ΚΩΣΤΑΣ ΜΟΥΝΤΑΚΗΣ-ΝΙΚΟΣ ΜΑΝΙΑΣ / Ιτιά, Ένας αετός καθότανε, στη Λιβαδειά /Τσάμικα με Κρητική Λύρα !!!

Κώστας Μουντάκης: Λύρα - τραγούδι / Νίκος Μανιάς: λαούτο. Για να το ακούσουμε όλοι, ειδικά όμως ο φίλος Κώστας Κ. παίκτης μπουζουκιού, στον οποίο το είχα υποσχεθεί και το αφιερώνω. Από δίσκο με παλαιές ηχογραφήσεις από παλιούς δίσκους στο εξωτερικό, των Κώστα Μουντάκη - Νίκου Μανιά (Μανιαδάκη) που είχε επιμεληθεί ο γιός του Κώστα Μουντάκη, ο Μάνος Μουντάκης. Δεν έχω τα πνευματικά δικαιώματα, δεν έχω κανένα οικονομικό ή άλλο υλικό όφελος από το βίντεο. Εκ πρώτης όψεως φαίνεται ίσως αρκετά περίεργο να παίζεται τσάμικος με λύρα. Κι όμως δεν είναι! Λύρα έπαιζαν σε όλο τον Ελλαδικό χώρο, και στη στεριανή Ελλάδα, και στα νησιά και στην Πόλη όπως και φλογέρα, και άσκαυλο (γκάϊντα, τσαμπούνα, ασκομαντούρα) και μαντούρα και ζουρνά και πίπιζα κ.α. δημοτικά λαϊκά όργανα μελωδίας. Μάλιστα κοντά στη Λιβαδειά, την οποία τραγουδάει ο Μουντάκης, στη Δαύλεια υπήρχαν κατά την περίοδο της Επανάστασης του 1821 εργαστήρια "βιοτεχνικά" κατασκευής λύρας, τόσο πολύ διαδεδομένη ήταν η λύρα στη Ρούμελη και στο Μωριά, ακόμα και στη Μακεδονία και στη Θράκη όπου διασώζεται ακόμα, και στα νησιά, πριν να την αντικαταστήσει το βιολί!!! Ο Κολοκοτρώνης στα απομνημονεύματά του, αναφέρει πως τα Δημοτικά Κλέφτικα τραγούδια, τα ιστορικά, τα συνέθεταν "οι χωρικοί και οι στραβοί που έπαιζαν λύρα". Υπάρχει ηχογράφηση λύρας Πελοποννήσου μς σκοπούς του Μωριά το 1960 από τον Σίμωνα Καρρά! Δείτε στο youtube λύρες Μακεδονίας, λύρες Δράμας, λύρες Θράκης, λύρες Ελλήνων Νότιας Ιταλίας, εκτός από τις γνωστές λύρες των νησιών, της Κρήτης και του Πόντου, αλλά και της Καπαδοκίας κ.λπ. Όπως το όργανο της κλασσικής μουσικής, το κλαρίνο (κλαρινέτο) αντικατέστησε τα λαϊκά δημοτικά όργανα, τη φλογέρα, το σουραύλι, την πίπιζα, το ζουρνά κ.α., όταν το έφεραν οι στρατιωτικές μπάντες των Τούρκων, έτσι και το βιολί, όργανο κλασσικό, δυτικό, των συμφωνικών ορχηστρών, αφάνισε το λαϊκό δημοτικό παραδοσιακό όργανο, τη λύρα από όλες τις ζυγιές και κομπανίες δημοτικών τραγουδιών της στεριανής Ελλάδος. Ο λόγος; Εύλογος. Οι επαγγελματίες μουσικοί επιθυμούσαν όργανα ποιοτικά, με standards κι όχι τις αυτοσχέδιες ιδιοκατασκευές, σε διαφορετικά μεγέθη με διαφορετικά κουρδίσματα και διαστάσεις ταστιέρας που απέδιδαν ποικίλους ήχους. Προτίμησαν καλώς ή κακώς το δυτικό Ευρωπαϊκό βιολί και το δυτικό Ευρωπαϊκό κλαρινέτο από την παραδοσιακή λύρα, από το παραδοσιακό σουραύλι, από το παραδοσιακό θιαμπόλι, από την παραδοσιακή φλογέρα, από τον παραδοσιακό ζουρνά. Έτσι και το μπουζούκι, τρίχορδο ή τετράχορδο, εκτόπισε τις ιδιοκατασκευές, που υπήρχαν κι έχουν επίσης βιντεοσκοπηθεί στο youtube. Στο σημείο αυτό, ως προσωπική μου άποψη, συνειδητοποιώ τη μεγάλη προσφορά του αείμνηστου οργανοποιού και κατασκευαστή της σύγχρονης Κρητικής Λύρας, του Εμμανουήλ Σταγάκη που αφ΄ενός τελειοποίησε σε άριστη και σταθερή - ομοιογενή ηχητική απόδοση τη λύρα της Κρήτης και αφ΄ετέρου την τυποποίησε σε ορισμένο σχήμα, μέγεθος, ταστιέρα, μήκος χορδών, κούρντισμα (επιδεχόμενο μικρές διαφοροποιήσεις ανάλογα με τους οργανοπαίκτες), υλικά κατασκευής και ιδίως για το καπάκι (κατράνι, κέδρος λιβάνου) με ιδιαίτερο χαρακτηριστικό ήχο. Χωρίς αυτή την προσφορά, ίσως και στην Κρήτη η λύρα να είχε την τύχη που είχε στην υπόλοιπη στεριανή Ελλάδα και στα περισσότερα νησιά, αφού θα προτιμάτο το βιολί για ευνόητους λόγους. Είτε με λύρα, είτε με βιολί, η παράδοση πρέπει να συνεχίζεται, το βιολί και η λύρα στα χέρια δεξιοτεχνών οργανοπαικτών οφείλουν να αποδίδουν άριστα τις παραδοσιακές μελωδίες στην πατροπαράδοτη μουσική κλίμακα. Ακόμα και σε ηχογραφήσεις σε παλιά ρεμπέτικα κ.α. τραγούδια, συμμετείχε η λύρα! Άρα τι πιο αποδεκτό, μετά τα παραπάνω, από το: η λύρα να παίζει τον πανελλήνιο χορό, τον λεβέντικο τσάμικο. Αν οιοσδήποτε έχει αντίρρηση για την ανάρτηση του βίντεο παρακαλείται να το αναφέρει σε σχόλιο και θα το κατεβάσω, εάν η αντίρρησή του τεκμηριώνεται. Ευχαριστώ. Γιάννης.

[giorgosgalifamanpapadakiso]

Θα πώ κι εγώ οτι ..όλα τα μουσικά όργανα μπορούν να παίξουν τα πάντα !! οι επαγγελματίες μουσικοί προκειμένου να καλύψουν τίς ανάγκες τους σε μιά μουσική βραδιά π.χ. σε ένα γάμο, μπορούν να παίξουν από βάλς, ταγκό, ρούμπες, τσιφτετέλι,ζειμπέκικο, ότι φανταστεί ο καθένας, βέβαια δέν μπορούμε να απαιτήσουμε από μιά λύρα να γίνει κλαρίνο, ούτε σε μια κιθάρα να γίνει βιολί, όμως οι εκτελέσεις όλων των μουσικών μοτίβων απαιτεί κατά κάποιο τρόπο σεβασμό γιά να επιτύχουμε το επιθυμιτό αποτέλεσμα καί ανάλογα τις ικανότητες του κάθε οργανοπαίκτη.Ο Κώστας Μουντάκης είναι άπιαστος σε ότι κι αν έχει εκτελέσει με την λύρα του καί την φωνή του ....Ευχαριστώ .