ΑΝΘΙΣΜΕΝΗ ΑΜΥΓΔΑΛΙΑ (Ο ΥΜΝΟΣ ΤΗΣ ΑΙΩΝΙΑΣ ΑΓΑΠΗΣ) ΚΑΝΤΑΔΑ ΤΗΣ ΠΑΛΙΑΣ ΑΘΗΝΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΒΑΦΙΝΗΣ

ΑΝΘΙΣΜΕΝΗ ΑΜΥΓΔΑΛΙΑ
(Ποίηση: Γεωργίου Δροσίνη & μουσική: Γεωργίου Κωστῆ)
Ἡ ἀνθισμένη ΑΜΥΓΔΑΛΙΑ εἶναι ἡ ἐπικορωνίδα τῶν τραγουδιῶν τῆς ἀθηναϊκῆς καντάδας καὶ τῆς τέχνης τοῦ κιθαρωδείν. Παραλλήλως, ἂς μοῦ ἐπιτραπεῖ νὰ ἐκφράσω λίγα λόγια γιὰ τὴν μουσικὴν ὁρολογία τῆς ὀνομασίας του ὠδικοῦ εἴδους τῆς καντάδας.
Ἡ λέξη καντάδα δὲν εἶναι ἰταλικῆς προέλευσης ὡς λέγετε ἐκ τοῦ cantare, διότι, ὡς σύνθετη λέξη βασιζόμενη στὸ ρῆμα ἄδω, ὅπου τὸ δανείστηκε ἡ ἰταλικὴν γλῶσσαν καὶ τὸ ἔκανε canto.
Ἡ φερωνυμία καντάδα προέρχεται ἀπ' τὸ ἀρχαϊκὸ ρῆμα κατάδω(δύναται νὰ βρεθεῖ στὸ ἔγκριτο ἀρχαιοελληνικὸ λεξικὸ τῶν Liddel & Scott), ἀπὸ τὴν σύνθεση τῶν λέξεων κατὰ καὶ ἄδω.
Σύμφωνα μὲ τὸ προαναφερθὲν λεξικὸ τὸ ρῆμα κατάδω σημαίνει τραγουδῶ πρὸς κάποια ὕπαρξη, δηλαδή, ἀπευθύνω κάτι πρὸς ἄλλο ἄτομο τραγουδιστά. Ἐπίσης, μεταβατικὰ σημαίνει: θέλγω ἢ κατευνάζω τραγουδῶντας. Αὐτὴ ἡ μεταβατικὴ ἔννοια συνάδει μὲ τὸν τρόπο ποὺ χρησιμοποιεῖται ἡ καντάδα τίς νυχτερινὲς ὧρες ποὺ ἄδεται.
Στὸν Λουκιανὸ Σαμοσατεύς, κατὰ τὸν 2ο αἰῶνα μ.Χ. ἡ λέξη κατάδω ἐξηγεῖται ὡς: ξεκουφαίνω μὲ τὸ τραγούδι, κάτι τὸ ὁποῖο συμφωνεῖ μὲ τὴν δυναμικὴ φώνησης ὁρισμένων κανταδόρικων ἀσμάτων ἀπὸ φωνὲς στεντώριες τῆς λυρικῆς σκηνῆς τοῦ 20ου αἰῶνα.
Συνάμα, στὴν παθητικὴ φωνή, τὸ κατάδω, σημαίνει: ἔχω κάποιον μπροστά μου ποὺ τραγουδᾷ, δηλαδή, τὸ τραγούδισμα πρόσωπο μὲ πρόσωπο ὅπου εἶν' ἡ προσπάθεια ἀφιέρωσης ἑνὸς ἄσματος ὑπὸ τὴν ἔννοια τῆς καντάδας. Ὅσο γιὰ τὸ ἔνθετο (ν) δίπλα στὸ (τ) θεωρῶ ὅτι, εἶναι ἐπίδραση τῆς δυτικῆς ἐρασμιακὴς προφορᾶς ὁρισμένων συμφώνων, δηλαδή, (ντ) ἀντὶ γιὰ (τ) ἢ κάποιος ἰδιωματισμὸς ποὺ παρήλλαξε τὴν ἀρχικὴ λέξη γιὰ νὰ τὴν κάνει πιὸ εὔηχη. Ἐν ὀλίγοις, ἡ ὀνομασία τῆς καντάδας ἕλκει τίς ρίζες της ἀπὸ τὴν ἀρχαία ἑλληνικὴ γλῶσσα, ὅπως καὶ ὅλοι ἡ νοοτροπία τῆς δημιουργίας καὶ ἐκτέλεσης τῆς.
Ἐπὶ τούτου, τὸ κανταδώρικο τραγούδι "Ἀνθισμένη Ἀμυγδαλιά", σὲ ποίηση Γεωργίου Δροσίνη καὶ μουσικὴ Γιώργου Κωστῆ, ἀνήκει στὴν συνομοταξία τοῦ ὑμνωδικοῦ ἄσματος, ἤτοι, τοῦ ὕμνου τοῦ ἁγνοῦ ἔρωτος, τῆς αἰώνιας ἀγάπης, τὸ ἆσμα ἀσμάτων τῆς λαϊκῆς μουσικῆς τῶν Ἀθηναίων κανταδόρων.
Ἄλλωστε, ἐξιστορεῖται ὅτι, τὴν ἐποχὴ ἐκείνη τοῦ πρώτου ρομαντισμοῦ στὴν Ἀθήνα, δὲν ὑπῆρξε ὅμιλος κιθαρωδῶν ποὺ νὰ μὴν τραγούδησε μέσα στὰ γραφικὰ στενὰ τῆς Νεαπόλεως καὶ τῆς Πλάκας τὴν Ἀνθισμένη Ἀμυγδαλιά, μπρὸς στὸ παραθύρι μιᾶς ὄμορφης ὑπάρξεως.
Ἡ μελωδικὴ γραμμὴ τοῦ τραγουδιοῦ, σμιλευμένη ἐπάνω στὴν μείζων διατονικὴ κλίμακα (καὶ στὸν φωτεινὸ ἡλιακὸ τόνο τοῦ Σὸλ G major), ἀντανακλᾷ τὴν χαροποιῶ δύναμη τοῦ ἁγνοῦ ἔρωτα ἤτοι τῆς ἀληθινῆς ἀγάπης δίχως πάθος καὶ ὑστερίες ποὺ ὁδηγοῦν τὸν ἄνθρωπο στὴν οὐράνια μέθεξη
Ὑπὸ μία λαογραφικὴ ἄποψη, ἡ θεωρία τοῦ ποιητικοῦ στοχασμοῦ θυμίζει τὸ λειτουργικὸ τοῦ ἑσπερινοῦ τῆς ἀγάπης κατὰ τὴν ἡμέρα τοῦ Πάσχα. Γι' αὐτὸ συνδέθηκε, ἐπίσης, μὲ τὴν ἡμέρα τῆς λαμπρῆς καὶ τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Σωτῆρα, λόγῳ τῆς ἐαρινῆς ἀναγεννήσεως τοῦ ἄνθους τῆς ἀμυγδαλιᾶς.
Ἐπίσης ἡ ἀμυγδαλιὰ ὑπῆρξε σύμβολο μιᾶς ἀδικοχαμένης ἀγάπης, τοῦ γιου του Θησέα Δημοφώντα τοῦ Ἀθηναίου καὶ τῆς θρακιώτισσας βασιλοκόρης Φυλλίς.
ΥΓ: Ἡ ζωντανὴ κιθαρωδικὴ ἠχογράφηση δέχτηκε μικρὰν ἐπεξεργασία, ἀπὸ τὸ ἐρασιτεχνικὸ σύστημα audacity, ἐνσωματώνοντας φωνὲς καὶ μουσικὰ ὄργανα (μαντολίνο καὶ βασηκίθαρο ἢ μπασοκίθαρο).
Καλή σας ἀκρόαση!