIN YEMEK YEME ALIŞKANLIKLARI ÖNCE TANZİMAT’LA, SONRA DA CUMHURİYET’LE DEĞİŞTİ. SARAYDA BATI USULÜ, SANDALYEDE OTURARAK MASADA YEME ALIŞKANLIĞI, SULTAN II MAHMUD DÖNEMİNDE (1808-1839) BAŞLADI. “ALAFRANGA” YEMEK DÜZENİ, ÖNCE BÜYÜK KENTLERDEKİ SARAY, KÖŞK VE KONAKLARDA UYGULANMAYA BAŞLANDI. SONRA YAVAŞ YAVAŞ TOPLUMUN DİĞER KATMANLARINA GEÇTİ. FAKAT YER SOFRASI TÜMÜYLE YOK OLMADI. ÖZELLİKLE KIRSAL KESİMLERDE, EVDE YEMEK MASASI OLSA BİLE GELENEKSEL YER SOFRASINDA YEMEK YEME ALIŞKANLIĞI BUGÜN BİLE SÜRMEKTE.

#Osmanlı #OsmanlıGelenekleri #Padişahlar